География сұрaқ-жaуaп ПББ тест 13-нұсқа аттестация

География сұрaқ-жaуaп ПББ тест 13-нұсқа аттестация

Физикалық  География

1. География грек тілінен аударғандағы мағынасы:гео-жер графо-жазамын
2. География сөзінің мағынасы:жерді сипаттап жазу
3. География ғылымы пайда болған:Ежелгі        Грекияда
4. География терминін ғылымға енгәзген: б.з.б. III ғасырда грек ғалымы Эратосфен
5. География ғылымы бөлінеді 2
6. Физикалық география зерттейді: жер бедері, ауа райы, су, топырақ. Өсімдік, жануарлар
7. Экономикалық география зерттейді:өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы,көлік, байланыс, халықтың таралуы
8. Ежелгі грек географтары дүние бөліктерін ажыратқан: Еуропа мен Азия
9. Ең алғашқы географиялық картаны жасаған грек ғалымы: б.з.б. III ғасырда Эратосфен
10. IV ғасырда глобусты жасаған неміс картографы: Мартин Бехайм
11. Ұлы географиялық ашылулар заманы: XV        ғасырдың соңы мен  XVII ғ. Оратсы
12. 1492 ж. Х.Колумбтың саяхатынан кейін белгілі болды:Америка дүние бөлігі
13. Ең алғаш жер шар тәрізді екендігі туралы ойды айтқан: Пифагор
14. Пифагордың ойын ғылыми түрде дәлелдеуге тырысқан:Аристотель
15. Жер шар тәрізді екендігін іс жүзінде дәлелдеген: Фернан Магеллан
16. Фернан Магелланның саяхаты болған жылдар: 1519-1522
17. Магеллан саяхаты нәтижесінде:1Жердің шар тәрізді екендігі дәлелденді 2Тынық мұхиты ашылды 3Дүниежүзілік мұхиттардың біртұтастығы дәлелденді
18. Күн жүйесіндегі үшінші планета: Жер
19. Жер тобындағы ғаламшарлар: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс
20. Алып ғаламшарлар: Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун,
21. Күнді орбита бойымен айнала қоршаған аспан денесі: Планета
22. Планета грек тілінен аударғанда: Адасқан жұлдыз
23. Күн жүйесіндегі ғаламшарлар саны.8
24. Күнге ең жақын ғаламшар: Меркурий
25. Жер ғаламшарының жасы шамамен:3,5-5млрд жыл
26. Жер бетінде тіршілік шамамен пайда болды: 3млрд жыл бұрын
27. Жер мен күннің арасындағы табиғи арақашықтық: 150 млн. Км
28. Жер күнді толық айналып шығады:365 күн, 6сағат, 6секунд
29. 4 жыл сайын қайталанып отыратын жыл: Кебісе жыл
30. Көктемгі және күзгі күн теңелуі: 22наурыз бен 23 қыркүйек
31. Жердің немесе планеталардың  Күнді айналу жолы:Орбита
32. Жер орбитасының ұзындығы: 940млн км
33. Жердің орбита бойымен Күнді айналу жылдамдығы:29,8 км\с
34. Жер білігі орбита кеңістігінде 66,5  жасай еңгіш орналасқан
35. Жер бетінің жалпы ауданы. 510 млн км
36. Құрлықтың алып жатқан ауданы:149млн км
37. Жер бетін су алып жатыр: 361 млн шаршы шақырым
38. Жер бетін су алып жатыр:71%
39. Адамдардың қоныстанып, игеруіне байланыстыажыратылатын тарихи географиялық аймақтар:Дүние бөліктері
40. Дүние бөліктерінің саны:6
41. Дүние бөліктері:Еуропа, Азия, Африка(Ескі дүние), Америка, Аустралия, Антарктика(Жаңа дүние)
42. Жер экваторының қзындығы:40000км
43. Жердің радиусы:6371км
44. Жер ортасынан экваторға дейінгі арақашықтық:6378км
45. Жер ортасынан полюстерге дейінгі арақашықтық:6356км
46. Жердің полюстік радиусы полюстік радиусынан:21км-ге кем
47. Жер бетінің үстінен кішірейтіліп түсірілген сызбасы:План
48. План жасау үшін қажет:Аэрофотосурет
49. Аэрофотосурет:ұшақтан түсіру арқылы жасалады
50. Белгілі бір зат пен солтүстік арасындағы бұрыщ:Азимут
51. Аспан мен жердің жанасқан щартты сызығы:Көкжиек
52. Азимут өлшенетін градус аралығы:0-360
53. Шығыста:90
54. Оңтүстікте:180
55. Батыста:270
56. Солтүстік шығыс:45
57. Жергілікті жерде бағдарлауға көмектесетін құрал:Тұсбағар (Компас)
58. Мұхит немесе теңіз деңгейінен бастап есептелетін биіктік:Абсолют биіктік
59. Бұрынғы КСРО-ның аумағында абсолют биіктік есептелеген:Балтық теңізімен
60. Бір нүктенің екінші нүктеден биіктігі: салыстырмалы биіктік
61. Салыстырмалы биіктікті өлшейтін құрал:Нивелир (деңгейлегіш)
62. Абсолют биіктіктері бірдей нүктелерді қосатын пландағы қисық сызықтар:Горизонталь 
63. Топографиялық карталардағы төбенің жоғапғы төмен бағытын көрсететін горизонтальдарға көсе-көлденең қойылатын қысқы сызық;Бергштрих
64. Жер бетіндегі қашықтықтың неше есе кішірейтілгенін көрсететін шартты өлшем:Масштаб
65. Масштабтың түрлері: Сандық, Атаулы, Сызықтық
66. Масштабтың алымы үнемі: 1см-ге тең
67. Жердің нақты үлгісі: Глобус
68. Глобуста: Меридиандар мен паралельдер қолданылады
69. Солтүстік полюс пен оңтүстік полюсті қосатын сызықтар:Меридиандар
70. 0 градустық меридиан Лондон қаласындағы: Гринвич обсерваториясынан басталады
71. Жер бетіндегі белгілі бір нүктенің 0-дік меридианнан градус есебімен алынғандағы арақашықтығы:Географиялық бойлық 
72. Жер бетіндегі белгілі бір нүктенің экватордан градус есебімен алынған арақашықтық:Географиялық ендік
73. Ең ұзын параллель: Экватор
74. Экваторға шартты түрде, яғни қарама-қарсы жүргізілген сызықтар: Параллельдер 
75. Меридиандар мен параллель сызықтардың қиылысуынан пайда болған тор: Градустық тор

КАРТА

76. Жер бетінің кішірейтіліп, жазықтықтарда шартты белгілермен кескінделген бейнесі: Карта
77. Мазмұнына қарай карта екі топқа бөлінеді:1Жалпыгеографиялық карталар 2Тақырыптық карталар
78. Жер бетіндегі барлық обьектілер:жер бедері, өзендер, көлдер қатынас жолдары көрсетіледі: жалпыгеографиялық картада
79. Дүние жүзінің саяси картасы, тектоникалық карталар,  климаттық карталар, топырақ картасы:Тақырыптық карталар
80. Карталар масштабына қарай 3-ке бөлінеді: Ұсақ, орта, ірі
81. Градустық торы бар картаны жасап, картографиялық бағыт ұстанған:б.з.IIғ. Птоломей
82. ЛИТОСФЕРА
83. Жердің қатты қабаты:Литосфера
84. Литосфераның қанша км тереңдікке дейінгі қабаты зерттелген:15км
85. Литосфераның қалындығы:5-80км
86. Жер қыртысының қалындығы жазықтардың астында:35-40км
87. Жер қыртысының қалындығы таулардың астында:70-80км
88. Мұхиттардың астында 5-10км
89. Жердің ішкі құрылысы 3 қабаттан тұрады:Жер қыртысы, Мантия, Ядро
90. Жер ядросы:Темір мен никельден тұрады
91. Жер қыртысының 2 түрі болады:Құрлықтық және материктік
92. Мохоровичич қабаты: Мантияны жер қыртысынан бөліп тұрған жұқа қабат

ЛИТОСФЕРАЛЫҚ ТАҚТАЛАР ТЕОРИЯСЫ

93. Әртүрлі жастағы шөгінді жыныстар жауып жатқан платформалардың кішігірім бөлігі:Тақта
94. Литосфералық тақталар жылына қозғалады: 2-5см жылдамдықпен
95. Ежелгі біртұтас материк:Пангея
96. Лавразия:Солтүстік Америка, Еуразия
97. Гондвана:Оңтүстік Америка, Аустралия, Африка, Антарктика,
98. Литосфералық тақталардың қозғалуын ұсынған: XXғ. Неміс ғаламы.Альфред Вегенер
99. Еуразиялық тақта мен Үнді Аустралиялық тақталардың соқтығысуы нәтижесінде дүние жүзіндегі ең ірі тау жүйесі:Гималай қалыптасқан
100. Жер қыртысының құрылысын, құрамын, даму тарихын зерттейтін ғылым:Геология
101. Ежелгі біртұтас материк:Пангея
102. Тау жыныстары
103. Жер қойнауын толтырып жатқан, минералдардан тұратын заттар:тау жыныстары деп аталады
104. Тау жыныстары шығу тегіне қара 3-ен бөлінеді:шөгінді тау жыныстары, магмалық тау жыныстары, метаморфты тау жыныстары
105. Шөгінді тау жыныстары бөлінеді:органикалық, химиялық, кесек
106. Органикалық:көмір,шымтезек, бор
107. Химиялық:тұз
108. Кесек:Қиыршық тас, қойтас
109. Магмалық тау жыныстары бөлінеді:интрузивті, эффузивті
110. Метаморфты тау жыныстары: мәрмәр,гранит,құмтас
111. Мәрәмәр айналады: әктасқа
112. Гранит айналад:гнейске
113. Құмтас айналады: кварцитке
114. Гранит 3 заттың әрекеттесуінен пайда болады:слюда,кварц,дала шпаты
115. Шөгінді тау жыныстары жер бетіні: 75% жауып жатыр
116. Су        өткізбейтін тау жыныстарына жатады: саз, гранит
117. Магмалық, шөгінді тау жыныстары үстіңгі тау жыныстарына түскен қысымның, температураның әсеріненөзгеріске ұшыраған тау жыныстары:Метаморфтық тау жыныстары
118. Балқыған магманың жнр қыртысында қатуынан пайда болған тау жанастары:Интрузивті тау жыныстары
119. Жер бетіне төгілген лаваның суынып, қатаюынан пайда болған тау жыныстары:Эффузивті тау жыныстары
120. Жер қыртысының қозғалыстары
121. Жер қыртысында кездесетін қозғалыстардың негізгі 2 түрі бар:1Жер қыртысының баяу көтерілуі мен төмендеуі 2Тау жасалу қозғалысы
122. Жер асты дүмпуі және жердің ішкі күштерінің әсерінен жердің белгілі бір бөлігінің теңселуі:Жер сілкіну
123. Жер асты дүмпуінің жер бетіне шығатын жері: Эпицентр
124. Жер қыртысының қозғалысын реттейтін құрал: Сейсмограф
125. Жер сілкінісінің күші 0-12 баллға дейін есептеленетін:Рихтер шкаласы арқыылы анықталады
126. Алматыда ең алғаш қуатты жер сілкінісі: 1887 жылы болды
127. Ең соңғы қуатты жер сілкінісі тіркелген:1911 жылы
128. Жер шарында 2 ірі сейсмикалық белдеу бар:1 Альпі-Гималай белдеуі.2Тынық мұхит белдеуі
129. Оқтын-оқтын отты сұйықтық-магма, ыстық газ, күл атқылайтын конус формалы тау: Жанартау
130. Жанартаулардың түрлері: Сөнген және сөнбеген жанартаулар
131. Сөнген жанаратаулар: Эльбрус пен  Казбек
132. Сөнбеген жанартаулар: Этна, Ключи шоқысы
133. Дүние жүзінде ең биік сөнбеген жанартау: Льюляйляко6723м
134. Оңтүстік Америка ТМД-дағы ең биік сөнбеген жанартау:Ключи Шоқысы 4750м 
135. Ыстық су, бу атқылап тұратын фонтанды көз:Гейзер
136. Гейзерлер таралған аймақтар:Исландия, Камчаткадағы гейзерлер аңғары, Солтүстік Америка, Жапония
137. Геотерммальді ресурсқа бай ел:Исландия
138. Таулар мен жазықтардың түрлері  Жер бедері
139. Жер бетінің ойлы- қырлы пішіндерінің жиынтығы:Жер бедері
140. Жер сілкіну, жанартау атқыдау, литосфералық тақталар қозғалысы жатады: Ішкі күштерге (эндогендir)
141. Климат, жер, ауа-райы,қар т.б жатады:Сыртқы күштерге (эндогендік)
142. Жер бедерінің ең ірі пішіндері:1 Материктер мен мұхиттар 2Таулар мен жазықтар
143. Жер бедерін зерттейтін ғылым:геоморфология
144. Айналасын оқшау, анық байқалатын етегі, беткейі, шыңы бар көтеріңкі жер:Тау
145. Таудар биіктігіне қарай 3-ке бөлінеді:Аласа, орташа, биік
146. Аласа таулар: 400-1000м-ге дейін
147. Орташа таулар.:1000-2000м-ге дейін
148. Биік таулар: 2000м-ден асатын таулар
149. Дүние жүзіндегі ең биік жүйесі:Гималай
150. Гималай непал тілінен аударғанда:Қар мекені
151. Дүние жүзіндегі ең биік тау шыңы:Гималай тауындағы Джжомолунгма шыңы 8848м
152. Дүние дүзіндегі ең ескі тау:Орал тауы (ұзынлығы 2,5мың км)
153. Орташа таулар: Қырым, Карпат
154. Таулар абір-біріне жалғаса отырып:тау жотасын құрайды
155. Екі немесе бірнеше тау жоталары түйісіп: тау торабын құрайды
156. Тау жоталары бір-бірінен бөлінеді:тауаралық аңғарлармен
157. Қатпарлы таулар:Альпі, Кавказ, Кордильер
158. Қатпарлы-жақпарлы таулар:Алатй, Тянь-Шань
159. Жер бетінің аз тілімденген, тегіс алқабы: Жазықтар
160. Жазықтардың түрлері:Төбелі, тегіс
161. Абсолют биіктігіне қарай айырмашылық жасаайтын жазықтардың негізгі 3 түрі бар: Ойпат, Қырат,Үстірт
162. 200м-ден төмен жазықтар:Ойпат
163. 200м-500м-ге        дейінгі жазықтар:Қырат
164. 500м-ден жоғары жазықтар: Үстірт
165. Дүние жүзінде ауданы жөнінен ең үлкен ойпат:Амазонка ойпаты
166. Бұрын теңіз түбі болып, кейін көтерілу нәтижесінде пайда болған жазықтар:Алғашқы жазықтар
167. Төбелі жазықтардың ең ірісі:Шығыс Еуропа платформасы
168. Мұхит түбінің қанша пайызын мұхит жазығы алып жатыр:70%-ын
169. 200м тереңдікке дейінгі материктің мұхитқа өтпелі бөлігі:Қайраң
170. Қайраңнан өндіріледі: Мұнай мен газ

ЖЕРДІҢ АУА ҚАБАТЫ

171. Ауаның құрамы: 78%-азот, 21%-оттегі, 1%-басқа газдар
172. Атмосфераның қабаттары: Тропосфера, стратосфера, мезасфера, атмосфераның жоғарғы қабаты
173. Тропосфера: 17 км
174. Стратофсера: 50 км
175. Мезасфера: 55-80 км
176. Жер бетіндегі тіршілік үшін маңызды қабат: тропосфера
177. Бүкіл атмосфера ауасының 80%-ы және оыншама су буы шоғыранған: Тропосферада
178. Тропосфераның орташа қалыңығы: 11  км
179. Тропосфера экватор үстінде: 17 км
180. Тропосфера қоңыржай ендіктерде: 10-12 км
181. Тропосфера полярлық аймақтарда: 8-10 км
182. Стратосфераның орташа қалыңдығы: 55 км
183. Атмосфераның жоғарғы қабатттарын зерттеуге арналған құрал: Радиозонд

