ПББ тест География сұрaқ-жaуaп 6-нұсқа аттестация

Сұраныс пен ұсыныстың ара қатынасы 

Нарықтық  жағдаяты 

Ең тар бұғаз

Ең кең бұғаз

Ең ұзын бұғаз

Босфор

Дрейк

Мозамбик

ені үлкен, кең сарқырама

Ниагара 

Сарыарқаның биік нүктесі 

Ақсораң

Геоэкономиканың зерттеу салаларын жіктеген ғалым

А.Неклесса

Геоэкономиканың зерттеу салалары  А. Неклесса бойынша 

Географиялық жағдайлар, бәсекеге қабілеттілік, экономикалық қуаттылық, саясат пен экономика

Геоэкономиканың түсініктер жүйесі

Нысандық, кеңістіктің, көрсеткіштік, үдерістік

Геологиялық карталардың түрлері

Болжамдық карта, Тектоникалық карта Геоморфологиялық карта Гидрогеологиялық карта,  Пайдалы қазындылар карта, Инженерлік-геологиялық карта

Картометриялық әдістер арқылы өлшенеді 

Карта бетіндегі  ұзындық , аудан, көлем

2012 жылы 6 қаңтар

ҚР ұлттық қауірсіздік  туралы заңы 

Құрылықтағы  ең көп таралған экзогендік түрткі жайт 

(Ауа,су)

Физика және химия үгілу, гипергенез, су айдынында литонез процестері басым

Оңтүстік жарты шардағы мұхит суларының ең ыстық айы

Ақпан

Бір платформада бірнеше түсірілім құрылғыларын орналастыру

Атмосфераны зерттеген ғалым

1774 ж. Лавуазы

Атмосфераның көп шоғырланған бөлігі

Тропосфера 

 Атмосфераның түссіз қабаты

Атмосфераның ең жоғарғы бөлігі

Экзосфера-шашыранды t-2000 с жер     және ең жеңіл газ

Термосфера

Жылы –термо және сфера- шар  

Ноосфера ғылымын зерттеген

1927 жылы  француз ғалымы Э. Леруа Вернадский 

Биосфераның төменгі шегарасы

3-3,5км

ЮНЕСКО-ға кіретін табиғи мұралар

1. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі 
2.  Тамғалы тас петроглиф кешені 
3. Сарыарқа- Солтүстік Қазақстан даласы мен көлдері 
4. Жібек Жолы бойындағы көне қалалар
5. Батыс Тянь-Шань

Қазақстанның өзін толығымен қамтамасыз ететін өндіріс саласы 

Қарағанды металург –комбинаты

Мезосфера қабатының ерекшелігі

Күміс тәрізді бұлттар болуы 

Курвиметр 

 карта, план және сызба бетіндегі ирек,  иілген сызықтар бойымен қашықтықты анықтайтын құрал.

Курвиметр құралының көмегімен өлшенеді 

План және сызба бетіндегі ирек, иілген сызықтар бойымен қашықтықты анықтайтын құрал

Сандарды  сызу және өлшеу үшін қолданылатын құрал

Курвиметр 

Латынша иілу     деген сөзі нені білдіріеді 

Курвиметр

 Теңіздер мен көлдердің жағалық сызығы, шекара ұзындығын есептеу үшін қолданылатын құрал?

 Курвиметр

Вернадский зерттеген химиялық қосылыстар

( Биосфреаның тірі затының мөлшері –тұрақты шама)

Жер қыртысы Атмосфера Мұхит

Вернадский бойынша биосфераның төменгі қабаты  неше км

3-3,5

Қиын балқитын металлдар

вольфрам, молибден

Сирек металдар тізімі

Литий, рубидий, цезий, берилий

Хесс,  Диц болжамы

 Спрединг қозғалысы , жайылмалы , созылмалы құбылылыс

Спрединг 

Мұхит түбінің көлбеу бағытта үнемі жылжитын базальт қабатымен жаппай көмкерілуі

Спрединг қозғалысын зерттеген ғалым 

Хесс, Диц

Ұлы көлдер жүйесіндегі қала

Чикаго

Ұлы көлдер жүйесі шектесетін мемекеттер

АҚШ пен Канада

 Атлант мұхитымен қосатын өзен

Әулие Лаврентий 

Көлде орналасқан қала 

Чикаго

Ядролық қаруы бар мемлекеттер саны 

8  Азияда 4

Азиядағы ядролық қаруға     ие  мемлекеттер саны

4  Үндістан, Пәкістан, Қытай, Корея халық Демократиялық Республика

Қарулы жасақтар, есірткі, қару-жарақ саудасы бар мемлекет

Мексика

Қарулы жасақтардың өтуі, заңсыз есірткі, қару –жарақ саудасын жүргізу бойынша қауіпті ел

Ауғанстан

 Авиация шыгарудан жетекши ел

АҚШ

Коңыс аударушы капитализм елдері

ОАР, Аустралия, Жаңа Зеландия, Израиль

Жеңіл автомобиль шығаруда көшбасшы

АҚШ, Жапония,Германия  Қытай

Дүние жүзі бойынша геотермалды баламалы энергия көздерін пайдалануда көшбасшы елдер

Исландия , Латын Америкасы елдерінде-Мексикада, Никарагуада, Коста-Рикада, Сальводор, Филиппин, Индонезия, Жаңа Зеландия, Италия, Франция, Қытай , Жапония, Кения

Машина жасаудан алдыңғы қатарлы ел

АҚШ, Жапония

Еңбек ресурстары тартылған елдер 

АҚШ, Франция

 Балықтан жетекші елдер 

Чили, Перу

 Д. Ж. Ауланатын балықтың  жартысынан көбі үлесіне тиетін елдер қатары у

Жапония, Қытай, Ресей, АҚШ,иЧили, Перу

Мұхиттың толысуы мен қайтуын зерттеген ғалым 

 Хосе     де Акоста  Пифей

АДИ көрсеткішін     Пәкістандық  ғалымдар қай жылы енгізді

1990 жылы Махбуб ул Хақ

География ұғымын енгізген

Эратосфен

Географиялық қабықтың заңдылықтары 

Біртұтастық, ырғақтылық, зоналық, зат және энергия айналымы

Ырғақтылық

 Күн мен түннің ауысуы. Жердің өз орбитасынан қозғалуы

Зат және энергия  айналымы

Ауа, су, биологиялық

Географиялық  қабықтың құрамдас бөліктерінің  өзара байланысы

Тұтастық

Ақтау және Қаратау таулары орн аймақ

Маңғыстау

Демографиялық пирамида 

Дәстүрлі, тұрақты , қазіргі заманғы

 Мугалжар тауынын Батыс беткей озени

Жем

Мұғалжардан бастау алатын өзен

Жем

Кенді Алтайдың жоталары 

Үлбі, Иванов , Үбі

Гранит қабықтың негізгі заты 

Құмтас, кварцит?