Атмосфералық қысым

184. Ауаның жер бетіне түсіретін күші: Атмосфералық қысым
185. Ауа жердің әрбір шаршы см-не түсіретін қысымы: 1 кг 33 г
186. Атмосфералық қысымды өшейтін құрал: Барометр
187. Әрбір 10 м биіктікке көтерлген сайын, қысым төмендейді: 1 мм-ге
188. Қалыпты атмосфералық қысым: 760 мм 
189. Жер шарында 3 төменгі қысым бар: экваторлық және 2 қоңыржай
190. Жер шарында 4 жоғарғы қысым бар: 2 тропик, 2 арктикалық
191. Атмосфералық қысым төмен болатын аймақ аталады: Циклон
192. Атмосфералық қысым жоғары болатын аймақ: Антициклон

Ауа температурасы ауаның ылғалдылығы

193. Ауа температурасы 100 м биіктеген сайын төмендейді: 0,6 °с
194. Тәуліктегі ең төменгі температура: күн шығар алдында
195. Бір тәулік ішіндег ең жоғарғы және ең төменгі температуралардың айырмасы: тәуліктік амплитуда
196. 1м³ ауадағы су буынаң нақты мөлшері аталады: Абсолюттік ылғалдылық
197. Абсолюттік ылғалдылық өлшенеді: г/ м³
198. Су буларының белгілі температурада сұйық күйге айналуы: Конденсация
199. Ауадағы су буы мөлшерінің осы температурадағы ең көп бу мөлшеріне қатынасы: Салыстырмалы ылалдылық
200. Ауаның ылғалдылығын өлшейтін құрал: Гигрометр
201. Салыстырмалы ылғалдылық өлшенеді: %
202. Атмосфералық жаын шашын мөлшері өлшенеді: милиметрмен

Желдер және оның түрлері

203. Ауаның горизонталь бағытта қозғалуынан пайда болады: жел
204. Желдің пайда болуы: Әртүрлі қысымды белдеулердің болуы
205. Желдің бағыты мен күшін анықтайтын құрал: Желбағар (флюгер)
206. Желдің жылдамдығын өлшейтін құрал: Анемометр
207. Желдің жылдамдығы өлшенеді: м/с
208. Желдің жылдамдығының қуатын анықтайтын шкала: Бофорт шкаласы
209. Теңіз жағалауында, тәулігіне бағытын 2 рет өзгертетін жел: Бриз
210. Жылына бағытын 2 рет өзгертетін жел. Муссон
211. Муссон жазда: теңізден құрлыққа
212. Муссон қыста: Құрлықтан теңізге
213. Үнемі жоғары қысымдыбелдеуден экваторға қарай соғатын тұрақты жел: Пассат
214. Қоңыржай ендіктерде соғатын жел: Батыс желдер
215. Таудан аңғарға қарай соғатын құрғақ әрі жылы жел: Фен
216. Белгіл бір жердегі атмосфераның қысқа мерзімдік жай күйі: Ауа райы
217. Атмосфералық фронттар:ауа массаларының аралығындағы өтпелі аймақтар
218. Ауа массаларының қозғалуына қарай бөлінеді:Жылы және суық фронттар
219. Миллиондаған км-ге созылып жататын,температурасы,ылғалдылығы, мөлдірлігі жөніненайырмашылық жасайтын зор көлемді ауа:Ауа массасы
220. Ауа массаларының негізгі 4 түрі бар:1-экваторлық, 2-тропиктік, 3-қоңыржай, 4-арктикалық немесе антарктикалық 
221. Ауа райын зерттейтін адамдарды атайды:Синоптиктер

КЛИМАТ

222. Климат деген сөз:гректің,,еңкіш‘’
223. Белгілі бір жерде жыл сайын қайталанып,ауа райының көп жылдық режимі:Климат
224. Белгілі климатологБ.П.Алисовтыңжіктеуі бойынша қанша климаттық белдеу ажыратылады:13

КЛИМАТ ҚҰРУШЫ ФАКТОРЛАР

225. Климат құраушы факторлар: 1-Географиялық орны, 2-Ауаның алмасуы(ауа массалары), 3-Мұхиттың ықпалы(ағыстар), 4-Жергілікті жердің абсолют биіктігі, 5-Дүние жүзілік мұхиттан қашықтығы, 6-Жердің төсеніш беті(жер бедер)
226. Экватордың екі жағын, яғни 5-8°с.е-пен-4-11°о.е алып жатқан табиғи белдеу:Экваторлық климаттық белдеу
227. Ауа температурасы:үнемі жоғары24°-28°С
228. Ауа райы:көбінесе бұлтты,жыл бойы жауын-шашын мол
229. Топырағы:қызыл-сары фералитті
230. Тропиктік климат(23°-30°

1. Тропиктік климат:ыстық белдеудің климаты, бүкіл жыл бойы температура жоғары және жыл бойы тропиктік массаның ықпалында болады
2. Тропиктік белдеу бөлінеді:тропиктік экваторлық,тропиктік муссондық,тропиктік пассаттар,
3. 40°-60°с.е пен о.е аралығында орналасқан табиғат белдеулері:Қоңыпжай белдеу
4. Қоңыржай белдеулерде жыл бойы:Қоңыржай ауа массалары мен батыс желдері басым
5. Екі жарты шардың  полюс маңын алып жатыр:Арктикалық немесе антарктикалық белдеулер
6. Арктикалық немесе антарктикалық белдеулерде:Жиынтық радиация мен кері щағылу жоғары
7. Арктикалық немесе антарктикалық белдеулерде:жауын-шашын аз

КЛИМАТТЫ БЕЛДЕУЛЕР

1. 4 негізгі: Экваторлық, Тропиктік, Қоңыржай, Арктикалық немесе антарктикалық
2. 3өтпелі: Субэкваторлық, Субтропиктік, Субарктикалық немесе субантарктикалық

ЖЫЛУ БЕЛДЕУЛЕРІ

1. Жер шарында:5 жылу белдеуі бар:1 ыстық, 2салқын(қоңыржай), 2 суық
2. 23,5с.е. пен 23,5о.е.:тропиктік шеңберлер
3. 66,5с.е пен 66,5о.е.:полярлық шеңберлер
4. Көктемгі және күзгі күн теңелу күндері: 21наурыз бен 23қыркүйек
5. Солтүстік жарты шарда күннің ең көп ұзаратын уақыты:22 маусым
6. Оңтүстік жарты шарда поляр күні:22желтоқсан

БҰЛТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

1. Бұлттардағы су буының конденсациялануы(сұйық күйге айналуы)нәтижесінде жер бетіне жаңбыр,қар,бұршақ ретінде түсетін ылғал:Атмосфералық жауын-шашын
2. Атмосферадағы өте ұсақ су тамшылары мен мұз кристалдарының жиынтығы:бұлт
3. Бұлттарды пішініне қарап 3 түрге ажыратуға болады:будақ,қабат,шарбы
4. Будақ бұлт:үйіліп жатқан мақтаға ұқсайды
5. 800-1000м биіктікте түзіледі:Будақ бұлт
6. Будақ бұлт таралады:3-4км биіктікте 
7. Тұманға ұқсас бұлт:Қабат бұлт
8. Қабат бұлт:2км биіктікке дейін түзіледі
9. Ұзаққа созылатын ақ жауын тудырады:Қабат бұлт
10. Шарбы бұлт:6км биіктікте түзіледі
11. Шарбы бұлт:Мұз кристалдарынан тұратындықтан ешқандай жауын-шашын жаумайды

ГИДРОСФЕРА-ЖЕРДІҢ СУ ҚАБАТЫ

1. Су 3-түрлі күйде болады:сұйық,қатты,газ
2. Жер бетін су алып жатыр:71%-ын,яғни 361млн.км²
3. Бүкіл гидросферадағы судың көлемі шамамен:1.4млрд.км³
4. Тұщы су:2,5%
5. Тұзды су:97,5%
6. Дүниежүзілік мұхиттың орташа тереңдігі:3700м
7. Тынық мұхит ауданы:180млн. км²
8. Тынық мұхитының ең терең жері:Мариан шұңғымасы,11022м
9. Атлант мұхитының ауданы:92млн.км²
10. Атлант мұхитының ең терең жері:Пуэрто-Рико 8742м
11. Үнді мұхитының ауданы:75млн.км²
12. Үнді мұхитының ең терең жері:Зонд шұңғымасы 7729
13. Солтүстік мұзды мұхитының ауданы:14млн.км²
14. Солтүстік мұзды мұхитының ең терең жері:Гренланд теңізі,5527м
15. Ең үлкен және ең терең мұхит:Тынық мұхиты
16. Тынық мұхит:Ф.Магеллананның дүниежүзін айналу саяхаты нәтижесінде ашылды
17. Атлант мұхитын зерттегендер:Ағылшындық саяхатшылар 
18. Атлант мұхитында ежелден бері жақсы дамыған:Кеме қатынасы
19. Оңтүстік жарты шарда орналасқан:Үнді мұхиты
20. Үнді мұхитында:Солтүстік бөлігі оңтүстік бөлігіне қарағанда жылырақ болып келеді
21. Ауданы жөнінен ең кіші мұхит:Солтүстік мұзды мұхиты
22. Солтүстік мұзды мұхитының басқа мұхиттардан ерекщелігі:2-4метрге дейін мұз басып жатыр
23. Солтүстік мұзды мұхитының ең ірі теңізі:Норвег теңізі
24. Дүние жүзілік мұхит бөліктеріне жатады:Теңіз,шығанақ,бұғаз
25. Құрлықтың теңізге немесе көлге ішкерілей орналасқан бөлігі,оны үш жағынан су қоршап жатады:Түбек
26. Дүние жүзіндегі ең үлкен түбек:Арабия түбегі
27. Мұхиттың,теңіздің құрлыққа сұғына еніп жатқан бөлігі:Шығанақ
28. Мұхиттың бір бөлігі:Теңіз
29. Теңіз:Ішкі және шеткі болады
30. Ішкі теңіздер:Жерорта,Қара теңіз, Азов, Балтық
31. Шеткі теңіздер:Баренц, Қар,Лаптевтер
32. Құрлықты екіге бөліп тұрған және көршілес екі су алабын жалғастыратын жіңішке су алабы:Бұғаз
33. Дүние жүзіндегі ең терең және ең кең бұғаз:Дрейк бұғазы(950км,тереңдігі 5248м)
34. Дүние жүзіндегі ең ұзын бұғаз:Мозамбик бұғазы(1670км)

ЖЕР ШАРЫНДАҒЫ ІРІ АРАЛДАР

1. Гренландия аралының ауданы:2130800км²
2. Гренландия аралының иелігі:Дания
3. Гренландия аралы орналасқан материк:Солтүстік Америка
4. Жаңа Гвинея аралының ауданы:785000км²
5. Жаңа Гвинея аралының иелігі:Папуа- Жаңа Гвинея, Индонезия
6. Жаңа Гвинея аралы орналасқан материк:Аустралия, Мұхиттық аралдар
7. Калимантан аралының ауданы:734000км²
8. Калимантан аралының иелігі:Индонезия, Малайзия, Бруней
9. Калимантан аралы орналасқан материк:Азия
10. Мадагаскар аралының ауданы:587000км²
11. Мадагаскар аралының иелігі:Мадагаскар
12. Мадагаскар аралы орналасқан материк:Африка
13. Бафиннов жері аралының ауданы:507451км²
14. Бафиннов жері аралының иелігі: Канада
15. Бафиннов жері аралы орналасқан материк: Солтүстік Америка

МҰХИТ СУЫНЫҢ БАСТЫ ҚАСИЕТТЕРІ

1. Дүние жүзілік мұхиттың беткі суларының орташа температурасы:17,5°С
2. Тынық мұхитының беткі суларының орташа температурасы:19,4°С
3. Үнді мұхитының беткі суларының орташа температурасы:17,3°С
4. Атлант мұхитының беткі суларының орташа температурасы:16,5°С
5. Солтүстік мұхитының беткі суларының ортаща температурасы:1°С
6. Мұхит суының басты қасиеті:Температурасы мен тұздылығы
7. Мұхит суның беткі температурасы,тұздылығы өзгереді:Географиялық ендікке байланысты
8. Мұхит суын мұздар жауып жатыр:шамамен 15%-ын
9. Мұхит тереңдігін өлшейтін құрал:Эхолот
10. Дыбыстың суда таралу жалдамдығы 1секундта:1500м
11. Мұхит суының орташа тұздылығы:35‰
12. ‰-промилле,яғни:Мұхит суының әрбір литріне 35г тұз болады
13. Дүниежүзілік мұхиттағы ең жоғары тұздылық тіркелген:Қызыл теңізде-41‰
14. Өлі теңіздің тұздылығы:1л суда-270‰тұз бар.Жаңа мәлімет бойынша 332‰
15. Ең төменгі тұздылық:Балтық теңізі 5‰
16. Ең жоғары тұздылық байқалатын мұхит:35,4‰(Атлант мұхиты)
17. Тұздылығы ең төмен мұхит:Солтүстік мұзды мұхиты 32‰
18. Мұхит суы қатады:-2°С
19. Цунами:Су астындағы қатты жер сілкінуден немесе жанартаулардың атқылауынан туатын толқындар
20. Мұхиттарда тәулік ішінде байқалады:Судың толысуы және қайтуы
21. Бұл құбылыстың басты себебі:Ай мен Күннің тарту күші
22. Мұхиттардағы толысу толқындарының ең биігі:18м-ге жеткен
23. Мұхиттардағы толысу толқындарының ең биігі 18м тіркелген:Солтүстік Американың шығыс жағалауындағы Фанди шығанағында
24. Толысу станциялары жұмыс істейді:Францияда,Ресейде,Ұлыбританияда 

МҰХИТ СУЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ

1. Ағыстар:Су массаларының бір бағытта орын ауыстыруы
2. Ағыстарды туғызады:Тұрақты желдер 
3. Дүние жүзіндегі ең жылы қуатты ағыс:Гольфстрим ағысы(Солтүстік Америка жағалауынан өтеді)
4. Дүние жүзіндегі ең қуатты суық ағыс:Батыс желдер ағысы
5. Солтүстік Американың солтүстік-шығыс бөдлігімен Солтүстік Мұзды мұхиттан келеді:Лабрадор ағысы
6. Тынық мұхиттағы Гольфстримге ұқсас жылы ағыс:Куросио ағысы
7. Дүние жүзіндегі ең ірі сүтқоректі жануар:Көк кит
8. Саргасс теңізін атайды:,,Көгілдір мұхит шөлі’’
9. Саргасс теңізін ашқан:Х.Колумб
10. Мұхитттардың суын көп ламтайтын заттарға жатады:мұнай

МҰХИТТАҒЫ ТІРШІЛІК

1. Мұхиттағы тіршілік 3-ке бөлінеді:1- планктон 2-нектон 3-бентос
2. Су ағыстарымен бірге қозғалып жүретін өсімдіктер мен ұсақ организмдер жиынтығы:Планктон (Кезеген, Қалқыма)
3. Еркін жүзетін балықтар:Нектон (жүзгіш)
4. Мұхит түбіне бекініп өмір сүруге бейімделген ағзалар:Бентос (Тереңдік)
5. Біртекті қасиеттері мен айырмашылық жасайтын зор көлемді су:Су массалары

ӨЗЕНДЕР

1. Өзі жасаған арнамен ағатын уақытша немесе тұрақты су ағыны:Өзен
2. Өзеннің ағып шығатын жері:Өзен бастауы
3. Басты өзенге жолда қосылатын өзендер:Салалар
4. Ертіс өзенінің салалары: оң жақ саласы-Бұқтырма өзені,сол жақ саласы-Есіл өзені
5. Өзеннің басқа бір теңізге, көлге немесе өзенге құйатын жері:Өзеннің сағасы
6. Жайық өзенінің сағасы:Каспий теңізі
7. Өзеннің барлық салалары қосылып   құрайды:Өзен жүйесін
8. Өзенге және оның салаларына су ағып келетін жерлердің барлығы қосылып құрайды:Өзен алабын
9. Өзеннің көлденең қимасы арқылы бір секундта ағып өтетін су мөлшері:Су шығыны
10. Өзен арнасында су құлап ағатын тік кемер аталады:Сарқырама
11. Дүние жүзіндегі ең биік сарқырама:Анхель сарқырамасы,биіктігі 1054м. Ориноко өзенінің бойында орналасқан
12. Әлемдегі ең ірі сарқырама:Игуасу сарқырамасы(енi 2700м,биіктігі 72м)
13. Игуасу сарқырамасы орналасқан:Бразилия мен Аргентина шекарасында,Парана өзенінің бойында орналасқан
    1. Дүние жүзіндегі ең ұзын өзен:Ніл(6671м)
       1. Ең суы мол өзен:Амазонка өзені
       2. Еуразияның ең ұзын өзені: Янцзы өзені (6300км)
       3. Францияның ең ұзын өзені:Луара 
       4. Еуропаның ең ұзын өзені:Дунай
       5. Қазақстанның ең ұзын өзені:Ертіс өзені
       6. Атмосфералық жауын-шашыннан пайда болған мұз жиынтығы:Мұздық
       7. ТМД-дағы ең ірі мұздық:Федченко мұздығы (77км)
       8. Қазақстандағы ең ірі мұздық:Іле Алатауындағы Корженевский мұздығы
       9. Жанартаулық көлдер:Гавай аралдары
       10. Бөген көлдер:Сарез,Үлкен Алматы
       11. Тектоникалық көлдер:Зайсан,Ыстықкөл,Байкал
       12. Ағынды көлден ағып шығады:Өзен
       13. Бірде-бір өзен ағып шықпайды:Ағынсыз көл
       14. Өзендер келіп құйатын тұйық көл:Каспий теңізі
       15. Кеме қатынасы жақсы дамыған көлдер деп айтуға болады:Солтүстік Америкадағы Ұлы көлдер жүйесін
       16. Дүние жүзіндегі ең лас теңіз:Жерорта теңізі
       17. Дүние жүзі бойынша суды ең көп тұтынатын шаруашылық саласы:Ауыл шаруашылығы
       18. Екінші орында: Өнеркәсіп,Химия өнеркәсібі мен энергетика

БИОСФЕРА ЖЕРДІҢ ТІРШІЛІК ҚАБАТЫ

1. Биосфера: Жер шарындағы тірі ағзалар таралған аймақ
2. 1875 жылы Биосфера терминін ғылымға енгізген:Аустриялық ғалым Э.Зюсс
3. Тірі ағзалардың таралған ең көп таралған аймағы:Жер беті
4. Биосфераны құрайтын тірі организмдер:Флора мен фауна
5. Биосфера яғни тіршілікқамтиды:, Литосфераның жоғарғы қабатын,Атмосфераның төменгі қабатын Бүкіл гидросфераныдейінгі кезең 2
6. Жер планетамыз өзінің даму тарихында 2 кезеңнен өткен:1тіршілікке тіршілік пайда болғаннан кейінгі кезең
7. Геограиялық қабық
8. Географиялық қабық терминін ғылымға енгізген.А.А.Григорьев
9. Географиялық қабық қанша бөліктен тұрады:4,
10. Географиялық қабық 4 бөліктен тұрады:Литосфера,Биорсфера Гидросфера Атмосфера
11. Географиялық  қабық бұл:Жер қабықтары атмосфера,гидросфера, биосфера және литлсфераның өзара тығыз байланысы
12. Географиялық қабықтың дамуында қанша кезең  болған: 3
13. Географиялық қабықтың дамуындағы ең алғашқы ұзаққа созылған кезең:биогендікке дейінгі,яғни тіршілікке дейінгі кезең
14. Табиғат компоненті латынша:Компонент:ҚҰРАУШЫ
15. Табиғатты құрап тұрған заттар:Ауа, су,топырақ,тау жыныстары, өсімдіктер мен жануарлар
16. Кез келген аумақтың табиғат компонентінің жиынтығын құрайды:Табиғат кешені
17. Жер шарындағы ең үлкен табиғат кешені бөлінеді:2
18. Жер шарындағы ең үлкен табиғат кешені:Географиялық қабық, Материктер мен мұхиттар
19. Ұсақ табиғат кешендері.Жыра,төбе,көл
20. Табиғат зоналарының экватордан полюске қарай өзгеруі:Географиялық зоналық
21. Адамның әрекеті нәтижесінде өзгеріске ұшыраған табиғат кешенднрі:Антропогендік табиғат кешендері
22. Таулардағы табиғат зоналарының биіктік бойынша өзгеруі:Биіктік белдеулік
23. Биіктік белдеулердің саны неге байланысты болады:Таулардың биіктігіне
24. Географиялық қабық заңдылықтары:Біртұтастығы,зат алмасуы, энергия айналымы,ырғақтылығы
25. Географиялық аса маңызды заңдылықтардың бірі:зат және энергия айналымы
26. Географиялық  қабықтағы ырғақтылық:Табиғат құбылыстарының уақыт ішінде қайталанып отыруы
27. Тірі организмдердің айналадағы ортамен қарым қатынасы:экология
28. Экология терминін 1875 жылы енгізген:Э.Геккель
29. Тірі табиғаттағы маусымдық құбылыстар туралы ғылым:Фенология
30. мұхит суы қаншамың жылда бір рет жаңарады:3000 жылда
31. Тіршілік гидросфераның қай жеріне дейін коөп шоғырланған:200м ге дейін
32. Қоршаған ортаны қорғау күні:  5 маусым

Топырақ және оның түрлері

1. Жер бетінің өсімдік өсе алатын жұқа құнарлы қабаты:Топырақ
2. Топырақ құраушы факторлар:Аналық тау жынысы, климат,, өсімдік жамылғысы, жануарлар, микроорганизмдер

ТАБИҒАТ ЗОНАЛАРЫ БОЙЫНША ТОПЫРАҚТЫҢ ТАРАЛУЫ

1. Ылғалды экваторлық ормандар:Қызыл сары ферралитті
2. Муссондық ормандар:Қызыл сары топырақтар
3. Саванна:Қызыл сары
4. Тропиктік шөлдер:Құмдауытты, сұр, сұр- қоңыр
5. Ылғалды субтропиктік ормандар:Қызыл-сары
6. Жерорта теңіздік мәңгі жасыл бұталар мен ормандар:Қоңыр
7. Қоңыржай белдеудің шөл және шөлейт зоналары:Ашық қызғылт, сұр қоңыр 
8. Дала:Қара топырақ
9. Орманды дала:Орманның сұр қоңыр,қоңыр
10. Жалпақ жапырақты ормандар:Орманның сұр қоңыр
11. Тайга:Күлгін
12. Тундра мен орманды тундра:Тундралық глейлі
13. Арктикалық шөл:Арктикалық шөл топырағы

Еуразия

1. Еуразия материгінің екі дүние бөлігі:Еуропа мен Азия 
2. Еуропа мен Азия арасынндағы шартты турдегі шекара:Орал тауы
3. Еуразия материгін адамдар қоныстануы басталды:Жерорта теңізі жағалауы арқылы
4. Еуразияның ішкі аудандарын зерттеуге үлес қосқан саяхатшылар:Ш.Ш.Уәлиханов,Н.М.Прежевальский,П.П. Прежевальский\
5. Еуразия жер шарындағы құрлықты алып жатыр:13
6. Ауданы:53.3 млн
7. Материк солтүстіктен оңтүстікке қарай:800км
8. Батыстан шығысқа қарай:1600км
9. Солтүстік жарты шарда орналасқан:Еуразия
10. Жағалауларын төрт мұхит суы шайып жатыр:Еуразия
11. Материктің солтүстік бөлігін Солтүстік мұзды мұхиты теңіздері шайып жатыр:Баренц,Кар,Лаптавтер,Шығыс Сібір,Чукот
12. Солтүстік бөлігіндегі ірі аралдар:Жаңа жер,Шпицберген,ірі түбектер:Таймыр, Ямал
13. Шығыс жағалауларынТынық мұхиттық шеткі теңіздер шайып жатыр:Беринг Охот Жапон Сары Шығыс-Қытай   Оңтүстік Қытай
14. Ірі аралдары:Сахалин Хоккайдо Хонею Филиппин Үлкен Зонд аралдары
15. Түбектері:Камчатка Ундіқытай
16. Оңтүстік жағалауын шайып жатыр:Үнді мұхитының теңіздері құрлыққа сұғына еніп жатыр
17. Үнді мұхитының теңіздері:Қызыл теңіз, Аравия
18. Шығанақтары:Парсы, Бенгал
19. Ірі түбектері:Аравия, Үндістан Малакка
20. Батыстан Атлант мұхитының теңіздері шайып жатыр:Балтық, Қара, Азов, Жерорта, Солтүстік, Норвег
21. Батыстағы бұғаздары.Гибралтар,Ла-Манш, Бискай
22. Батыстағы ірі аралдары:Ұлыбритания,Исландия Ирландия
23. Солтүстік шеткі нүктесі:Челюскин
24. Оңтүстіктегі шеткі нүктесі:Пиай
25. Батыстағы шеткі нүктесі:Рока мүйісі
26. Шығыстағы шеткі нүктесі:Дежнев МҮЙІСІ
27. Материк ежелгі бірнеше платформалардан тұрады:Шығыс ЕУРОПА,Сібір,Қытай-Корей, Үндістан, Африка Аравия, Батыс СІБІР
28. Материктің оңтүстістік бөлігінде созылып жзатыр:Альпі-Гималай Қатпарлы белдеуі
29. Памир тауында материктегі ең ірі мұздық:Федченко ұзындығы 77км
30. Федченко мұздығы орналасқан:Памир тауынды
31. Гималай непал тілінен аударғанда:Қар мекені
32. Непал мемлекетінің аумағында орналасқан жер шарындағы ең биік тау жүйесі:Джомолунгма \Эверест\ 8848 м
33. Джомолунгма шыңына ең бірінші шыққандар:1953жылы Жаңа Зеландиялық Хилари мен Тейпцинг Норвей бағындырған
34. Материктің теңіз деңгейінен ең төмен нүктесі;Өлі теңіз -403 м
35. Материктің шығысында:Тынық мұхиты қатпарлы бедері
36. Еуразиядағы ең биік сөнбеген жанартау:Камчатка түбегіндегі Ключі шоқысы жанартауы 4750м
37. Аймақтағы жанартаулар:Везувий, Этна, Гекла,Фудзияма,Кракатау
38. Қатты бұзылуға ұшырап, тегістелген:Орал тауы

Еуразияның жағалауындағы мұхиттар мен теңіздер

1. Еуразияның батысы мен оңтүстік батысын шайып жатыр:Атлант мұхиты
2. Атлант мұхитында дүние жүзінде ауланатын балықтың:39% –өндіріледі
3. Атлант мұхитында жанартаулардың ірісі:Исландия аралы
4. Исландия аралында қанша сөнбеген жанартау орналасқан:16
5. Исландияда сөнбеген жанартаудың ірісі:Гекла жанартауы
6. Еуразияның солтүстік жағалауын шайып жатыр:Солтүстік мұзды мұхиты
7. Ауданы жөнінен ең кіші, ең суық материк.Солтүстік мұзды мұхит
8. Солтүстік мұзды мұхитының ең ірі теңізі: Норвег теңізі
9. Солтүстік мұзды мұхитының ең терең жері:ГРЕНЛАНД теңізінің солтүстігінде 5527м 
10. Мұздықтардың қалыңдығы:2-4 метр
11. Еуразия материгінің шығыс жағалауын шайып жатыр:Тынық мұхиты
12. Еуразияның оңтүстік жағалауын шайып жатыр:Үнді мұхиты
13. Қызыл теңіздің тұздылығы:41 промилле
14. Қызыл теңіз орналасқан:Үнді мұхитында
15. Жер шарындағы ең жылы су алаптары:Үнді мұхитында
16. Үнді мұхитындағы ең жоғарғы жылылық:Парсы шығанағында  34 градус

Еуразияның жер бедері мен пайдалы қазбалары

1. Еуразия материгінің теңіз деңгейінен орташа биіктігі: 840 м
2. Материктің қай жағы күшті тілімделген: батысы мен шығысы
3. Еуразия материгінің жерінің көп бөлігін: Таулы аймақтар құрап жатыр
4. Еуразия материгі арқылы дүние жүзіндегі ең ірі сейсмикалық белдеу өтеді: 2 сейсмикалық белдеу
5. Еуразия материгі арқылы дүние жүзіндегі ең ірі 2 сейсмикалық белдеу:Альпі Гималай, Тынық мұхиттық белдеу
6. Алматыда болған 9 баллдық жер сілкінісі: 1887
7. Тынық мұхиттық сейсмикалық белдеуде болған апатты жер сілкінулер:1923 жылғы Токиодағы жер сілкінісі
8. Еуразиядағы көмір кен орындары: Датун,Жоғары Силезия, Уэльс, Рур, Кузбасс,Қарағанды
9. Темір кен орындары:Үндістанда, Қытайда, Ресейде
10. Үнді мұхитында өндіріледі: Інжу-маржан
11. Шри-Ланнада: сапфир өндіріледі

Еуразияның ішкі сулары

1. Еуразия материгі су қоры қамтамасыз етілуден: Оңтүстік Америкадан кейін 2орын
   1. Еуразияның ең ірі қалдық көлдері: Арал,Каспий
   2. Жер шарындағы ең ірі көл:Каспий теңізі
   3. Каспий теңізінің аумағы:390 мың км²
   4. Еуразиядағы және дүние жүзіндегі ең терең көл: Байкал    (1620)
   5. Атлант мұхиты алабына кіретін өзендер:Дунай,Сена, Рейн,Висла
   6. Тынық мұхиты алабына кіретін өзендер: Амур,Янцзы,Хуанхэ,Меконс
   7. Хуанхэ өзені қытай тілінен аударғанда: Сары өзен
   8. Еуразияның ең ірі өзені:Янцзы өзені
   9. Үнді мұхиты алабына кіретін өзендер: Ганг,Брахманутра,Үнді,Тигр,Ефрат
   10. Солт.Мұзды мұхит алабына кіретін өзендер:Лена,Обь,Енисей,Вилюй
   11. Ішкі тұйық алапқа кіретін өзендер: Еділ,Жайық,Әмудария,Сырдария
   12. Еуразиядағы ең ірі көлдер: Каспий,Арал,Ладога,Онега,Скандинавиядағы Венера,Веттерн

Климаты

1. Жер шарындағы барлық климаттық белдеу орналасқан материк: Еуразия
2. Солтүстік жарты шардың суықтық полюсі орналасқанелдімекен:Оймякон (-70)
3. Ең құрғақ ауданы: Арабия түбегінде
4. Арабия түбегіндегі жылдық жауын-шашын:15 мм
5. Арабия түбегіндегі оңтүстік шығысындағы шөл: Губ-әл-Хали
6. Жауын-шашын ең көп түсетін аймақ: Черепунджи(12000мм)
7. Үндістанның солтүстік-шығысындағы жауын-шашын ең көп түсетін елді мекен: Черепунджи