Магманың  сыртқа шықпай  іште қатып қалуынан пайда болатын жыныстар

Интрузифті 

Жер шарындағы ірі үстірттер

Путорана

Қатпарлы жақпарлы тауға 

Алтай ,Тянь Шань

 Катпарлану турлери келди

Қатпарлы таулар, қатпарлы жақпарлы таулар

Жергиликти желдер      

Вили вили тайфун, дауыл, аракандар

Жоғарғы қысым белдеуінің экваторға соғатын жел

Пассат

Баянсұлу 

Азия Авто

Киіз жасайтын

Қостанай

Өскемен

Семей

Семей қаласындағы туристік нысандар

Абай мұражайы,  аспалы көпір

Геоақпараттық жүйелерді дамытудың ұтымды жолы

Интернет жүйесінің дамуы

Географиядағы аудандастырудың құрылымдық сызбасын жасаған ресейлік ғалым

А. И. Чистобаев

Географиялық аудандастырудың басты мақсаты

Өзіндік белгілер жиынтығы бар аумақтық жүйелерді анықтап, кеңістіктегі шекараларын белгілеу, сипаттау 

Географиялық жағдайлары     ұқсас бөліктер жүйеленіп өзіндік әркелкіліктер бар аумақтық жүйелерді айқындау әдісі

Аудандастыру

ГАЖ-дың негізгі төрт  қызметі

Жинақтау, өңдеу, үлгілеу,  талдау және шешім шығару

ГАЖ-дың мәліметтерінің типтері 

Кеңестіктік (географиялық), сипаттамалық (атрибуттық, кестелік) 

ГАЖ саласындағы ең сұранысқа ие болған бағдарлама 

 «Microsoft Excel» 

«Microsoft Excel»  программасы қашан шықты

1979 жылы 

ГАЖ қызметіндегі жүретін үдерістің жүйелі реттілігі

Байқау, өлшеу, сипаттау, түсіндіру, болжау, шешу 

ГАЖ дың негізгі технологиялық қызметі 

Мәліметтерді сақтау,  тақырыпты сипатта және өңдеу  және оны жіктеу

ГАЖ технологиясы ГИС бағдарламасы 

ESri ArcGis MapimFO

ГАЖ құрылымдары

Өнімдер,автоматтандырылған жұмыс орны,қабықша

Түс қанықтығын айқындап, түрлендіретін, кескіндермен жұмыс істейтін қандай  бағдарлама-

ADOBE  PHOTOSHOP

Мультимедиялық графикалық өнімдерді жасап шығаруда  қолданылады 

Растрлық  бейнелер......

Векторлық тәсілдің ерекшелігі

 векторлық каркаспен бейнелейтіндіктен олар масштабтың үлкеюі немесе кішіреюінен өзгеріске ұшырамайды .Алайда векторлық тәсіл картографиялық  нысандардың     тек геометриялық мәліметтерді береді.

Белсенді қозғалмалы карта-кадрлардың білгілі бір айналысқа түсіп түрлі құбылыстардың ерекше қозғалыстарын сезінуге мүмкіндік береді

Картографиялық анимация

Алғаш рет  элек-қ кесте жасай алатын Multiplan      шығарылған жыл

1982ж

Қашықтықтан зерделеу     Қазақстанда

2014ж

Қашықтықтан зерделеу саласында әлемдегі ең  көшбасшы бағдарлама АҚШтың Колорадо   штатында жасалынып жүзеге асырылып жатқан 

ERDAS IMAGINE кешенді бағдарламасы

KazEOSat-1  жер серігінің  радио көру  аймағы

Еуразияның Солтүстігіндегі Таймыр түбегінен бастап, Үндістарнның солтүстігіне дейінгі аймақ

КаsEoSat-1   және KaзЕoSat-2 -  Франция, Куру

су тасқыны , қар көшкіні, табиғи, экологиялық ағыстар алдын алу болжау үшін ғарыштан  сурет жасауға арналған

Экватор маңындау ауаның қалың болу себебі

Кеңістікті қамтуына байланысты

Ластанудың алаңдық көзі 

Транспорт зауыт

Кедей адам көп кездесетін құрлық

Африка

Флориданың қазақ тіліндегі мағынасы

Гүлдену , гүлденген

Заманауи картографияның кешенді бөлігі

Геоинфарматика

Картография мен географияның теориясы негізінде қалыптасып жатқан ғылым

Геоинфарматика

Жаз айларында75-89 км биіктікте жылтыраған күміс тәріздес бұлттар қалыптасатын атмосфера қабаты

Мезосфера 

Құрлық  астындағы жер қыртысының жазықты жеріндегі қалыңдығы

15-20 км

Валлерстайн моделі бойынша  жартылай периферияға жатады

Балқан түбегі  елдері, Португалия , Ирландия, Оңтүстік-Шығыс Азия , ТМД мемлекеттері

Қазақстандағы әлемдегі ең үлкен саналатын феррохром  зауыты орн/н қала

Ақтөбе Алға, Ақсу

Хром зауыты

Ақтөбе

Қазақстандағы темір кені  шикізаттың     90% орналасқан алап

Торғай

Кедей адамдардың үлесі жоғары құрылық

Африка

 85 % экватор мен тропиктік ортасында орналасқан үш материк

Африка, Оңтүстік Америка,Евразия

85%  пайыздан астам жері  экватор мен тропиктер арасында жатқан материктер

Африка

Белоруссиямен шектесетін мемлекеттер

Латвия , Литва, Польша , Ресей, Украина

Әлемдік масштабта кофе өндіруге маманданған елдер

Эфиопия (Бразилия, Колумбия)

Қазақстанның жайылымдық және шабындық жерлер көлемі 

190 млн  га.