Еуразиядағы климат типтері

1. Материктің батыс бөлігінде Атлант мұхитынан келетін ауа массаларының әсерінен қалыптасады: Қоңыржай белдеулік теңіздік тип
2. Орт және Шығыс Еуропадан Оралға дейінгі аумақты қамтиды: Қоңыржай континенттік тип
3. Сібір мен Орт Азияда байқалады: Шұғыл континенттік климат
4. Қиыр Шығысқа тән:Муссондық қоңыржай климат типі
5. Алдыңғы Азия қыраттары ауданындағы климат: Субтропиктік материктік климат типі
6. Арабия түбегі,Месопатомия,Иран таулы қыратының оңт Үнді өзенінің төменгі ағысы Тропиктік белдеу
7. Үндістан,Үндіқытай түбектеріндегі қалыптасады: Субэкваторлық климаттық белдеу
8. Малакка түбегі мен Малай топаралы: Экваторлық климаттық 

Табиғат зоналары

1. Арктикалық шөл орналасқан: Арктикалық беледудің солтүстігі
2. Арктикалық шөлдің өсімдіктері:мүк пен қына
3. Арктикалық шөлдің жануарлары: ақ аю мен ақ түлкі
4. Тундра мен орманды тундра орналасқан:Субарктикалық белдеуде
5. Тундра мен орманды тундра өсімдіктері: бұғы мүгі
6. Тундра мен орманды тундра жануарлары: бұлан,саңырау құр,исландия аралында қойөгіз тіршілік етеді
7. Тайга зонасы орналасқан:қоңыржай белдеудің ең ірі табиғат зонасы
8. Тайганың зон өсімдіктері: қарағай,шырша,қылқанын түсіретін балқарағай
9. Тайганың жануарлары:зубр,уссурий жолбарысы,қоңыр аю, марал,елік
10. Аралас және жалпақ жапырақты ормандар зонасы орналасқан:Еуразияның батысынан Орал тауына дейін созылып жатыр
11. Аралас және жалпақ жапырақты орманның жануарлары: зубр,нерпа,голомянка
12. Орманды дала және дала зонасы орналасқан: Шығыс Еуропа мен Батыс Сібір жазығының оңтүстігі
13. Орманды дала және дала зонасының жануарлары:қасқыр,қарсақ,түлкі, саршұнақ

Еуразияның халқы мен елдері

1. Еуразия материгінің халқы: 5 млрд-қа жуық
2. Еуразияда дүние жүзі халқының:3/4-і тұрады
3. Еуразияда орналасқан жетекші дамыған елдер: Жапония,Ұлыбритания,Италия,Франция,Германия
4. 1970-1980 Ж аралығында қарқынды дамыған «Жаңа индустриялы елдер»:Сингапур,Оңтүстік,Тайвань,Гонконг

Солтүстік Америка

1. Солтүстік жарты шарда орналасқан ауданы жөнінен үшінші материк:Солт Америка
2. Соолт Американың ауданы:24,2млн шаршы шақырым
3. Солт Американы Еуразиядан бөліп жатқан бұғаз: Беринг бұғазы
4. Солт Американы батыстан шайып жатыр:Тынық мұхит
5. Солт Американы шығыстан шайып жатыр: Атлант мұхиты
6. Солт Американы солтүстігінен шайып жатыр: Солт Мұзды мұхит
7. Соот Американың солт шеткі нүктесі: Мерчисон
8. Солт Американың оңт шеткі нүктесі Марьято
9. Солт Американың батыстағы шеткі нүктесі: Принц Уэльс
10. С.А шығыстағы шеткі нүктесі :Сент-Чарльз
11. Солт Американың шығанақтары: Гудзон,Мексика,Калифорния
12. Түбектері:Флорида,Калифорния,Аляска,Лабрадор
13. Ірі аралдары: Гренландия,Улкен және кіші Антиль аралдары
14. Солт Америкадағы дүние жүзіндегі ең үлкен арал:Гренландия аралы 
15. Гренландия аралы тиесілі:Данияға
16. Солт А теңіз деңгейінен ең төмен жері: Өлім аңғары 
17. Әлемдегі ең ұзын жер асты үңгүрі: Флинт-Мамонт
18. Флинт-Мамонт үңгірі орналасқан:Аппалач тауында
19. Дүние жүзіндегі ең үлкен тау мұздықтары: Хабборт мұз
20. Хабборт мұздығы орналасқан:Аляска жотасында
21. Улкен каньон орналасқан: Кордильер тау жүйесінде

Зерттелуі

1. Христофор Колумб Атлант мұхиты арқылы Балам аралдары, Куба мен Гаитиге жетті:1492 жылы
2. Екінші саяхаттарда:бірінші аралдарды ашты
3. Үшінші саяхаттарда: Оңтүстік Америка жағалауларын ашты
4. 1741 жылы орыс саяхатшылары Ватус Беринг пен Алексей Чиринов зерттеді: Аляска жағалауларын

Жер бедері

1. Солт Американың жер бедерінде болып келеді:Жазықты жерлер
2. Материктің оңтүстік шығысын алып жатыр: Аппалач таулары
3. Аппалач тауының ең биік нүктесі: Митчелл тауы
4. Материктің оңтүстік жағалауларын шайып жатыр:Мексика шығанағының сулары
5. Материктің батыс шетін бойлай созыла орналасқан: Кордильер
6. Материктің Солт Американың ең ірі жанартаулары:Орисеба,Катмай
7. Материктің ең биік нүктесі:Кордильер тауындағы Мак-Кинли шыңы 6193
8. Солт Американың ең ұзын және суы мол өзен:Миссисипи өзені
9. Миссисипи өзені ұзындығы жөнінен: 3 орында
10. Солт Американың Солт мұзды мұхит алабына жататын ірі өзені: Маккензи
11. Маккензи үндісше: Үлкен өзен
12. Солт Америкада жер шарындағы ең ірі тұзды көлдердің бірі: Үлкен тұзды көл
13. Солт Америкадағы Ұлы көлдер:Онтарио,Эри,Жоғары көл,Гурон,Мичиган
14. Солт Америкада әлемге әйгілі сарқырама:Ниагара
15. Ниагара орналасқан: Эри мен Онтарио өзендері
16. Ниагарасарқырамасының биіктігі: 51м,1200м
17. Солт Америкада 1827 ж ұйымдастырылған дүние жүзіндегі ең ірі ұлттық саябақ: Йеллостоун
18. Саябақты қорғауға алынған: Гейзерлеп мен тасқа айналған ағаштар
19. Солт Американың ең ыстық жері:Өлім аңғары
20. Солт Американың ең суық жері:Гренландия аралының орталық бөлігі
21. Артикалық шөл зонасының өсімдіктері: мүк қына
22. Арктикалық шөл зонасының жануарлары: қойөгіз, ақ аю

Оңтүстік Америка

1. Оңтүстік Америка мен Солтүстік Америка жалғасқан мойнақ; Панама мойнағы 
2. Материктің пішіні оңтүстікке қарай ;  Сүйірлене түсетін үшбұрышқа ұқсайды 
3. Жағалық жазығы аз тілімденген;Ла-пЛАТА шығанағы
4. Жағалық жазығы аз тілімденген аралдары;Отты жер,Чили топаралы, Фолкленд аралы
5. Оңтүстістік Америкадағы солтүстіктегі шеткі нүктесі; Гальинас мүйісі
6. Оңтүстік Америкадағы оңтүстіктегі шеткі нүктесі;Фроуард мүйісі
7. Оңтүстік Америкадағы батыстағы шеткі нүктесі;Париньяс мүйісі
8. Оңтүстік Америкадағы шығыстағы шеткі нүктесі:Кабу-Бранку мүйісі

Зерттелуі

1. Оңтүстік Американың табиғатын зерттеп,алғашқы геологиялық картасын жасаған:А.Гумбольд пен Бонплан
2. Оңтүстік Американың картоп, жүгері, қызанақтың отаны екенін анықтаған:Орыс биологы Н.И.Вавилов
3. Көгілдір мұхит шөлі деген атқа ие болған Саргасс теңізін ашқан:Х.Колумб
4. Шығыс бөлігінің негізін:Оңтүстік Америка платформасы құрайды
5. Батыста солтүстіктен оңтүстікке қарай әлемдегі ең ұзын тау: Анд тауы орналасқан
6. Оңтүстік Американың ең биік нүктесі;Аконкагуа шыңы 6960метр
7. Анд тауы ежелгі инктер тілінде:Мысты таулар
8. Анд тауының символы:Кондор мен Лама саналады
9. Материкте дүние жүзінде ең биік сөнбеген жанартау:Льюляйляко биіктігі 6723метр
10. Оңтүстік Америкадағы ең үлкен арал:Отты жер аралы
11. Отты жер аралын материктен бөліп тұр:Магеллан бұғазы

Ішкі сулары

1. Оңтүстік Америка материгінің солтүстік жағалауын шайып жатыр:Кариб теңізінің сулары
2. Өзендерінің басым копшілігі:Жаңбыр суымен қоректенеді
3. Материкте жер шарында ең суы мол өзен:Амазонка
4. Амазонка өзенінің салалары.500
5. Амазонка өзенінің су жинау алабы материктің жер көлемін:.40% құрайды 
6. Амазонка өзенінде:диаметрі 2 метрге жететін виктория-регия гүлі қседі
7. Парана қзенінің сағасы:Ла-Плата шығанағы
8. Ориноко өзенінің бір саласындажер шарында ең биік сарқырама:Анхель 1054м
9. Парана өзенінің бойында:Игуасу сарқырамасы
10. Ең үлкен көлі:Маракайбо
11. Жер шарындағы ең биік таулы көл:Титикака 3800м
12. Жер шарындағы ең ылғалды материк:Оңтүстік Америка
13. Тропиктік климаттық белдеу байқалады:Оңтүстік жарты шарда

Оңтүстік Американың табиғат зоналары

1. Ылғалды экваторлық және ауыспалы ылғалды ормандар өсімдіктері, Какао, Сейба т.б:Гевея, Бальс ағашы, Хина 
2. Ылғалды экваторлық және ауыспалы ылғалды ормандар жануарлары:Пекари,капибара,ягуар,пума,жалқауаң,ілмекқұйрық, бақырауық,маймылдар,анаконда
3. Саванналар мен сирек орманды зона өсімдіктері:Льянос,акация,пальмалар таралған.Кампос,кактус,мимоза,бөтелке ағашы
4. Саванналар мен сирек орманды зона жануарлары: қасқыр,сауыттылар,нанду түйеқұсы,пекари,тапир,ергежейлі бұғылар
5. Субтропиктік дала зонасының өсімдіктері:пампа шөбі,қоңырбас
6. Субтропиктік дала зонасының жануарлары:пампа бұғысы,пампа мысығы,пампа түлкісі,оцелот
7. Шөлейт зона өсімдіктері:кактус,тікенекті бұталар
8. Шөлейт зона жануарлары:магеллан түлкісі,гуанако ламасы,пума,пампа бұғысы,пампа мысығы, сауыттылар
9. Оңтүстік Америкадағы ит тұмсығы батпайтынормандарды жергілікті халықтар:Сельвас деп атайды
10. Орман іші өте ыстық,ағаштардың биіктігі:80метрге дейін жетеді
11. Амазонка:ғалаламшарымыздың өкпесі

Халқы және елдері

1. Халқының саны елдері:391млн
2. Оңтүстік Америка халқының 10%-ын;Үндістер құрайды
3. Еуропалықтардың жергілікті үндістермен некелесуі нәтижесінде таралған ұрпақтар: Метистер
4. Қара нәсіл өкілдерінің еуропалықтармен некелесуінен таралған:мулаттар
5. Испания мен Португалиядан келгендердің ұрпақтары:Креолдар
6. Анд елдері:Колумбия,Экватор, Перу, Боливия,Нили
7. Ла-Плата елдері:Аргентина, Уругвай, Парагвай
8. Перу мемлекетін:Оңтүстік Американың археологиялыұ мұражайы деп атайды
9. Оңтүстік Американың ең үлкен елі:Бразилия
10. Дүние жүзіндегі ең ұзын ел: Чили
11. Теңіз деңгейінен 3630м биіктікте орналасқантаулы астана:Ла-Пас (Боливия)

Африка

1. ауданы жер шарындағы:екінші  материк
2. Матиктің атауы қандай тайпаның атына байланысты:Африги
3. Жер көлемі:30,3млн
4. Құрлықтың:1\5 алып жатыр
5. Материк ауданының басым бңлігі орналасқан:солтүстік жарты шарда
6. Африка материгін Еуразиядан бөліп жатыр:ГИБРАЛТАР БҰҒАЗЫ
7. Азиядан бөлініп жатыр:Суэц каналы арқылы
8. Материктегі ауданы жөнінен ең үлкен арал: МАДАГАСКАР аралы
9. Оңтүстік шығысындағы Мадагаскар аралын материктен бөледі:Мозамбик бұғазы
10. ОАР аумағында Африкадағы ең үлкен саябақ: Крюгер орналасқан
11. Дүние жүзіндегі және Африкадағы ең ірі жануар:Африка пілі
12. Биосфераның Алтын қорына енген Африкадағы географиялық нысандар:Сахара шөлі мен Мадагаскар аралы

Жер бедері мен геологиялық құрылысы

1. Жер бедерінің негізін құрайды:Арабия Африка платформасы
2. Шығыс Африка қазіргі заманғы:Рифті зона
3. Жанартаулық таулар:Килиманджаро(5895м), Кения 5199м
4. Ең биік сңнбеген жанартау:Камерун жанартауы
5. Материктің теңіз деңгейінен ең биік нүктесі:Килиманджаро жанартауы5895м
6. Ең төмен нүктесі:Ассаль көлінің деңгейі -153м
7. Солтүстік батыстағы Атлас тауының биәктігі:4000метр
8. Айдаһар тауларылавалық үстірттен құралған,биіктігі:4000метр
9. Африканың оңтүстіктегі шеткі нүктесі:Игольный (ОАР)
10. Африканың солтүстігіндегі шеткі нүктесі:Бен-Секка (Тунис)
11. Африканың шығысындағы шеткі нүктесі:Рас Хафун (Сомали)
12. Африканың батысындағы шеткі нүктесі:Альмади (Сенегал)

Африка материгін зерттеген саяхатшылар

1. 1497-1499 жылдар аралығында Африканы айналып өтіп,Сомали түбғгі арқылы Үндістанға барар жолды тауып,жолында ӘУЛИЕ НАДЕЖДА мүйісін ашқан:Васко даГама
2. 1855 жылы   Замбези өзеніндегі Виктория сарқырамасын ашқан:Давид Ливингстон
3. Конго өзенінің бойындағы сарқырамаларын ашып, Африканың көлдерін зерттеген:Генри Стенли

Пайдалы қазбалары

1. Алмаз бен Алтынның қоры жңнінен бірінші орында:ОАР
2. Заир мен Замбияда шоғырланған:Мыстың ірі қоры
3. Мұнай мен газ кен орындары:Ливия, Нигерия,Алжир
4. Тас көмір:Оңтүк Африка Республикасы,Марганец, Оңтүстік АФРИКА, Зимбабве
5. Алмас;ОАР,Намибия, Конго, Ботсвана, Ангола
6. Уран:Нигер, ОАР, Намибия
7. Алюминний:Камерун, Египет

Ішкі сулары

1. Африка өзендерә негізінен:Жаңбыр суымен қоректенеді
2. Экватор екі рет кесіп өтетін,ең суы мол өзен:Конго өзені
3. Материк арқылы қандай өзендер ағып өтеді:Нигер, ЗАМБЕЗИ, Сенегал Оранжнвая өзендері ағып өтеді
4. Материктегі ең ірі сарқырама: ТУГЕЛА (948м)
5. Замбези өзеніндегі ең ірі сарқырама.Виктория биіктігі120м, ені 1800м
6. Ауданы жөнінен ең үлкен көл:Виктория
7. Ең терең көл:ТАНГАНЬИКА
8. Африкадағы ең таяз,шығу тегі жағынан қалдық көл:Чад көлі, тереңдігі 4-7метр
9. Африкадағы кеуіп қалған өзен арналарының жергілікті атауы:уәдтер
10. Ніл өзені (Кагера саласымен):6671км

Климаты

1. Жер шарындағы ең ыстық материк:Африка
2. Жаз айларының орташа температурасы:+20С тан жоғары
3. Қыс айларының орташа температурасы:+8С
4. Жауын шашынның ең көп түсетін жері:Конго өзені мен Гвинея шығанағы (жылына 3000мм)
5. Солтүстік жарты шарда жер шарындағы ең ірі шөл:Сахара орналасқан
6. Сахарадағы тасты шөлдерді жергілікті халық:хамада деп атайды
7. Сахарадағы жел:Самум
8. Африканың табиғат зонасы
9. Ылғалды экваторлық ормандар алып жатқан аумағы:Конго қазаншұңқыры,Гвинея шығанағы жағалауы
10. Ылғалды экваторлық орманды зона өсімдіктері:Фикустар, Сейба ағашы, қауын ағашы
11. Ылғалды экваторлық ормандар зона жануарлары:Шашақ құлақ шошқа,ергежейлі бегемот,окапи,ергежейлі антилопа
12. Саванналар мен сирек ормандар алып жатқан аумақ:Африка жерінің 40%-ын алып жатыр
13. Саваннар мен сирек орманды зона өсімдіктері:баобаб,дум пальмасы, майлы пальма
14. Саванналар мен сирек ормандар жануарлары:бөкен,керік,зебра,буйвол,жыртқыштардан арыстан,гепард,Африка түйеқұсы,секретарь, Африкада ғана кездесетін Марабу 
15. Тропиктік шөлдер зонасы алып жатқан аумақ:Солтүстңк Африка
16. Тропиктік шөлдер зонасының өсімдіктері:Вельвичия 2000жылға дейін тіршілік етеді,Калахариде ңсетін жабайы қарбызды жергілікті халық сусын ретінде пайдаланады
17. Тропиктік шөлдер зонасының жануарлары:Дромедар (бір өркешті жабайы түйе),бөкен, шибөрілер
18. Африканың халқы, елдері
19. Африка материгінде таралған:Қара нәсіл
20. Солтүстік Африкадағы бойы ұзындар:тутси мен химилер 180-200см
21. Африканың экваторлық аймағында аласа бойлы:пигмейлер тұрады 150см
22. Африкада аралас нәсілге жататын тіршілік етеді:эфиоптар
23. Еуропалықтар мен негр тектестердіңараласуынан шыққан өтпелі нәсіл:эфиоптар
24. Солтүстік Африкада таралғандар:арабтар,француздар,берберлер
25. Солтүстік АФРИКА немесе Араб Африкасы елдері:Египет,АлжиР,Ливия, Тунис,Марокко,Батыс Сахара
26. Батыс Африка елдері:Кабо Верде, Сенегал, Гамбия, Гвинея-Бисау, Гвинея, Сьерра-Леоне, Либерия, Гана, Того, Мали, Мавритания
27. Шығыс Африка елдері: Судан, Эритрея, Эфиопия, Джибути, Сомали, Уганда, Кения, Руанда, Танзания, Замбия, Малави
28. Эфиопия:Кофе мен қатты бидайдың отаны
29. Оңтүстік Африка елдері:ОАР, Лесото, Свазиденд, Намибия, Ботсвана, Зимбабве,Мозамбик, Мадагаскар
30. Орталық Африка елдері:Конго, Конго Демократиялық Республикасы,Габон, Орталық Африка Республикасы, Камерун
31. Африканың ХХ ғасыр басныда тәуелсіздікке йе боған елдер:Либерия,Эфиопия

АУСТРАЛИЯ

ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОРНЫ

1. Аустралияның жер көлемі: 7,6 млн шаршы шақырым

1. Ауданы бойынша дүниежүзінде алады: 6 орынды
2. Ауданы жөнінен ең кіші, ең құрғақ, оңтүстік және шығыс жарты шарда орналасқан материк: Аустралия 
3. «Аустралия» сөзі латын тілінен аударғанда қандай мағына береді: оңтүстік
4. Аустралия солтүстіктен оңтүстікке қарай созылып жатыр: 3200 шақырымға
5. Батыстан шығысқа қарай: 4100 шақырымға
6. Аустралияны қандай мұхиттар шайып жатыр: Тынық, Үнді 
7. Материктің солтүстігінде құрлыққа сұғына кіріп жатқан шығанақ: Карпентарий 
8. Материктің оңтүстігінде құрлыққа сұғына кіріп жатқан шығанақ: Үлкен Аустралия 
9. Материктің оңтүстік шығысында орналасқан: Тасмания аралы 
10. Солтүстігінде орналасқан: Кейп түбегі 
11. Солтүстік шығысында орналасқан: Жаңа Гвинея аралы 
12. Материкті XVIII ғасырда зерттеп, Жаңа Зеландия мен Аустралияның шығыс жағалауын ашып, Тынық мұхитының көптеген мәліметтер берген ағылшын саяхатшысы: Джеймс Кук

ШЕТКІ НҮКТЕЛЕРІ

1. Солтүстікте: Йорк мүйісі   10 о.е, 143 ш.б. 
2. Оңтүстікте: Вильсон мүйісі 39 о.е, 146 ш.б. 
3. Батыс: Стип-Пойнт мүйісі 26 о.е, 113 ш.б. 
4. Шығыс: Байрон мүйісі 28 о.е, 153 ш.б. 

ЖЕР БЕДЕРІ, ГЕОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫ

1. Аустралия жер бедерінің негізін алып жатқан платформа: Гондвана 
2. Орталық бөлігін шөгінді жыныстармен жабылған қандай жазық алып жатыр: Орталық жазық
3. Қатты бұзылуға ұшыраған Үлкен Суайрық жотасы алып жатыр: шығыс жағалауын 
4. Үлкен Суайрық жотасының ең биік нүктесі: Косцюшка (2228 м)
5. Материктің теңіз деңгейінен ең төмен нүктесі: Эйр көлі (-12 м)
6. Жер шарындағы ең аласа материк: Аустралия 
7. Аустралияның теңіз деңгейінен орташа биіктігі: 215 м
8. Аустралия жағалауында орналасқан әлемдегі ең ірі маржандық құрылым: Үлкен Тосқауыл Рифі 

КЛИМАТЫ. ӨЗЕНДЕРІ МЕН КӨЛДЕРІ

1. Аустралия материгінің климаты: құрғақ, ыстық
2. Материкке мұхит ықпалын азайтады: шығысындағы таулар
3. Материк қандай климат шегінде орналасқан: солтүстік субтропиктік 
4. Материктің басым бөлігі жатыр: тропиктік климат белдеуінде 
5. Тропиктік климаттық белдеудің неше типі қалыптасқан: 2 типі 
6. Материктің шығыс бөлігінде оңтүстік-шығыс пассаттардың әсерінен қалыптасады: ылғалды тропиктік климат 
7. Тынық мұхиттан көп мөлшерде ылғал әкеліп,  үлкен Суайрық жоталарының беткейлеріне жауын-шашын ретінде түседі (1000-1500мм): оңтүстік-шығыс пассаттар
8. Материктің орталық және батыс бөлігіндегі тропиктік белдеуде байқалады: құрғақ тропиктік климат 
9. Жылдық жауын-шашын мөлшері: 250-300 мм
10. Жаз айларындағы температура: +30°С
11. Қыс айларында температура: 15°С
12. 3 түрлі климат типі қалыптасады: субтропиктік климаттық белдеуде 
13. Субтропиктік ылғалды климат байқалады: материктің шығысында 
14. Қаңтар айының орташа температурасы: +22°С
15. Шілде айының температурасы: +6°С
16. Үлкен Аустралия шығанағы маңында таралып, жауын-шашынның аздығымен сипатталады: субтропиктік континентті климат 
17. Оңтүстік батыста қалыптасып, ыстық жаз және ылғалды жаңбырлы қысымен сипатталады: субтропиктік жерортатеңіздік климат 
18. Жылдық жауын-шашын мөлшері: 500-600мм
19. Тасмания аралы қандай климаттық белдеуде орналасқан: қоңыржай 
20. Көп мөлшерде жауын әкеледі: Батыс желдері 
21. Материктің құрғақ болуына байланысты және тауларында мұздықтардың жоқтығынан: суы мол өзендер өте аз
22. Материктегі ең ірі өзен жүйесі: Муррей (Дарлинг саласымен) 
23. Муррей өзені қай алапқа жатады: Үнді мұхит 
24. Ішкі шөлді аудандарға тән: уақытша арналар 
25. Аустралиядағы кеуіп қалған өзен арналары аталады: криктер 
26. Материктегі ең ірі көл: Эйр көлі 
27. Көлдердің көпшілігі: ағынсыз, құрғақ кезеңдерде жаңбыр суымен толады 
28. Жер асты суларына өте бай: Аустралия 
29. Жер шарындағы ең ірі Үлкен артезиан алабы орналасқан: Аустралияда 

ТАБИҒАТ ЗОНАЛАРЫ

1. Өсімдіктер мен жануарлар дүниесі өзгешелігімен ерешелену себебі: басқа материктерден ерте бөлініп кеткендіктен 
2. Эндемик өсімдіктер үлесі: 75%
3. Жер шарындағы жұмыртқа салушы сүтқоректілердің екі түрі – үйректұмсық пен ехидна сақталған: Аустралияда 
4. Қалталы жануарлар (кенгуру, қалталы борсық, коала, вомбат, тасмания қалталы құбыжығы) мекені: Аустралия 
5. Аустралияда кездесетін жыртқыш аң: Тасмания аралындағы қалталы пері 
6. Шаруашылыққа көп зиян тигізуде: үй қояндары 
7. Құстардан кездеседі: казуар, қарақу, жұмақ құсы 
8. Ылғалды және ауыспалы ылғалды тропиктік қалыптасқан қызыл фералитті топырақта пальма, фикус, папортник өседі: материктің солтүстік-шығысында 
9. Қызыл-қоңыр топырақтарда өсетін эвкалиптті ормандардан тұрады: сирек ормандар мен саванна зонасы 
10. Сирек ормандар мен саванна зонасында тіршілік етеді: кенгуру, эму түйеқұсы 
11. Шөл және шөлейтті зоналары алып жатыр: Аустралияның ішкі бөліктерін 
12. Шөл және шөлейтті зоналары тұрады: мәңгі жасыл тікенекті бұталар – скрэбтерден 
13. Жануарлары: динго иті, вомбат, алып кенгуру 
14. Ылғалды сүбтропиктік ормандары тұрады: эвкалиптер мен буктардан 
15. Биіктік белдеулік байқалады: Аустралия альпісінде 
16. Жер шарындағы ең құрғақ материк, аумағының көп бөлігін (2/3) шөлдер мен шөлейттер алып жатыр: Аустралияның 

АУСТРАЛИЯ ОДАҒЫ

1. Аустралия материгін алып жатқан мемлекет: Аустралия Одағы 
2. Астанасы: Канберра 
3. Халқыны саны: 22 млн адам ( 1 км²-2 адам)
4. Халық тығыз қоныстанған аудандар: материктің шығысы мен оңтүстік-батысы 
5. Аустралияның байырғы халқы: аборигендер 
6. Аборигендер халықтың неше пайызын құрайды: 1%
7. Аустралия халқының 97,5%-ын құрайды: ағылшын-аустралиялықтар 
8. Қала халқының үлесі: 86%
9. Аустралияның құрамы: 6 штаттан, 2 аумақтан тұратын федерациялы мемлекет 
10. Ірі қалалары: Мельбурн, Сидней 

ШАРУАШЫЛЫҒЫ

1. Аустралия өнеркәсібінің негізгі саласы: тау-кен өнеркәсібі 
2. Тау-кен өнеркәсібінің орталығы: Брокен Хил қаласы 
3. Дүниежүзілік бокситтің 1/3-і шоғырланған: Йорк түбегінде 
4. Басты машина жасау орталығы: Сидней 
5. Өсімдік шаруашылығының басты саласы: бидай өсіру 
6. Бидай өсірудің басты аудандары: елдің оңтүстік-батыс бөлігі 
7. Аустралия дүние жүзінде меринос қойын өсіруден және жүн өндіруден алады: бірінші орынды 

МҰХИТТЫҚ АРАЛДАР

ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОРНЫ

1. Тының мұхиттының орталық және оңтүстік батысында орналасқан ауданы 1,3 млн шаршы шақырымды құрайтын 10000 аса аралдар мен топаралдар кіреді: мұхиттық аралдарға 

ЖЕР БЕДЕРІ

1. Аралдардың көпшілігі шығу тегі жағынан: жанартаулық аралдар 
2. Шығу тегі жағынан материктік аралдардың ең ірісі: Жаңа Зеландия 
3. Ірілігі жөнінен жер шарындағы екінші арал: Жаңа Гвинея 
4. Маржандық аралдар құрайды: атоллдарды 
5. Ашық теңіздегі маржан аралдарының бір түрі: атолл
6. Тынық мұхитын зерттеген ғылыми-зерттеу кемелері: «Витязь» (Ресей), «Челленджер» (Ұлыбритания)
7. Тынық мұхитының ең терең жері: Мариан шұңғымасы 
8. Мариан шұңғымасы ашылды: 1957 жылы Ресейдің орыс саяхатшылары басқарған «Витязь» ғылыми-зерттеу кемесінің зерттеулері нәтижесінде 

ЗЕРТТЕЛУІ

1. Мұхит аралдары тарихи-географиялық ерекшеліктеріне байланысты 3-ке бөлінеді: микронезия (кіші аралдар), меланезия (қара аралдар), полинезия (көп аралдар)
2. Тынық мұхитындағы жанартаулық және полинезиялық аралдардың ең ірісі: Гавай аралдары 
3. Аралдағы ең биік сөнбеген жанартау: Мауна-Лоа, 4170 м
4. Мұхит аралдардың негізгі халқы болып саналатын папустардың тұрмыс-тіршілігін зерттеген орыс саяхатшысы: Н.Н. Миклухо-Маклай
5. Мұхит аралдары мен Тынық мұхит аралдарын жеңіл бальс ағашынан жасалған «Кон-Тики» қайығымен жүзіп, мұхит табиғатын зерттеуге үлес қосқан норвег саяхатшысы: Тур Хейердал 
6. Француз елінің әйгілі теңізшісі Жак-ив-Кусто аквалангты ойлап тапты: 1943 жылы 
7. Мұхиттық аралдарындағы ең дамыған ел: Жаңа Зеландия (Веллингтон)

КЛИМАТЫ. ТАБИҒАТ ЗОНАЛАРЫ

1. Мұхиттық аралдардың Жаңа Зеландиядан басқасы орналасқан: экваторлық және тропиктік климаттық белдеулерде 
2. Мұхиттық аралдардың барлық аралдары алуан түрлі өсімдіктерден тұратын мәңгіжасыл ормандардан тұрады: кокос пальмасы, каучукты ағаштар, манго, банан, қауын ағаштары
3. Қоңыржай белдеудің ормандары таралған: Жаңа Зеландия мен Оңтүстік аралда 
4. Мұхит аралдардың жануарлар дүниесі ерекше: саны аз сүтқоректілердің ішінде жыртқыштар аз, ал бауырмен жорғалаушылар арасында улы жыландар кездеспейді 
5. Құстардың қандай түрі өте көп: теңіз құстары 

АНТАРКТИДА

ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОРНЫ

1. Оңтүстік поляр аймағында Антарктика құрамына кіретін мұзды материк: Антарктида 
2. «Антарктика» грек тілінен аударғанда қандай мағына береді: Арктикаға қарама-қарсы 
3. Антарктида ауданы: 12,4 млн км²
4. Аралдармен есептегенде: 14  млн км²
5. Жағалауын шайып жатқан 4 теңіз: Росс, Амундсен, Уэддел, Белинсгаузен 
6. Егер Антарктида мұздары еритін болса: дүниежүзілік мұхит суы 62 метрге көтеріледі 
7. Антарктидаға тән эндемик: пингвиндер 
8. Антарктидада пингвиндердің неше түрі таралған: 17
9. Ең көп таралған пингвин: адели (салмағы – 50 кг, бойы – 1м)
10. Антарктида өсімдіктері: мүк, қына, балдырлар 
11. Антарктида жағалауында бүкіл ағыстар шеңбер жасап ағады және жер шарындағы ең ірі ағыс өтеді: Батыс желдер ағысы
12. Антарктида материгі Ресейдің және басқа да елдердің тарапынан түбегейлі зерттеле бастады: 1957 жылдың Халықаралық геофизикалық жыл деп жариялануына байланысты 
13. Антарктида аталады: «Ғылым мен бейбітшілік» материгі деп 