Қазақстандағы ауылшаруашылққа жарамды жер, жыртылған жердің ауданы 

36 млн га.

1972 жылы Найробиде өткен қоршаған ортаның ластануын есептеу кеңесі шешкен мониторинг деңгейі 

Жергілікті , аймақтық, ғаламдық

Қазақстанның литосфералық қауіпті аймағы????

Оңтүстік шығыс

Дүниежүзілік мұхит суларын ластаушы  факторлар 

Мұнай, Мұнай өнімдері

Жылыжай эффектісінің салдары 

Ғаламдық жылыну,мұздардың  еруі

Атлант мұхитына тән белгілер

Әулие Елена

Ұлы көлдер жүйесін Атлант мұхитымен байланыстыратын өзен 

Әулие лаврентий

Ұлы көлдер жүйесімен шектесетін мемлекет саны 

2

Ұлы көлдер жүйесі      қазаншұңқырының қалыптасу типі 

Тектоникалық

Мичиган көлі орналасқан мемлекет

АҚШ

Азияның геосаяси жағдайы

Азиялық геосаяси кеңістікке ықпал ететін негізгі фактор

Экономикалық қуаты оның     геосаяси  жағдайына ықпал ететін басты фактор 

Джамму және     Кашмир  штаттры  үшін шегаралық жағдайы  тұрақсыз елдер

Үндістан мен Пәкістан  

Дәл қазіргі ұғымды салыстыру әдістерін география ғылымына алғаш рет 19 ғасырда неміс ғалымы 

А. Гумбольдт қолданды

Қысымы жоғары  болатын аймақ

Антициклон 

Төмен қысымды аймақ

Циклон

Географиялық ластанудың жаратылысы жағынан биологиялық тобына жатады 

Вирустық актериологиялық

Қазақстанның     жазық даласында  дамыған  негізігі     топырақ зоналарының саны 

4

ағаш өнеркәсібі 

Орман шаруашылығы 

 Қала ауасына жасыл желектердің маңызы  процентпен

20%

БТЖ ның неше түрі бар

 Микрособаларды экспорттауда нешінші орында 

 Қазақстандағы мұздықтарды ашқан кім

П.П.Семенов

  Қай тауда мұздықтар жоқ 

Тарбағатай, Аласа тауларда

 Қорықшаның анықтамасы 

Мемлекеттің      табиғи қорық қорының бір немесе бірнеше нысандарын сақтауға және толықтыруға арналады.

Халық географиясы

Халықтың ұдайы өсуі, құрылымы, орн аласуы мен аумақтық ұйымдасуын

Аудандардың ретін анықтаған ғалым

В.Н.Холина 

Аудандарды анықтау 

Холина

Жердің дөңгелек пішінді екенін алғаш негіздеп жазған

Аристотель

1964 жылы қандай әдіс анықталды  

Дельфи әдісі «РЭНД» компаниясымен

Белгілі бір оқиғаның ықтималдығын анықтауға, бағалауға бағытталған 1964 жылы негізі қаланған топтық сараптаманың ең кең тараған түрі 

Дельфи әдісі 

Дельфи әдісінің ерекшелігі

Көп деңгейлілігі, жасырындылығы, сырттай жүргізу болатындығы, салыстырмалы түрде әділдігі

В каком году был принят закон о защите  ОС в Казахстане

15.07.1997ж

Сарыарқаның батыс бөлігін екіге бөліп  жатқан ірі ойыс

Теңіз (қорғалжың) 

Халықаралық     шаруашылықта қолданылатын үздіксіз байланыстағы аймақтық мамандану 

Бөлшектік, салалық, аймақтық

 Шаруашылық құрылымы бойынша аграрлық елдерге тән ерекшеліктер?

Ауыл шаруашылығының үлесі басым

Аграрлы –шикізатты елдер

Ауылшаруашылығы мен өндіруші өнеркәсіп басым

Шаруашылық құрылымы бойынша индустриялық елдерге тән ерекшеліктер

Өңдеуші  өнеркәсіп пен құрылыс басым

Постиндустриялық елдер

ЖІӨ-нің басым бөлігін қызмет саласы береді.

Орта Азияның сейс. Белдеу

Тянь-Шань, Моңғол, Алтай, Хангай,  Байкал, сырты, Кунь-рунь

Екінші сейс. Белдеу

Жерорта теңіздік,  Алпьлік, Португалия,  Жасыл мүиіс,Жаңа Гвинея

Еуразияның солтүстігіндегі шеткі нүкте

Челюскин мүйісі 77 с.е 

Еуразияның жер көлемі

54,2

Географиялық нысандардың нақты орнын көрсету үшін қолданылады

Нүкте

 Күн радиациясының шағыстыру қабілеті 

Альбедо

Өзен  құламасының өзеннің жалпы ұзындығына қатынасы  

Еңістігі

Өзен бастауын     658 км биіктіктен алып, құяр жерінде     -28 метр  биіктіктен құлап ағады

658-(-28)=686

Өзен бастауы мен құяр сағасының абсолюттік биіктіктің айырмасы

 Өзен құламасы

Ең үлкен түбек?

Арабия түбегі

Ең терең шұңғыма

Мариян, Пуерто-Рико, Ява

Зерттеу Мақсатына жетуі үшін жасалуы тиіс қадам?

Зерттеу міндеттері

Зерттеу нәтижелерін көрсету формаларының саны нешеу

2                                                                             

нақты әлемнің дәлме-дәл тіркелген фактілері мен сипаттамалары

Деректер

 Карта, сызба, сызбанұсқа түрінде бейнеленетін заттық модель

Графикалық, кестелік,  диаграмма

 Белгілі бір аумақтағы жер бедері пішіні мен элементтері сипаттталған карта

Геоморфологиялық

Қашықтықтан зерделеу үшін жиырма және одан да көп қолданылған түсірілім.

Гиперспектрлі

Түсірілімдердің тек ақ және қара түспен берілуі

Панхроматикалық түсірілім

Қашықтықтан зерделеу үшін  түсірілімдердің   алуан түрлі  түстерді ажырата отырып  берілуі

Мультиспектрлі 

Әлемдегі ең көшбасшы қашықтан зерделеу саласы

АҚШ Колорадо- ERDAS IMAGINE

1960-1990 жылдары     байқалған ғаламдық қараңғылану     себебі?

 1774 жылы француз ғалымы Лавуазье нені анықтады?

Ауаның құрамдас бөліктерін зерттеп, оларға атау берді 4/5 бөлігі азоттан, 1/5 бөлігі оттектен тұратын газдар қоспасы екенін дәлелдеген     

 Гольфстрим, Атлант ағыстары әсер етеді.

Солтүстік Америка, Еуропа

1998 жылы     антиглобализмнің  алғашқы ұйымы пайда болған ел

Франция

Қазақстандағы көлдердің барлық ауданы  45кв.км, ал елдің жалпы жер көлемі 2725 кв. Км, онда елдің көлділігі қанша  процент 

  1,7

Геоглабалистика

Адамзаттың ғаламдық проблемалары     мен оларды шешу жолдарын

Әлемдік нарықтық экономикада  сауда халықаралық  деңгейге жетті  есепке бастаған ғасыр

ХVІ-ХVІІІ  ғасыр

Экономикалық     интеграция сатысының ортақ нарық бірлестігі.....

 Экологиялық тұрақты даму

Қоғамның қоршаған ортаға ықпалын неғұрлым азайту экономиканың экологиялық қауіпсіз дамуы

Қоғамның қоршаған ортаға ықпалын неғұрлым азайту экономиканың экологиялық қауіпсіз дамуы

Тұрақты даму

Нүктелік картографиялық бейнелер құрастыру, изосызықтар құру, 3Д үлгілер  жасау, статистикалық ақпараттарға сараптау жасайтын бағдарлама

Maplnfo Professional

Солтүстік белдеуде қардың жату ұзақтығы

20-30см ден 125-165 күнге дейін

Поляр түні қанша айға созылады?

6 айға

Солтүстіктегі поялр түні  аймағындағы табиғат зонасы

24сағаттан алты айға дейін 

Солтүстіктегі қардың қалыңдығы

1м ге дейін

Антрактида

жер бетіндегі ылғалдылығы барынша төмен, ең биікте орналаскан құрлық.

Антрактиканы материк жағалауын зерттеген саяхатшы ғалым

(Р. Скот, Амудсен...) Беллинсгаузена және Лазарев

Конвертерлік  неге сәйкес келеді 

(СИ жүйесін ауыстыру, геграфия, химия, биологияның нақты  өлшемдерін пайдалану)

 Еліміздегі экономиканың дамуына  ықпал етіп отырған өнеркәсіп саласы

Тау –кен өнеркәсіп салаларының басым болуы, өндірістің А тобының салалары басым болуы

Қазақстанның әлемдік экономикадағы орнына әсер етіп, ел ішінде ерекше роль атқарады

А тобының салалары үлесінің жоғары болуы

Топырақтың пайда болу теориясын ұсынған ғалым

А.Докучаев

Табиғаттың тиімді пайдалану шаралары дұрыс көрсетілген қатар

Мәдени ландшафт қалыптасады

Қорғауға алынған

Шикізатты

Экономиканың шикізаттық және энергетикалық базасы

Табиғат ресурстары

Халықаралық мамандануда біртұтас тізбектің жекелеген сатылары әртүрлі елдерде жүзеге асырылатын түрі

Технологиялық мамандану

Ұлттық маңызы бар Орталық Қазақстандағы табиғат ресурсының базасы

Мыс тас көмір

Зейнетке шығу жасы     ұзарту себептері

Туу төмендеуі, бала үлесі азаюуы, өмір жасы ұзаруы, егде адамдар артуы

Елдегі зейнет жасының көтерілу себептері

Егде адамдар санының артуы әлеуметтік қамсыздаедыру қызметі мен зейнеткерлік қорларды ұлғайтуды қажет етеді. Бұл көптеген елдерді зейнетке шығу жасын ұзартуға мәжбүр етуде

Елдерді салыстыру, өмір сүру сауаттылық білімділік деңгейі, жас ұзақтығын есептеудегі интеграл     көрсеткіш

Адам даму индексі

 К.Риттер өз еңбектерінде көп қолданған әдіс

Салыстырмалы

 К.Риттер көп пайдаланған әдістердің бірі

.

Геродот, Страбон, Аристотель еңбектерінде  қолданылған әдіс

Салыстырмалы географиялық әдіс

Әлемдегі қаржы орталықтары

Нью-Йорк, Лондон, Шанхай

Оңтүстік Шығыс Азия елдері үшін басты эмиссиялық валюта

Юань

Жер бетіндегі белгілі бір құбылыстың нысанында немесе ұқсас ағзалар қауымдастығының таралу аймағы

Ареал

Масштабтан тыс белгілермен картаға түсіру 

АДЕ белгілеу,нүктелеу,картодиагронналау

Жер бетінің қозғалмалы бөліктері

Геосинклинальдар

Жер сілкінгендегі бөлмедегі қауіпсіз жерлер

Негізгі көтергіш арка,берік үстелдің асты,ваннаның іші

Адамзаттың жыл сайын артып келе жатқан сұранысына  байланысты туындайтын мәселесі

Азық түлік

Қазақстан көп мөлшерде әлемдік нарыққа экспорттайды

Астық 

2019 жылғы Қазақстанның Жиынтық ішкі өнімі

68956,4 млрд тенг

Географиялық ластанудың жаратылысы жағынан биологиялық тобына жатады

Микробты, бактериялық,вирустық

Кеңістікті қамтуына қарай ластанудың  түрлері

Физикалық, химиялық, биологиялық

Жазы ыстық құрғақ, қысы жылы ылғалды белдеу

Субтропиктік

Рекреациялық ресурстаға жатады

Демалу, емдеу-сауықтыру     орны

Қазақстандағы темір шикізатының 90 пайызы орналасқан аймақ

Соколов Сарыбай????