ЖЕР БЕДЕРІ, ГЕОЛОГИЯЛЫҚ ҚҮРЫЛЫСЫ

1. Ежелгі Гондвана материгінің бір бөлігі болып табылады: Антарктида 
2. Дүниежүзіндегі теңіз деңгейінен ең биік материк: Антарктида 
3. Материктің орташа биіктігі мұз жамылғысымен есептегенде: 2040 м 
4. Трансарктикалық тау материкті бөледі: батыс және шығыс бөлікке
5. Шығыс бөлігінің негізін құрайды: Антарктика платформасы 
6. Батыс Анктаркида жер бедері: таулы 
7. Эребус сөнбеген жанартауы орналасқан: Росс теңізіндегі аралдардың бірінде 
8. Антарктиданың ең биік нүктесі: Винсон тауы 5140 м 
9. Антарктиданың ең төмен нүктесі: Бентли ойысы (-2555 м)

ЗЕРТТЕЛУІ

1. Ең соңғы ашылған материк: Антарктида 
2. Антарктида материгінің ашылған уақыты: 1820 жылдың 28 қаңтары 
3. Антарктида материгін ашқан саяхатшылар: орыс экспедициясының мүшелері Ф.Ф. Белинсгаузен мен М.П.Лазарев 
4. Антарктиданың орталық бөлігіндегі оңтүстік полюске бірінші болып жетті: Руаль Амундсен басқарған норвег экспедициясы 1911 жылы 11 желтоқсанда 
5. Антарктида материгін жүйелі зерттеулер басталды: 1957-1958 жылғы Халықаралық геофизикалық жыл шеңберінде 

КЛИМАТЫ

1. Мұз жамылғысы мен географиялық орнының әсеріне байланысты орнайды: өте қатал климат 
2. Материктің үстінде қалыптасады: суық және құрғақ ауа массалары 
3. Қыс айларында: -80°С
4. Жазда: -20°С
5. Жер шарындағы ең суық температура тіркелген: «Восток» станциясында -89,2°С
6. Жауын-шашын түседі: қар түрінде 
7. Антарктиданың орталық бөлігіндегі жылдық жауын-шашын мөлшері: 50мм-700 мм
8. Жауын-шашын мөлшері заңдылық бойынша азаяды: жағалаудан орталық бөлігіне қарай
9. Үнемі мұздар жылжып, қайраңдық мұздардың жинақталуын туғызады: материктің орталық бөлігінен жағалық бөлігіне қарай 
10. Жағалық мұздықтар еріп, мұзтаулар бөлінеді: жаз айларында 
11. Үнемі қатты күqде, яғни қар мен мұз түрінде болады: ішкі сулары 
12. Мұздың көлемі: 24 млн км³
13. Материктегі мұздың орташа қалындығы: 1720 м
14. Ең қалың жері: 4300 м болатын Шмидт жазығы 
15. Антарктида мұздарында дүние жүзіндегі тұщы судың неше пайызы шоғырланған: 80%

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ ГЕОГРАФИЯСЫ

1. Қазақстан орналасқан: Еуразия материгінде 
2. Жер көлемі: 2 млн 724 мың км²
3. Жер көлемі жөнінен әлемде: 9 орын 
4. Жер көлемі жөнінен Еуразия материгінде: 4 орын (Ресей, Қытай, Үндістан)
5. Еуразия материгінің кіндігі: Қазақстан облысы, Абай ауданы, Жидебай ауылында 
6. Қазақстан солтүстіктен оңтүстікке қарай: 1650 км-ге
7. Батыстан шығысқа қарай: 3000 км-ге 
8. Шекарасының жалпы ұзындығы: 15000 км-ден астам
9. Шекарамыздың құрлық арқылы өтетіні: 13000 км-і
10. Су арқылы өтеді: 2000 км-і
11. Қазақстанмен ең ұзын шекараласатын ел: Ресей (7591км)
12. Қазақстан неше сағаттық белдеуде орналасқан: 3 (3,4,5)
13. Қазір Қазақстан аумағында пайдаланылады: 2 сағаттық белдеуді 
14. Қазақстан Республикасына «Жазғы уақыт» енгізілді және жойылды: 1981жылы  енгізіліп, 2005 жылы жойылды
15. Қазақстанның шеткі нүктелерінің координаталары: солтүстік - 55°26´ с.е.

                                                                                          Оңтүстікте - 40°56´ с.е. 

                                                                                          Батыста - 45°27´ ш.б.

                                                                                          Шығыста - 87°18´ ш.б.

1. 1 км²: 5,6 адам
2. Қазақстан Каспий теңізі арқылы шыға алады: Иран, Әзірбайжанға
3. БҰҰ-ға мүше болып қабылданды: 1992 жылы 
4. Қазақстан Ғылым Академиясы құрылды: 1946 жылы 

ҚАЗАҚСТАН ЖЕРІНІҢ ЗЕРТТЕЛУІ

1. Орталық Азияның картасын жасағандар: Чжан Цянь, Сюань-Цзан
2. «Дөңгелек картаны» зерттеушілер: К.Миллер, А.Герман
3. Қадырғали Жалаиридың кітабы: «Жылнамалар жинағы»
4. Левшиннің еңбегі: «Қырғыз-Қазақ немесе Қырғыз-Қайсақ ордалары мен далаларының сипаттамасы» 
5. Н.А. Северцовтың еңбегі: «Түркістан өлкесіне саяхат»
6. И.В. Мушкетовтың еңбегі: «Түркістан»
7. И.В. Мушкетов Түркістанның алғашқы геологиялық картасын жасады: 1881 жылы 
8. 1887 жылғы Верныйда болған жер сілкінісінің зардаптарын зерттеді: И.В. Мушкетов
9. Л.С.Бергтың еңбегі: «Арал теңізі»
10. Ш. Уәлихановтың еңбектері: «Тау қырғыздары», «Жоңғар очерктері»
11. Ш. Уәлиханов қанша жасында Орыс география қоғамының толық мүшесі болып қабылданды: 22 жасында 
12. Қазақтан шыққан тұңғыш геолог-ғалым, Лениндік және Мемлекеттік сыйлықтардың иегері: Қ. И. Сәтбаев
13. Балқаш көлі мен Тянь-Шань таулы өлкесіндегі шөлді аймақтардың өсімдік жамылғысын зерттеген: А.Н.Краснов 

ҚАЗАҚ ЖЕРІНІҢ ЗЕРТТЕЛУІ

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЖЕР БЕДЕРІ

1. Қазақстанның ең биік нүктесі: Тянь-Шань тауындағы – Хан-Тәңірі шыңы – 6995 м
2. Тянь-Шань сөзі қытай тілінен аударғанда қандай мағына береді: «Тәңір шыңы»
3. Қазақстанның ең төмен нүктесі: Маңғыстау түбегіндегі – Қарақия ойысы –  -132м   
4. Қазақстан жерінің басым бөлігін алып жатыр: жазықты жер бедері
5. Қазақстан жерінің нешесін биік таулар алып жатыр: 10% 
6. Қазақстанның қай жерлерінде биік таулар орналасқан:  оңтүстік-шығысы мен шығысында
7. Қазақстан таулары көтерілді: палеозойдың герцин тау түзілісі кезінде (Алтай, Жоңғар Алатауы, Сарыарқаның шығыс бөлігі, Мұғалжар)
8. Қазақстан аумағында жер қыртысының қозғалуы баяу болып, бірде-бір тау жүйесі көтерілмеді: мезозой эрасы кезінде 
9. Қазақстанда альпілік тау түзілісі процесі жүріп, таулар екінші рет көтерілуге ұшырады: кайнозой эрасы кезінде (Алтай, Тянь-Шань, Жоңғар Алатауы, Тарбағатай)
10. Қазақстанның ең көне жері: Шығыс Еуропа платформасы 
11. Шығыс Еуропа платформасы пайда болды: бұрынғы теңіз түбінің көтерілуінен

ҚАЗАҚСТАН ЖЕРІНДЕГІ ҮСТІРТТЕР

1. Қазақстан жеріндегі ірі үстірттер: Үстірт үстірті, Торғай үстірті, Бетпақдала, Жем үстірті
2. Қазақстанның оңтүстік батысында орналасқан: Үстірт
3. Үстірт үстіртінің ең биік нүктесі: Мұзбел жоны – 340 м
4. Үстірт биіктігі шектелген: 150 м болатын тік жарлармен 
5. Торғай үстірті орналасқан: Сарыарқа өлкесі мен Мұғалжар тауының аралығында 
6. Торғай үстірті жалғастырады: Батыс Сібір мен Тұран ойпатын 
7. Бетпақдала үстірті орналасқан: Сарысу өзені мен Балқаш көлінің аралығында 
8. Бетпақдала үстіртінің ең биік нүктесі: Желтау жотасы – 974 м
9. Жем үстірті орналасқан: Каспий маңы ойпаты мен Мұғалжар тау аралығында 
10. Қазақстанға оңтүстік-шығыс бөлігі ғана кіретін Орал тауы мен Еділ өзені аралығындағы қырат: Жалпы Сырт қыраты 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АЛАСА ТАУЛАРЫ

1. Қазақстанның аласа таулары: Сарыарқа немесе Қазақтың ұсақ шоқысы, Маңғыстау таулары, Мұғалжар тауы
2. Сарыарқа немесе Қазақтың ұсақ шоқысы дегеніміз: Қазақстанның орталық бөлігін алып жатқан аласа таулы өлке
3. Сарыарқаның ең биік нүктесі: Қызыларай тауындағы Ақсораң – 1565 м
4. Маңғыстау таулары орналасқан: Маңғыстау түбегінде
5. Маңғыстау тауларының ең биік нүктесі: Бесшоқы – 556 м
6. Маңғыстау таулары тұрады: Ақтау және Қаратау жоталарынан 
7. Мұғалжар тауы пайда болды: герцин тау түзілісі кезінде
8. Орал тауының Қазақстан жеріндегі жалғасы: Мұғалжар 
9. Мұғалжар тауының ең биік нүктесі: Үлкен Боқтыбай тауы – 657 м
10. Қазақстан жеріндегі жаңа кайнозойлық құрылымдар: Балқаш, Алакөл, Зайсан тау аралық ірі қазаншұңқырлар
11. Қазақстан жеріндегі жас платформалар: Батыс Сібір, Тұран

ҚАЗАҚСТАН ЖЕРІНДЕГІ ЖАЗЫҚТАР

1. Қазақстан жеріндегі жазықтар: Каспий маңы ойпаты, Тұран жазығы, Батыс Сібір жазығының оңтүстік бөлігі
2. Каспий маңы ойпаты орналасқан: теңіз деңгейінен -27 м
3. Каспий маңы ойпатында таралған: тұз күмбездері 
4. Тұз күмбездерінен өндіріледі:  ас тұзы, гипс т.б. 
5. Аймақтағы құм төбелерді қалай атайды: Бэр төбешіктері 
6. Қазақстанның оңтүстік-батысын алып жатыр: Тұран жазығы
7. Тұран жазығының Қазақстанға кіретін бөлігі: солтүстігі 
8. Тұран ойпаты Торғай үстірті арқылы жалғасқан: Батыс Сібір жазығына
9. Тұран жазығын 2 бөлікке бөліп ағады: Сырдария 
10. Батыс Сібір жазығы (Солтүстік Қазақ жазығы) орналасқан: еліміздің солтүстігінде
11. Батыс Сібір жазығының Қазақстанға кіретін бөлігі: оңтүстік 
12. Батыс Сібір жазығы төмендейді: оңтүстіктен солтүстікке қарай 

ГЕОХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕ

1. Жер қыртысының түзілгеннен бергі уақыты мен қазіргі уақытқа дейінгі дамуын көрсететін кесте: геохронологиялық кесте («Гео» - жер, «Хронология» - жыл санау)
2. Жердің даму тарихы неше геологиялық эраға бөлінеді: 5
3. Геологиялық эралар тұрады: дәуірлерден 

ГЕОХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕ

1. Жер қыртысының түзілген уақыты мен қазіргі уақытқа дейінгі дамуын көрсететін кесте:Геохронологиялық кесте
2. Геохронология сөзінің мағынасы:,,Гео‘’- жер,   ,,Хронология‘’- жыл санау
3. Жердің даму тарихы қанша эраға бөлінеді:5
4. Эралар:Архей, Протерозой, Палеозой, Мезозой, Кайназой,

АРХЕЙ-ПРОТЕРОЗОЙ

1. Архей(1000)Протерозой(2100) тау түзілісі:Байкал
2. Архей мен Протерозойдағы тіршіліктің дамуы:бір жасушалы бактериялар заманы
3. Архей мен Протерозойдың Қазақстандағы геологиялық өзгерістер:Архей мен Протерозойда теңіз суы басып жатты. Шығыс Еуропа платформасының көтерілуі

ПАЛЕЗОЙ

1. Палеозой(100) дәуірлері:1-Пермь 2-Карбон 3-Девон 4-Силур 5-Ордовик
2. Палеозойдағы  тау түзілісі:Герцин, Каледон
3. Палеозойдағы тіршіліктің дамуы:Ірі қос мекенділердің таралуы
4. Палеозойдың Қазақстандағы геологиялық өзгерістер:Қазақстан таулары көтерілді. Алтай,Жетісу Алатауы,Сарыарқаның солтұстік-шығысы, Мұғалжар

МЕЗОЗОЙ

1. Мезозой(165) дәуірлері:1-Бор 2-Юра 3-Триас
2. Мезозойдағы тау түзілісі:Мезозой
3. Мезозойдағы тіршіліктің дамуы:Құстардың пайда болуы. Алып бауырымен жорғалаушылардың кең таралуы
4. Мезозойдың Қазақстандағы геологиялық өзгерістер:Тектоникалық қозғалыстар аз болып,бірде-бір тау жүйесі түзілген жоқ. Теңіз суы тек Қазақстанды басып жатыр

КАЙНОЗОЙ

1. Кайнозойдағы(67) дәуірлер:1-Төрттік немесе антропоген,  2-Неоген,  3-Палеоген
2. Кайнозойдағы тау түзілісі:Альпілік
3. Кайнозойдағы тіршіліктің дамуы:Адамның пайда болуы
4. Кайнозойдың Қазақстандағы геологиялық өзгерістер:Алтай,Тарбағатай,Тянь-Шань, Жоңғар Алатауы екінші рет көтерілуге ұшырады. Балқаш, Зайсан, Алакөл қазаншұңқырлары пайда болды

ҚАЗАҚСТАННЫҢ КЛИМАТЫ

1. Қазақстан орналасқан белдеу:Қоңыржай климаттық белдеудің оңтүстігінде
2. Қазақстан климатының типі:Шұғыл континетті
3. Қзаұстан климатын құрушы факторларға жатады:Күн радияциясы, Атмосфера циркуляциясы,Жер бедері

КҮН РАДИАЦИЯСЫ

1. Жер Бетіне түсетін күн сәулесінің қанша пайызы атмосфераға кері шалғасады:20%-ын
2. Қалған жер бетіне жеткен бөлігі аталады:Тура радиация
3. Күн сәулесінің атмосферадағы су булары, бұлттар т.б. шашыратқан бөлігі аталады:Шашыранды радиация
4. Тура радиация мен шашыранды радиацияның қосындысын атайды:Жиынтық радиация
5. Жұтылған радиация:Жиынтық радиацияның біраз бөлігінің топырақ, қар, суға сіңіп жұтылған бөлігі