БҰҰ ДБ 2019 жылы АДИ рейтінгісінде Қазақстанның орны

2017-59 орын, 2019-77 орын

Қазақстан селекциясының кереметі болып саналатын қой тұқымы 

Еділбай қойы

Түйе өсіретін облыс

Атырау, Қызылорда, Маңғыстау

Көмір өндіретін аймақтарда немесе газ құбырлары трассасында орналасатын электр станцылар

ЖЭС

«Араб көктемі» деген атпен белгілі болған наразылық шеру өтті

2010ж Тунисте, Сауд Арабиясы, Бахрейн, Египет, Судан

 Балқаш-Алакөл алабына жататын өзендер

Іле, Қаратал, Лепсі

Балхаш көлін екіге бөлетін түбек

Сарыесік

Балхаш көлінің гедролгиялық режимін өзгерткен басты фактор 

Қапшағай СЭС

Балхаш көлімен шекараласатын облыстар

Алматы, Жамбыл, Қарағанды

Балхаш тұзының топыраққа коррозия жасауының салдары

Балхаш мыс комбинаты

Игельстром реформасының басты мақсаттарының бірі

Шекаралық сот құру

Метрополия 

Аса ірі отар иеленуші

Биоиндикация әдісінде     табиғи ортаның сапасын анықтайды. 

Тіршіліктің, дүниесінің жай-күйін қарап анықтау

 Қоршаған орта кешенді баға беру  және табиғи , антропогендік  факторлар нәтижесінде  өзгеруі туралы   ғылыми негізделген болжам

георафиялық сараптама

Дүние жүзілік шаруашылық субектілері 

әлем мемлекеттері трансусттық корпорация халықаралық Э.Ұ   ІТҰҚ,    ХЭҰ

 Дүниежүзі бойынша урбандалу көрсеткіші туралы мәтін

Халықтың жалпы санындағы қала  халқының саны

Урбандалу     мәтіндік сұрақ

Қалалар мен оның халық санының өсуі қалалық өмір салтының кеңінен құлаш  жайып таралуы

Елдегі бүкіл сауаттылар мен бүкіл халық санының арақатынасы

Қауіпті  табиғат құбылыстар

Жел, үсік, аңызақ, бұршақ, боран, қар көшкіні, күшті жел, тұман?

Қатты ыстық, көктайғақ

Жаңа география ғалымы

Ә.Харменова

Қазақстандағы ең биік мұздық орналасқан тау

Іле Алатауы

Меридиан бағыттағы темір жол

1. Орынбор-Ташкент
2. Түркістан-Сібір
3. Трансқазақстан

Ендік бағытта

Ортасібір, Оңтүстік сібір

Визуализациялау әдістері

2d,  3d карталарының анимация, көлемді бетке, диаграмма 

Куру

Француздың ғарышайлағы

Куру  ғарыш айлағынан  ұшырылған     Қазақстандық жер серігі?

КasEOSat-2

Құрлықта ең көп кездесетін экзогендік  түркі жайт

Жердің пайда болу мен даму сатыларындағы  барлық өзгерістер ішкі (Эндогендік) және сыртқы (экзогендік ) күштер әсерінене туындайды

Қазақстандағы  ең енді  сарқырама  орналасқан тау?

Алтай Жетису  Іле алатауы

Дүниежүзілік шаруашылықтың субьектілерінің  2-ші тобы?

транс ұлттық корпарациялар(ТҰҚ) және халықаралық     экономикалық  ұйымдар (ХЭҰ)

Ғарыштың     түсірілімдерді бажайлау негізінде     талдау әдісі?

Дешифровка

Марикультура өнімдерін өндіретін ел?

Қытай теңіз жағалауындағы елдер Жапония

Ластану деңгейлері

3-топқа бөлінеді.

1.Нүктелік(зауыт),

2.алаңдық (көмір карьері), 

3.сызықтық (транспорт магистральдары)

Қазақстанның аймақтары     апатты  аймақ қанағатанарлық  аймақ?

Арал теңізі. Семей полигоны

Шөлейттер. Шөл. Таулы аймақ.

Қазақстанның даму     стратегиясында инновациялық     экономика ретінде басты мән берген жаңа тиімді экономика?

Денсаулық. Сауда. Әлеуметтік. Білім. Қайта құру.

Биік сарқырама Бұрханбұлақ 168м сарықырамасы?

Жетісу алатауы Қора өзені 2000м биіктікте

Темірі бар тас деген мағына білдіретін  қабат?

Базальт

Тау жыныстарының абсалют жасын анықтау қай ғасырда басталды

ХХ ғасыр

Орман шаруашылығына байланысты ормандардың кему қай елде?

Филиппин, Малаизия,  Индонезия,  Бразилия

Лицензия беретін негізгі елдер

Жапония, Италия, Германия

Орманның сұр топырағы қара сілті  топырағы кездесетін   зона?

Дала зонасы

Ішкі ядро сыртқы ядро

Ядро сыртқы және ішкі болып бөлінеді. Сыртқы  ядро қоймалжың, ішкі ядро қатты  болып келеді.

Біріккен ұлттар ұйымының ядролық қаруды тоқтату жөніндегі декларация қай қалада қабылданды?

1992ж Рио-де Жанейро

Қазақстанда  және Ресей мен АҚШ та құрғақшылық  қай жылы болды?

2015 жылы АДИ көрсеткші

0,694

Басқа планетадан жерді қанша қашықтықта түсірген?

6 млрд қашықтан түсіреді

Тарихи географиялық     факторларға байланысты қалыптасқан федерация

Канада,   АҚШ, Бразилия

Тығыздығына қарай топырақтың түрі?

Өте тығыз, тығыз, борпылдақ, үгілгіш

Ұлттық маңызы бар орталық қазақстандағы табиғат ресурстары ресурстары базасы

Мыс, тас, көмір

Құрлық дәуірі Қазақстанның қалыптасуының аяқталуы өсімдіктердің құрлыққа шығуы қай дәуірде? 

Қоршаған ортаға кешенді баға беру және табиғи антрпогендік фактор

Экономикалық географияның зерттеу кеңістігі

Жер қыртысының қозғалмалы учаскілері

 қатпарлы белдеу

Экономикалық     санкциялар орнату  арқылы ықпал ету құралы

экономикалық санкция – терроризм мен қақтығыс сияқты күрделі геосаяси мәселелермен күрестің таңдаулы құралы

Қазақстан типтегі өзендерінің ерекшелігі 

Көктемгі су тасуы орын алуымен

Қимасымен жәй өзеннің қимасымен құлағанда қанша

358+28=386

Қазақстандағы     агломерациялар орналасқан аймақ     шиеленскен қауіпті қанағаттанарлық

1.Апатты деңгей. Көптеген табиғат компоненттерінің түбегейлі, қайтымсыз өзгерістері тән аумақтар

2.Қауіпті деңгей. Көптеген табиғат компоненттерінің үлкен, алайда қайтып қалпына келтіруге болатын өзгерістерге тән аумақ

3.Шиеленіскен деңгей Жекелеген табиғат компоненттері едәуір қолайсыз өзгерістерге ұшыраған, алайда қалпына келтіруге болатын аумақтарға тән

4.Қанағаттанарлық деңгей. Табиғат компоненттерінің айқын, алайда тез арада қалпына келтіруге болатын өзгерістер тән аумақтар.

5.  Қолайлы деңгей. Қолайсыз экологиялық өзгерістер байқалмайтын аумақтар

Ерекше қорғалатын аймақтардың  түрлері

7

1241 жылғы сауда одағы құрылған мемлекет

Ганза(ганзей)

Қатпарлану түрлері

Моноклиналь, синклиналь, антиклиналь

Беларусяға жақын орналасқан мемлекет

Германия 

Марикультура дамыған аймақ ел

Қытай, Жапония

Магмалық тау жыныстары 

Интрузивті   (гранит, габбро)

Эффузивті   (пемза, туф)

Қоғамдық карталар

Қоғамдық-саяси карталарға экономикалық, саяси, тарихи, әлеуметтік-географиялық, елді мекендер картасы жатады

Жиынтық радияцияның шағылысуға және жылу тиімділігіне жіберілген шығыны арасындағы айырмашылығы

Радиациялық баланс

Ежелгі биосферадағы зат

Биогенді зат

Геоэкономикамен экономикалық географияның айырмашылығы

Қалай басқаруға болады.

Геоэкономиканың мемлекеттер мен аймақтардың экономикалық даму үдерістерін, халықаралық құрылымдар мен экономикалық қатынастарды, жаһандану жағдайындағы геосаяси жағдайдың экономикаға ықпалын зерттейді.

Поляр шұғыласы пайда болуы

«Алтын миллиард» деп аталатын дүниежүзілік  шаруашылық жүргізетін елдер саны? 

41- 30

Өте жеңіл, қатты өзгеріске ұшырап бұзылған таулы аймақ?

Сарыарқа

Эксперименттік бағалау әдісінде  шағын     эксперименттік  топтарда тұратын  адам саны?

10-30

Зерттеу нысан мен құбылыстарды график формула түрінде беретін модельдеу?

Таңбалық

Табиғи кешен мен аумақтың  құрылым арасындағы  байланыстарды анықтау сипаттамасы

АДИ рейтнгінінде көшбасшы елдер

Норвегия, Аустралия, Швецария

Біртекті     нысандардың  белгілері мен көрсеткіштерін уақыт кезеңінде салыстыру

Синхронды салыстыру

Х.Д.Маккиндердің саяси тұрғыдан дүние жүзілік аймақтарға жіктеу

Дүниежүзілік саяси географиялық тұрғыда аудандастырудың   алғаш үлгісін жасаған

Статистикалық мәліметтерді карта бетінде визуализациялау әдісі

Картодиаграмма

Супер құрылым –Пангеяның қатпарлану кезеңі

Календондық кезең

Атмосфераның электрленуімен төменгі температуралық жағдайда қалыптасатын құбылыстар

Атмосфералық құбылыстар

Геологиялық     құрылымы мен жер бедерін байланысты еліміздің  ірі табиғи     ауданы

Тұран жазығы

Тропиктік циклондар жайлы алғашқы ақпараттар  берілген уақыт 

15-17ғ    1492ж

Атлант мұхитында тропиктік циклондар заты байқалатын аймақ?

Мексика шығанағында,  Кариб теңізінде, 

Антиль және Жасыл мүйіс аралдарында

Шешім қабылдау мақсатында сарапшылардың  пікірлері негізінде проблемаға  баға беру

Эксперттік бағалау

Жер қыртысының қалыңдығы 70-80 км  құрайтын     жер бедері?

Тау

Тропиктік циклондардың     ең апатты  ауданы

Мұхит үстінде  

Тропосферадағы     ауа температурасы  әрбір км-ге көтерілген сайын төмендейді

-6

Екі жарты шардың 40-60 ендіктерінде басым болатын  жел

Батыс желі

Солтүстік     Америкада  байқалатын тропиктік циклон

Торнадо

Жазы  ыстық құрғақ, қысы жылы ылғалды климаттық белдеу?

Субтроптиктік

Жер ресурстарын пайдаланудағы  маңызды мәселе радациясы

Жердің деградациясы топырақ 

Кеңістікте қалуына байланысты 

Кеңістікті қалпына байланысты ластанудың  сызықтық тобына жатады

Сызықтық(транспорт магистралдары)

Бор дәуірінен     бері 70 млн  жылдай үздіксіз тұрақтаған жер бедеріндегі  ең ежелгі қазақстандағы көл?

Жайсан 

Өзен     ресурстармен жақсы қамтылған     елдер қатар

Алжир 

Қазақстанның дүниежүзілік  минералдық ресурстардағы  үлесі?

7,2

АҚШ, Канада  және Мексика арасындағы қарым-қатынас? 