АУА МАССАЛАРЫ

1. Қазақстан аумағына ауа массаларының 3 Типі әсер етеді:1Қоңыржай  2Арктикалық 3Тропиктік
2. Қоңыржай ауа массасы келеді:Қазақстанның батысына Атлант мұхитынан
3. Арктикалық ауа массасы:Солтүстік Мұзды мұхитынан келеді
4. Тропиктік ауа массасы(иран ауасы):Қазақстанға Орта Азия мен Ираннан келеді

ҚАЗАҚСТАН ЖЕРІНДЕ СОҒАТЫН ЖЕЛДЕР

1. Оңтүстік шығыстан солтүстік батысқа қарай соғатын жел:Ебі желі
2. Ебі желінің жылдамдағы:60-80м\с
3. Ебі желін сипаттап жазған:Ш.Уалиханов
4. Сотүстік батыстан Ебі желіне кері бағытта оңтүстік-шығысқа қарай соғатын жел:Сайқан желі
5. Сайқан желінің жылдамдығы:50-60м\с
6. Сақан желі соғады:Қыркүйек пен сәуір айларында
7. Қордай асуының үстінен соғатын жел:Қордай желі
8. Қордай желінің жылдамдығы:40м\с
9. Қаратау жотасындағы Арыстанды өзенінің бойымен соғатын жел:Арыстанды-Қарабас
10. Арыстанды-Қарабас желінің жылдамдығы:35м\с

ҚАЗАҚСТАННЫҢ КЛИМАТЫ

1. Қазақстандағы ең  суық ай:Қаңтар
2. Қаңтар айының орташа температурасы:Солтүстікте:-19°С(ПЕТРОПАВЛ).Оңтүстікте;-1,5°C(Дарбаза)
3. Қазақстандағы ең суық жер болып саналады:Атбасар өңірі
4. Қазақстандағы ең жылы ай:Шілде
5. Қазақстанда жауын-шашынның ең көп түсетін жері:Батыс Алтай жылына 1600мм
6. Қазақстанда жауын-шашын ең аз түсетін жер:Арал теңізінің солтүстік-шығысы мен Балқаш көлінің батысы, жылына 100мм
7. Елімізде жауын-шашын мөлшері кемиді:Солтүстіктен оңтүстікке қарай, жылына 130-1600мм аралығында
8. Қазақстанның солтүстігіндегі қар жамылғысының қалыңдығы:20-30см
9. Қазақстанның оңтүстігіндегі қар жамылғысының қалыңдығы:10-15см
10. Өсімдіктердің толық өсіп-дамуына қажетті уақыт:Өсіп-өну кезеңі (вегетациялық кезең)
11. Республикамыздағы ең ұзақ вегетациялық кезең:Оңтүстік Қазақстанда байқалған
12. Оңтүстіктегі өсіп-өну кезеңіндегі ұзақтығы:180күн
13. Солтүстіктегі өсіп-өні кезеңінің ұзақтығы:130-135 күн
14. Еліміздің оңтстігідегі ашық күндер саны:260 күн
15. Еліміздің солтүстігіндегі ашық күндер саны:120күн
16. Қазақстан климатына әсер ететін мұхиттар:Сотүстік Мұзды мұхит, Атлант мұхиты
17. Жылдық-жауын шашын мөлшерінің буланушылыққа қатынасы:Ылғалдану коэффиценті
18. Қазаұстанның солтүстігіндегі орманды дала зонасында ылғалдану коэффиценті:1-ге тең
19. Агроклиматтық қорлар:Күн жылуы, сәулесі,ылғал,ауа

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ІРІ ӨЗЕНДЕР

1. Қазақстанда ұзындығы 1000км-ден   асатын 7 өзен бар:Ертіс, Есіл, Тобыл, Жайық, Сырдария,Іле,Шу
2. Республикамыздың өзендері негізі 2 алапқа бөлінеді:1Солтүстік Мұзды мұхит алабы. 2Ішкі тұйық көлдер алабы
3. Солтүстік Мұзды мұхит алабына кіретін өзендер:Ертіс(Есіл, Тобыл салаларымен)
4. Каспий теңізі алабына жататын өзендер:Жайық, Жем, Сағыз, Ойыл,Үлкен өзен, Кіші өзен
5. Арал теңізіні алабына жататын өзендер:Сырдария, Ары, Шу,Сарысы, Торғай, Ырғыз,Талас
6. Бақаш-Алакөл алабына жататын өзендер:Қаратал,Лепсі, Ақсу, Іле, Тентек, Сарқа. т.б.
7. Қазақстан аумағында ең ұзын және ең суы мол өзен:Ертіс өзені
8. Ертқс өзенінің жалпы ұзыныдығы:4248км
9. Ертіс өзенінің Қазақстан жеріндегі ұзындығы:1700км
10. Ертіс өзені құятын көл:Зайсан
11. Қазақстан жеріндегікеме жүзуге ең қолайлы өзен болып саналады:Ертіс
12. Ертіс өзенінің оң жақ ірі саласы:Бұқтырма өзені

СЭС және КАНАЛДАР

1. Ертіс өзенінің бойында салынған СЭС-тар:Бұқтырма, Үлбі, Өскемен
2. Орталық Қазақстанды сумен қамтамасыз ету мақсатында салынған канал:Ертіс-Қарағанды
3. Қазақстандағы ең лайлы өзен:Сырдария
4. Сырдария өзені басталады:Орталық Тянь-Шань тауларынан
5. Сырдария өзенінің Қазақстан жеріндегі ұзындығы:1400км
6. Сырдария өзенінің бойында орналасқан СЭС: Шардара
7. Іле өзенінің бойында орналасқан:Қапшағай СЭС-і

ӨЗЕНДЕРДЕРДІҢ ҚОРЕКТЕНУІ

1. Қазақстанның жазық жерлеріндегі өзендер қоректенуіне қарай 2 типке бөлінеді:1Қар-жаңбыр суымен қоректенетін өзендер, 2Қар суымен қоректенетін өзендер
2. Қар-жаңбыр суымен қоректенетін қай зоналардың өзендері:Орманды дала мен дала
3. Қар-жаңбыр суымен қоректенетін өзендер:Есіл,Тобыл
4. Қар суымен қоректенетін қай зонаның өзендері:Шөл және шөлейт
5. Қар суымен қоректенетін өзендер:Нұра, Жайық, Сағыз,Жем, Сарысу, Торғай

КӨЛДЕР

1. Қазақстан аумағындағы ірі көлдер:Каспий, Балқаш, Зайсан
2. Қазақстан аумағы бойынша көлдердің саны жөнінен көзге түсетін аймақ:Солтүстік Қазақстан
3. Еліміздегі ағынды көл:Зайсан көлі одан Ертіс өзені ағып шығады
4. Қазаұстандағы ең ірі бөгендер:Бұқтырма және Қапшағай бөгендері
5. Еуропа мен Азия  аралығындағы дүние жүзіндегі ең ірі көл:Каспий теңізі
6. Каспий теңізі бөлінген: Неоген дәуірінің аяғында Қара теңізден бөлінген
7. Каспий теңізінің ауданы:390мың км²
8. Каспий теңізі жағалауында 5 мемлекет орналасқан:Қазақстан, Ресей, Әзірбайжан, Түрікменстан, Иран
9. Каспий теңізінің деңгейі көтерілуде:1978жылдан бастап
10. Каспий теңізі дүние жүзі бойынша ауланатын бекіре  тұқымдас балықтардың:80%-ын бередi
11. Жағалауындағы портты қалалар:Атырау, Ералы, Ақтау
12. Тұран тақтасының үстінде орналасқан тұйық көл:Арал теңізі
13. Арал теңізінің ауданы:66мың шаршы шақырым
14. Ең терең жері жетеді:67метрге дейін
15. Теңізге құйатын басты өзендер қай жылдан бастап жетпей қалды:Сырдария 1974жылдан және Әмудария 1982жылдан
16. Еліміздегі ауданы жөнінен ұшінші көл:Балқаш көлі
17. Балқаш көлі еліміздің: оңтүстік-шығысында орналасқан
18. Ең терең жері:-26м
19. Балқаш көлі 2-ге бөлінеді:шығысы-тұзды, батысы-тұщы болып
20. Балқаш көліне құйатын өзендер:Іле, Қаратал, Ақсу,Лепсі, Аягөз, Қаратал
21. Балқаш көлінде терісі бағалы:Ондатр шаруышылығы дамыған

ЖЕР АСТЫ СУЛАРЫ

1. Бірінші су өткізбейтін қабаттың үстіндегі жер асты суы:Грунт(Еспе)
2. Грунт тереңдікте таралған:3-30м
3. Қазақстан жерінде екі су өткізбейтін қабаттың  арасында кездесет кең таралған:Артезиан алаптары
4. Еліміздегі  артезиан сулары тереңдікке дейін таралған:50-270м
5. Мойынқұмда табылған:300-500м тереңдікте ,,Жер асты теңізі‘’
6. Қызылқұмда қанша м тереңдікте артезиан алабы таралған:80-300м
7. Минералды сулар:Алмарасан, Рахман қайнары т.б.

ҚАЗАҚСТАН МҰЗДЫҚТАРЫ

1. Атмосфералық жауын-шашыннан пайда болған мұз жиынтығы:Мұздық
2. Қазақстандағы мұздықтар саны:2724
3. Олардың жалпы көлемі:100км
4. Ең көп мұздық шоғырланған аудан:Жетісу Алатауы
5. Қазақстандағы ең ірі мұздық:Корженевский мұздығы(Іле Алатауы)

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТОПЫРАҒЫ

1. Топырақтану ғылымының негізін салған орыс ғалымы:В.В.Докучаев(Xiғ.80жылдары)
2. Топырақты құрайтын факторлар:Су,ауа,жылу,өсімдік,тау жаныстары
3. Топырақ механикалық құрамына қарай бөлінеді:Құрылымды және құрылымсыз
4. Құрылымды топырақ:түйіршіктері кесек
5. Құрылымсыз топырақ:Түйіршіктері ұсақ топырақты
6. Құрылымы ең жақсы топырақ:Құнарлы топырақ
7. Топырақ түрлерінің ішіндегі ең құнарлысы:Дала зонасының қара топырағы
8. Қазақстанда таралған топырақ түрлері:қара топырақ,қоңып-сұр,қоңып топырақ,ашық қара қоңып топырақ
9. Топырақтың құнарлы қабатының жойылуы:Топырақ эрозиясы
10. Топырақтың эрозиясының 2 түрі кездеседі:1-Жел эрозиясы. 2-Су эрозиясы
11. Топырақтың құнарлы қабатын жақсартуға бағытталған жұмыстар:Топырақ мелиорациясы
12. Агротехникалық шаралар:Қар тоқтату, ағаш отырғызу, ауыспалы егіс т.б.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАБИҒАТ ЗОНАЛАРЫ

1. Табиғат жағдайлары климатымен, топырақ жамылғысы және өсімдік, жануарлар дүниесімен ерекшеленетін ендік бағытта созылып жатқан территориялар:Табиғат зонасы
2. Қазақстанда 4 табиғат зонасы бар: Орманды дала, Дала, Шөлейт, Шөл

ОРМАНДЫ ДАЛА ЗОНАСЫ

1. Орманды дала зонасы алып жатқан аумағы:0,4%
2. Орманды дала зонасы алып жатыр:Солтүстік бөлігіндегі Батыс Сібір жазығын
3. Орташа жылдық жауын-шашын мөлшері:300-350мм
4. Қаңтар айының орташа температурасы:-17° -19°С
5. Шілде айының орташа температурасы:+18°+20°С
6. Өзендері:Есіл, Тобыл
7. Топырағы:қара топырақ,ондағы қарашіріктің мөлшері:9%
8. Орманды дала зонасының солтүстігіндегі қара топырақты қабатының қалыңдығы:75см
9. Өсімдіктері:Қайың, Көктерек
10. Жануарлары:Саршұнақ, бұлан, сібір еліктері
11. Қорықтары:Наурызым қорығы(Қостанай облысы)

ДАЛА ЗОНАСЫ

1. Алып жатқан аумағы:29%
2. Жылдық жауын-шашынның мөлшері:220-310мм
3. Қаңтар айының орташа температурасы:-16° -18°С
4. Шілде айының орташа температурасы: солтүстігінде +18 °С,оңтүстігінде +23°С
5. Өзендері:Ертіс,Есіл,Тобыл,Нұра,Торғай,Жайық
6. Климаты:Континетті
7. Топырағы:Қара және қызыл топырақ,ондағы қарашірік мөлшері: 6%
8. Өсімдіктері:Бидайық, Арпабас, Боз, Бетеге, Дәрілік өсімдіктерден шайшөп,жанаргүл,итмұрын,валериан кездеседі
9. Жануарлары:Суыр,дуадақ,сүтқоректі, қасқыр,түлкі,қарсақ
10. Сарышұнақ тұқымдасына жататын суырдың салмағы:10-кг дейін жетеді
11. Дала зонасының ірі құсы:Дуадақ,салмағы 16кг дейін
12. Қорықтары:Қорғалжын қорығы(Ақмола облысы)

ШӨЛЕЙТ ЗОНАСЫ

1. Алып жатқан аумағы:14%
2. Жылдық жауын-шашын мөлшері:180-300мм
3. Қаңтар айының орташа температурасы:-15° -17°С
4. Шілде айының орташа температурасы:+22°   +24°С                                                                                               
5. Өзендері:Ойыл,Жем,Торғай,Сарысу,Аягөз
6. Климаты:Құрғақ, континетті
7. Топырағы:Ашық қара қоңыр (Ашық қызғылт),Қарашірік мөлшері 2-3%
8. Өсімдіктері:Бетеге,жусан,түймедақ,боз
9. Жануарлары:Қосаяқ,сарышұнақ,құм қояны,қасқыр,түлкі

ШӨЛ ЗОНАСЫ

1. Алып жатқан аумағы:44%
2. Жылдық жауын-шашын мөлшері:100мм
3. Қыста аяз жетеді: 40°С-қа дейін
4. Шілде айының орташа температурасы:+28°  +30°С
5. Өзендері:Сырдария,Шу,Талас,Іле,Қаратал
6. Климаты:Континетті
7. Топырағы:Қоңыр,сұр қоңыр,ондағы қарашірік мөлшері 1-2%
8. Өсімдіктері:Дермене,сексеуіл,жантақ,қарағаш
9. Дермене:,,Қазақстанның қызыл кітабына‘’енгізілген дәрілік жусанның бір түрі
10. Шөлдерде ағаш тектес өсімдектерден кең таралған:Сексеуіл,Жыңғыл
11. Жануарлар:Ақбөкен,қарақұйрық,кеміргіштерден:саршұнақ құм тышқаны кездеседі
12. Шөл зонасында улы өрмекші тәріздестерден:Қарақұрт,бүйі,өрмекші таралған
13. Қорықтары:Үстірт,Барсакелмес
14. Қазақстанның шөлді зонасында кездеседі:Құмды шөлдер мен сазды шөлдер
15. Ірі құмды шөлдерге:Арал маңы Қарақұмы, Мойынқұм,Қызылқұм,Арал теңізінің солтүстігіндегі Үлкен және Кіші борсық құмдары жатады
16. Ірі сазды шөлдерге:Бетпақдала мен Үстірт жатады, бірақ Қазақстанда сазды шөлдер өте аз таралған

Қазақстанның қорықтары

1. Бүкіл табиғат кешені табиғи күйінде сақталатын аумақтар, табиғатты қорғау формаларының бірі: қорық
2. Қазақстан жерінде ұйымдастырылған қорық саны: 10
3. Қазақстанда ең алғаш ұйымдастырылған қорық: Ақсу-Жабағылы қорығы (1926 ж.)
4. Қаратау қорығы ашылды: 2004 жылы

Ақсу-Жабағылы қорығы

1. Ақсу-Жабағылы қорығының құрылған жылы: 1926 жылы (1927ж. (Шың 2008ж) . Еліміздегі ең алғаш ұйымдастырылған қорық 
2. Оңтүстік Қазақстан облысы, Талас және Өгем жоталарының аралығында, батыс Тянь-Шаньда орналасқан қорық: Ақсу-Жабағылы қорығы
3. Өсімдіктері мен жануарлары: ағаш тәрізді арша, арқар, сібір тау текесі, ақ тырнақты аю, бұғы, елік, ілбіс, ала мысық, борсық
4. Ақсу-Жабағылы қорығының полентологиялық филиалы бар: Қаратау жотасында

Наурызым қорығы

1. Наурызым қорығының құрылған жылы: 1934 жыл
2. Қостанай облысы, Наурызым ауданы, орманды дала зонасында орналасқан қорық: Наурызым қорығы
3. Өсімдіктері мен жануарлары: малиус боката алмасы, қайың, қабан, елік, кеміргіш, суыр, ақ қоян. Сор топырақта қарағай өседі.