НАФТА  ұйымына мүше елдер

Жер бетінің кескіндері

Жергілікті жердің планы

Географиялық карта

Аэрофотосурет

Ғарыштық сурет

Еңбек  ресурсына донор елдер

2018 жылғы әлем елдері даму прогресінде Қазақстан нешінші орында

ҚР. 57-орында

Жер шарының үстіңгі жан-жағынан ауа қабаты қоршап  тұратын тас қабаты

Литосфера қабаты

Ғарыштық табиғат ресурсы

Күн энергиясы, ғарыштық сәуле шығару, Жердің ішкі энергиясы, толысу мен қайту күштері,гейзерлер мен жерасты суларының жылуы

Орталық және Ұлы      жазықта  соғатын жел

Торнадо

Электр қуатынсыз нейтронды ашқан  ғалымы

Чедвик

Ер мен әйелдердің дамуы, әлеуметтік  ортасындағы ара-қатынас

Гендерлік теңсіздік индексі (ГТИ)

ХХІ ғ әлем дамуына ықпал ететін факторлар

-Қытайдың әлемдік көшбасшылар тобына енуі, оның саяси салмағының артуы,

-АҚШ-тың  әлемдік деңгейде  саяси және әскери  үстемдігі

-Ресей Федерациясының геоэкономикалық     қуатының артуы

-Еуропалық Одақ шеңберінің ынтымақтастық  дамуы

-Натоның блогын Шығысқа қарай кеңеюі

-Халықаралық лаңкестік және оған  қарсы күрестің күшеюі

Энергиямен байланысты гео үдеріс

440 км канал

Ертіс-Қарағанды

Мәдени зоналар, өмір сүру кеңістігі ұғымдарын енгізген ғалым

ХІХ ғасырда Ф.Ратцел

Құрғақшылық кезең

Пределы роста авторлары

Д.Медоуза Дж.Форрестер 1972жылы

СММ қазаншұңқырлары

5

Толық цикл  өнімі

Шойын Болат Прокат

Халықаралық өндірістік     маманданудағы  шикізат

Халықаралық өндірістік     маманданудағы бөлшектік  түрі

«Жасыл революцияның» мәні

Ауылшаруашылығын  түрлендіру

Жер мен ғарыш арасы...

Ұжымдық идеялардың жинақталуы арқылы жүзеге асатын әдіс

Миға шабуыл әдісі

«География арнаулы тілі»  кім айтты?

В.П.Максаковский

Қазақстанның солтүстігінде радияцилық  баланс айлары

3,4-4,5 (қараша-наурыз)

ҒТР-ң 4-ші.....

Басқару

Мәтін Атмосфералық құбылыс жел 

Агро  климаттық, биологиялық немесе минералдық табиғи     ресурстарды  пайдалану негізінде қалыптасу

Қазақстан аумағында тұманды қалалар?

Алматы, Темиртау

Дүниежүзі кедей адамдар     күніне неше доллар  жұмсайды?

1,9доллар

Атлант мұхитының шұңғымасының тереңдігі

Пуерто-Рико шұңғымасы (8742м)

Қазақстанда     қанша  аудан бар(физикалық, географиялық аудан)

9

«Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы

Интернет желісін пайдаланушылар саны 2021 жылы 81%, халықтың цифрлық сауаттылығы 81,5% жету керек

Апатты құбылыс

Жанартаулық құбылыс

Тегіс жазық қайсысы?

Баянауыл, сарыарқа, алтай, үстірт, торғай

Картометриялық әдіс

Ұзындық, аудан және көлем өлшемдерін есептеу 

Картаның шрифты

Әріп  пен     цифрдан  

Бір аумақта ортақ белгілері  бойынша біріктірілген елдер тобы?

40ж Сәтбаевтың жетекшілігімен ашылған кен орны 

Жезді марганец кен орны

Атлант мұхитында орналасқан аралдар

Ұлыбритания, Ирландия, Нюфауленд, Үлкен Кіші Антил, Канар, Жасыл мүйіс, Фолкленд

Биіктік көрсеткіштері бар карта

Топографиялық карта 

Геосаясат негізгі міндеттері

1.Геокеңістікті бақылау жасаудың жетістітері мен формаларын зерттеу.

2.Жетекші саяси күштердің ықпал аймақтарын жіктеу негізінде дүниежүзін геосаяси аудандастыру.

3.Ғаламдық деңгейдегі әртүрлі күштердің  кеңістік шегараларын  айқындау және болжам жасау.

4. геосаясат субьектілері үшін геосаяси кодтарды жасау

Алакөлдегі жауын-шашын     мөлшері минумумға сәйкес келетін аймақтар

Аустралиядағы     ұлттық саябақтар

Улуру  Какаду

Жер қабаты құрайтын     тау жыныстарының жоғарғы қабаты

Шөгінді

Қазақстан аумағында жиынтық  күн радияциясының  мөлшері: Солтүстіктен оңтүстікке қарай

100ккал /см2 ден 150 ккал/см2 дейін көтеріледі

Атмосферадағы     ауа құрамы біршама  тығыз, оттегі мөлшері мен су  буы аз температура ауытқу шамасы  мардымсыз қабат

Стратосфера

Экономикалық санкциялар орнату арқылы ықпал ету құралы

Экономикалық әрекеттер

Климаттың өзендер әсерін ең жақсы сипаттаған климатолог

А.И.Воейков  

Көптеген  өзендер бастауы мен тұщы судың қоры болып саналады?

Мұздықтар

Қазақстанның оңтүстігінде топырақ эрозиясын күшейтетін  фактор

Жел

Қазақстан     өнеркәсібі  салалық  құрылымының     бірінші ерекшелігі қиындатылған құрылымнан   тұруының себебі

Атосферадағы азон қабатының маңызы

Ультракүлгін сәуледен қорғайды

Картада аудан     өлшемін алудың ең қарапайым әдісі

Планиметр

Құрлық  дәуірі, Қазақстанның  қалыптасуының аяқталуы өсімдіктердің құрлыққа шығуы

Силур

Сарқылатын  және сарқылмайтын табиғат  ресурстарының классификациясы

экологиялық

Кескіндердің суретін салу, өңдеу,  түс қанықтығын күшейту, түрлендіру жылдамдатуға мүмкіндік  беретін бағдарлама 

Corel DraW

Әлемдік  нарықтың экономикада сауда халықаралық  деңгейге жетті, деп есептеле басталған ғасыр

Ежелгі     өркениеттен бастау алған өзіндік     мәдени бейнесі бар аймақтар

Оңтүстік, Оңтүстік Шығыс Азия

Физ-географиялық     аудандастыру картасында бейнеленеді?

Табиғат зоналары

Географиялық белдеулер

Топырақ типтерінің зонасы

Нектонды құрайды

Ірі  молюскалар, Балықтар, Теңіз сүтқоректілері, Тасбақалар, Теңіз жыландары

Бұрынғы     гесинклиналдың  орнына  пайда болған, жер бедері тұрғысынан тауаралық ойыс(тар)

Зайсан, Алакөл, Балқаш

Қазақстан теміржолының      меридиан бойымен     бағытталған  магистарль(дар)

Трансқазақстан

Орынбор-Ташкент

Түркістан Сібір

Дж шаруашылық субьектісінде  кәсіпорын     тобына кіреді.

Трансұлттық корпарациялар 

Сипаттамалар жиынтығында  географиялық  атау, өсімдік түрі, топырақ құрылым ерекшелігі бойынша ақпарат  берілетін мәліметтер жиынтығы

Кеңістік

Негізгі химия саласының     ең  ірі ауқымды  өндірісі

Форфорит

ХХ ғ әлем дамуына ықпал     ететін аса қауіпті саяси  фактор

Халықаралық  лаңкестік

Қытай мен Үндістанның     геосаяси жағдайына оң ықпал     ететін  факторлар

Халқының саны мен экономикалық қуаты

Латын Америкасы елдерінің саяси ықпалын  нығайтуға әсер ететін Оңтүстік Америкалық  жалпы  нарықтағы оң беделді ұйым

МЕРКОСУР

ХХ ғ-дың аяғында АҚШ- тың  сыртқы саясатының өзгеруіне  әсер еткен     тарихи құбылыс

Кеңес одағының ыдырауы

Кипр елінің географиялық орналасуына байланысты артықшылығының болуы

Жалға пәтер беруші елдер қатарында

Солтүстік мұзды мұхитының  қазан шұңқыры(лары)

Макров

Нансен

Бофорт

2011 ж 12 қазанда БҰҰ жалпыға  ортақ ядролық қарусыз  әлем жөніндегі Декларация қабылдаған қала

Астана

Ислам құндылықтар мен мәдениеттің отаны

Солтүстік Африка мен Орта Шығыс

Қазақстан     көлдері мен жер бедері анық көрінетін     Еуразияның  әдемі суретін  түсірген жер серігінің аты

Канопус-В

Айдың шегінен тыс басқа ғаламшардың бетінен жердің алғашқы суретін түсірген бағдарлама

Lunar Reconnadssance

Біздің ғаламшарымыз-айналасын  ғарыштық қараңғылық  тұмшалаған жалғыз жүрген  шаңның түйіршігі сөзінің авторы?

К.Саган

2015 ж 12 қазанда     «Жердің шығуы»  суретін түсірген ғарыш кемесі

Аполлон-8

1990ж «Вояджер-1» көмегімен  түсіріліп «Бозарған  көгілдір     нүкте» атауына ие болған Жер суреті түсірілген қашықтық  мөлшері (млрд)

6млрд

Бұғаздардың     дұрыс ерекшелігі(ерекшеліктері)

Еңбек миграциясына қатысты термин(дер)

Ақылдың ағылуы

Көлік кешенінің негізгі құрамдас бөлігі (бөліктері)

1.Көлік құралдары

2.жолдар

3.ұйымдар

4.тиеу түсіру пунктері

Ауаның ластануына қарсы күрестегі Германияның үкіметтегі жоспарының стратегиясы (-лары)

Географиялық қабықтың құрылымдық бөлігі(бөліктері)

Қазақстанда бұршақ жыл сайын жиі жауатын аудан(-дар)

Сарыарқа, Алтай, Жетісу  Іле Алатау   (жылына 4 рет жауады диаметрі 7см )

Ірі үстірт(-тер)

Дарфур, Эрди, Аир

Ф.Ратцель негізін қалаған экспансия  заңының бірі

Шегара –мемлекет     шетіндегі бір орган,  ажырамас бөлігі

«Тегіс жазық» деген мағына  беретін жер бедері

Сарыарқа

Табиғи     ресурстарды экономикалық бағалау көрсеткіші

Өзгермелі жүйелердегі кіріс пен шығыс арасындағы тәуелсіздіктерді  есептеу арқылы  талдау жасауға , болжауға мүмкіндік береді.

Теңгерім әдісі

Халықаралық туризімнің басты бағыты тиесілі елдер қатары

Бағалы қағаздарды сатып алу-сату, олардың  нарықтық бағасын анықтайды.

Географиялық еңбек бөлінісіндегі халықаралық өндірістік  маманданудағы заттық түрінің өнімі

Қашықтықтан топырақ қабатары мен грунттың минералданған аудандарын анықтап, көркем суреттерді өңдейтін бағдарламалар

Д.Маккиндер геосаяси үлгісіндегі Азия, Африка, Еуропа  бөліктері кіретін ұғым

«Әлемдік арал»

Биосферадағы шөгінді жыныстар мен сазды  минералдар бөлігі

Бикоситы зат

Нысандар арасындағы арақашықтық, нысанның басқа нысанға іркес-тіркес тіркелуі

Аудандастыру әдісі бойынша геологиялық факторды негізге ала отырып, ел аумағы физикалық-географиялық жағынан аймақтарға бөлінген

9 аймаққа бөлінеді

1972ж Нейробиде өткен бүкіләлемдік қоршаған орта мониторинг деңгейі

Ең бірінші ұйымдық қорық 

Ақсу жабағлы 1926ж

Ақша түсіру мақс. Ұйымд.қорықтар

Еуропа, АҚШ

Арал проблемасына байланысты «Алтын  емелге» жерсіндірілген жануар?

Құлан

Мәтіндік –Балқаш көлі

1.Екіге бөліп жатыр-

2. Балқашқа құятын өзендер-

3. Балқашпен шек-с     обл.

4.Балқаштың гидр режимін бұзған –

5.Балқаш көлі тұзының топырақ  каррозиясына әсері. 

Сарыесік

Лепсі, Аягөз

Жамбыл,Алматы, Шығыс Қазақстан

Іле өзенінде Қапшағай бөгені СЭС салынуы

Балқаш мыс комбинаты

Ең алғаш феррохром

Ақсу

Зерттеушінің жоба бойынша жүргізілетін  жұмысының түпкі нәтижесі

Мақсат

Авиациялық тех. Паспорт мемелекет

Солт.Америка  орн түбек

Лабрадор

40-60 градус ендікте соғатын жел