Алматы қорығы

1. Алматы қорығының құрылған жылы: 1964 жыл
2. Алматы облысы, Іле Алатауында орналасқан (сонымен қатар Іле өзені бойындағы «әнші құм» Аққұм-Қалқан жатады) бұл қорық: Алматы қорығы
3. Өсімдіктері мен жануарлары: Тянь-Шань шыршасы, бұғы, елік, Тянь-Шань сілеусіні, барыс, борсық, түлкі, қасқыр, тиын, сасық күзен, бизон

Қорғалжын қорығы

1. Қорғалжын қорығының құрылған жылы: 1958 жылы
2. ЮНЕСКО-ның ерекше тізіміне сулы-батпақты-шөлді ландшафт ретінде енген қорық: Қорғалжын қорығы
3. Ақмола облысы, дала зонасында орналасқан қорық: Қорғалжын қорығы
4. Өсімдіктері мен жануарлары: қызғылт қоқиқаз, сұқсыр құсы, үйрек, қаз, суыр, дала алақоржыны, су, екеуқұйрық, т.б. 

(Қорық аумағындағы Теңіз көлінде қызғылт қоқиқаз ұя салып, балапан шығарады. Теңіз көлі қызғылт қоқиқаз келіп тоқтайтын солтүстіктегі ең соңғы нүкте болып табылады)

Марқакөл қорығы

1. Марқакөл қорығының құрылған жылы: 1976 жылы
2. Шығыс Қазақстан облысы, Алтай Күршім мен Азутау жотасы аралығында орналасқан қорық: Марқакөл қорығы
3. Өсімдіктері мен жануарлары: қорықтың дәрілік өсімдіктері аролий, алтын тамыр (женьшень), аю, сілеусін, бұғы, арқар, эндемик балық-мөңке, теңге, талма бар. 
4. Марқакөл көлінен ағып шығатын өзен: Қалжыр өзені

Үстірт қорығы

1. Үстірт қорығының құрылған жылы: 1984 жылы
2. Үстірт қорығының ауданы: 223,3 мың га
3. Маңғыстау облысында орналасқан қорық: Үстірт қорығы
4. Өсімдіктері мен жануарлары: жабайы қой – муфлон, қарақұйрық, қарабауыр шіл, кекілік, ителгі

Батыс Алтай қорығы

1. Батыс Алтай қорығының құрылған жылы: 1992 жылы
2. Шығыс Қазақстан, Глубокое ауданында орналасқан қорық: Батыс Алтай қорығы
3. Өсімдіктері мен жануарлары: қылқан жапырақты ормандар, марал оты, алтын тамыр, бұғы, аю, құндыз

Алакөл қорығы

1. Алакөл қорығының құрылған жылы: 1998 жылы
2. Алматы облысы, Алакөл ауданында орналасқан қорық: Алакөл қорығы
3. Өсімдіктері мен жануарлары: аққу, реликт шағала, қаз, т.б.

Барсакелмес қорығы

1. Барсакелмес қорығының құрылған жылы: 1939 жылы 
2. Арал теңізінің солтүстік-батыс бөлігінде ұйымдастырылған қорық: Барсакелмес қорығы
3. Қорықтың мақсаты: ақбөкен мен қарақұйрықты қорғай 
4. Шөл зонасының қорығы: Барсакелмес қорығы

(Арал теңізінің тартылуына байланысты Қапшағай аңшылық қорық шаруашылығына көшірілді)

Қаратау қорығы

1. Қаратау қорығының құрылған жылы: 2004 жылы 
2. Қаратау қорығының көлемі: 34,3 мың га 
3. Қорықтың мақсаты: Эндемикалық өсімдіктерді сақтау
4. Жануарлары: арқар, қоңыр Тянь-Шань аюы, қар барысы, тас сусары, қарақұйрық «Қызыл кітапқа енген»

Ұлттық саябақтар, қорықшылар 

1. Қазақстанда қанша ұлттық саябақ жұмыс істейді: 12
2. Баянауыл ұлттық саябағы ұйымдастырылды: 1985 жылы
3. Баянауыл ұлттық саябағы орналасқан: Баянауыл таулары, Сарыарқанаң шөлейтті жазықтарында (Павлодар облысы) 
4. Іле Алатауы ұлттық саябағы ұйымдастырылды: 1996 жылы
5. Іле Алатауы ұлттық саябағы орналасқан: Алматы облысында
6. Қарқаралы саябағы ұйымдастырылды: 1998 жылы 
7. Қарқаралы саябағы орналасқан: Қарқаралы, Шайтанкөл (Қарағанды облысы)
8. Көкшетау саябағы ұйымдастырылды: 1996 жылы
9. Көкшетау саябағы орналасқан: Ақмола облысында
10. Алтынемел табиғи саябағы ұйымдастырылды: 1996 жылы 
11. Алтанемел табиғи саябағы орналасқан: Алматы облысы, Панфилов, Кербұлақ аудандары
12. Қазақстанда ең алғаш ұйымдастырылған саябақ: Павлодар облысы,Баянауыл ұлттық саябағы 
13. Алматы мемлекеттік қорықшысы орналасқан: Алматы облысында
14. Зеренді мемлекеттік қорықшысы орналасқан: Ақмола облысы, Зеренді көлі 
15. Рахман бұлағы қорықшысы орналасқан: Шығыс Қазақстан облысы, Катон-Қарағай ауданы, Алтай
16. Қазақстанның өсімдіктер мен жануарлар қорғауға арналған шара: «Қызыл кітап» 1978 жылы ұйымдастырылды

Табиғат ескерткіштері

1. Қазақстанда қанша табиғат ескерткіштері бар: 26 «Қаздың қайтуы» (Павлодар облысы), «Шынтүрген шыршалы орманы», «Шарын шаған тоғайы» (Алматы облысы) 
2. Болашақта табиғат ескерткіштері қатарына қосылатын неше қайталанбас табиғат ескерткіштері бар: 60-тан астам

Қазақстан физикалық-географиялық аудандастыру

1. Қазақстан аумағы жер бедерімен, климаты, өсімдік және жануарлар дүниесімен ерекшеленетін қанша физикалық-географиялық ауданға бөлінеді: 9
2. Қазақстан аумағын 9 ландшафтық-морфологиялық ауданға бөлген: Л.С. Берг

Шығыс Еуропа жазығы

1. Шығыс Еуропа жазығының Қазақстанға енетін бөлігі: оңтүстік-шығыс бөлігі
2. Шығыс Еуропа жазығының пайдалы қазбалары: мұнай, газ
3. Шығыс Еуропа жазығының климаты: континентті, 350 мм жауын-шашын
4. Шығыс Еуропа жазығының өзендері, көлдері: Жайық, Ойыл, Жем, Каспий теңізі
5. Шығыс Еуропа жазығының табиғат зоналары: дала, шөлейт, шөл
6. Шығыс Еуропа жазығының жер бедері: Жалпы Сырт, Жем үстірті, Каспий маңы ойпаты 

Тұран жазығы

1. Тұран жазығының Қазақстанға енетін бөлігі:солтүстік бөлігі. Еліміздің оңтүстік-батысынан шығысына дейінгі аумақты алып жатыр
2. Тұран жазығының пайдалы қазбалары: ас тұзы, сода, құрылыс материалдары, мұнай, газ
3. Тұран жазығының климаты: континентті, 80-100 мм жауын-шашын
4. Тұран жазығының өзендері, көлдері: Сырдария, Шу, Талас,

Жетісу өзендері: Іле, Қаратал, Ақсу, Лепсі, Тентек

1. Тұран жазығының табиғат зоналары: дала, шөлейт, шөл
2. Тұран жазығының жер бедері:Торғай үстірті, Арал маңы Қарақұмы, Қызылқұм, Мойынқұм, Бетпақдала

Солтүстік Қазақ жазығы

1. Солтүстік Қазақ жазығының Қазақстанға енетін бөлігі: Қазақстанның солтүстігін алып жатыр
2. Солтүстік Қазақ жазығының пайдалы қазбалары: темір, көмір, никель
3. Солтүстік Қазақ жазығының климаты: континентті, жылына 350 мм жауын-шашын түседі
4. Солтүстік Қазақ жазығының өзендері, көлдері: Ертіс, Есіл, Тобыл.

Көлдері:  Құсмұрын, Шағалалы, Теңіз

1. Солтүстік Қазақ жазығының табиғат зоналары: орманды дала, дала
2. Солтүстік Қазақ жазығының жер бедері: Есілдің жазық орманды даласы, Ертіс-Құлынды жазығы, Есіл-Ертіс даласы, Есіл-Ертіс даласындағы көлдердің ірісі – Шағалалытеңіз

Сарыарқа

1. Сарыарқаның Қазақстанға енетін бөлігі:Қазақстанның орталық бөлігін алып жатыр
2. Сарыарқаның пайдалы қазбалары: көмір, мыс, темір, марганец
3. Сарыарқаның климаты: континентті, жылына 200-300 мм жауын-шашын түседі
4. Сарыарқаның өзендері, көлдері: Есіл, Нұра, Сарысу
5. Сарыарқаның табиғат зоналары: дала, шөлейт, шөл
6. Сарыарқаның жер бедері: Қазақтың ұсақ шоқысы, Теңіз-Қорғалжын қазаншұңқыры

Орал

1. Оралдың Қазақстанға енетін бөлігі: Орал тауының Қазақстанға оңтүстік бөлігі – Мұғалжар енеді. 
2. Оралдың пайдалы қазбалары: хром, никель, көмір, кобальт, мыс
3. Оралдың климаты: континентті, жылына 300 мм жауын-шашын түседі
4. Оралдың өзендері, көлдері: Жем, Ырғыз, Ор, Тобыл
5. Оралдың табиғат зоналары: дала, шөлейт, шөл
6. Оралдың жер бедері:Мұғалжар тауы, Біршоғыр ойысы
7. Мұғалжар тауы орналасқан: дала зонасында

Алтай

1. Алтайдың Қазақстанға енетін бөлігі: Қазақстанға оңтүстік-батысы кіреді
2. Алтайдың ең биік нүктесі: Мұзтау  (4506 м)
3. Алтайдың пайдалы қазбалары: қорғасын, мырыш, қалайы, вольфрам, күміс, сынап
4. Алтайдың климаты: қоңыржай континентті
5. Алтайдың өзендері, көлдері: Ертіс, Бұқтырма, Кендірлік, Күршім, Үлбі, Марқакөл, Зайсан көлдері
6. Алтайдың табиғат зоналары: биіктік белдеулер
7. Алтайдың жер бедері: Кенді Алтай, Қалба жотасы, Оңтүстік Алтай

Жетісу (Жоңғар) Алатауы

1. Жетісу Алатауының Қазақстанға енетін бөлігі: Алакөл қазаншұңқыры мен Іле Өзенінің аралығында орналасқан
2. Жетісу Алатауының ең биік нүстесі: Бесбақан шыңы (4622 м)
3. Жетісу Алатауының пайдалы қазбалары:полиметалл
4. Жетісу Алатауының климаты:континентті
5. Жетісу Алатауының өзендері, көлдері: Лепсі, Қаратал
6. Жетісу Алатауының табиғат зоналары: биіктік белдеулер

Сауыр-Тарбағатай

1. Сауыр-Тарбағатайдың Қазақстанға енетін бөлігі: солтүстік-батыс
2. Сауыр тауының ең биік нүстесі: Мұзтау (3861 м)
3. Тарбағатай тауының ең биік нүстесі: Тастау (2292 м)
4. Сауыр-Тарбағатайдың пайдалы қазбалары: көмір (Кендірлік)
5. Сауыр-Тарбағатайдың климаты: қаңтар – 20   С, шілде + 22  С. Жылына 380-500 мм жауын-шашын түседі
6. Сауыр-Тарбағатайдың өзендері, көлдері: Аягөз, Үржар өзендері, Зайсан көлі
7. Сауыр-Тарбағатайдың табиғат зоналары: Таулы-далалы, рманды-шалғынды

Тянь-Шань

1. Тянь-Шаньның Қазақстанға енетін бөлігі: Солтүстік және батыс бөлігі
2. Тянь-Шаньның пайдалы қазбалары: қорғасын, мырыш, фосфорит, гипс, цемент
3. Тянь-Шаньның климаты: шілде +20  С +25   С, қаңтар -5  С, жауын-шашын мөлшері 600-800 мм
4. Тянь-Шаньның өзендері, көлдері: Үлкен Алматы, Кіші Алматы, Есік, Түрген
5. Тянь-Шаньның табиғат зоналары: 7 биіктік белдеу
6. Тянь-Шаньның жер бедері: Іле Алатауы, Кетпен жотасы, Шу-Іле таулары, Қаратау жотасы
7. Тянь-Шань тауының солтүстігіндегі ең биік жотасы: Іле-Алатауы

Тянь-Шань тауының ірі жоталары

1. Іле-Алатауының етегінде орналасқан: Алматы
2. Іле-Алатауының ең биік нүктесі: Талғар шыңы (6973 м)
3. Тянь-Шань тауының қатты өзгеріске ұшыраған солтүстік-батыс жотасы: Қаратау
4. Қаратау тауының ең биік нүктесі: Бессаз тауы (2176 м)
5. Қаратаудың пайдалы қазбалары: фосфор, полиметалл
6. Күнгей және Іле Алатауының батысын алып жатыр: Қырғыз Алатауы

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ГЕОГРАФИЯСЫ

1. Қазақстанның жер көлемі:  2 млн, 724 мынң шаршы шақырым (2,7 млн км² )
2. Қазақстан әлемде жер көлемі бойынша: 9-орын алады
3. Еліміздің аумағы жер бетінің жалпы ауданының: 2%-ын құрайды
4. Еліміздің аумағы Азияның: 6,1%-ын құрайды
5. Қазақстанның жер шекарасының жалпы ұзындығы: 15000 км
6. Қазақстанның құрлықтық шекарасы:13000 км
7. Қазақстан солтүстік, солтүстік-батысы мен батысында шекараласады: Ресеймен (шекарасының ұзындығы 7591 км)
8. Еліміздің Өзбекстанмен шекарасы: 2354 км
9. Еліміздің Қырғызстанмен шекарасы: 1241 км
10. Еліміздің Түрікменстанмен шекарасы: 426 км
11. Елімізбен шығыста және оңтүстік-шығыста шекараласатын мемлекет: Қытай Халық Республикасы (1782 км)
12. Қазақстанның экономикалық-географиялық жағдайының артықшылықтары: жер аумағының жазықты болып келуі, қазба байлықтарының молдығы, транзиттік жол торабының еліміз арқылы өтуі, Экономикалық дамыған (Ресей, Қытай) елдерімен шекараласуы
13. Қазақстанның жер ресурстарының жалпы көлемі: 270,1 млн га
14. Ауыл шаруашылығына жарамды жер көлемі: 82%
15. Жайылым шабындыққа жарамды жер: 190 млн га 
16. Жыртылған жер көлемі: 36 млн. га 
17. Республикамыздың әрбір тұрғынына: 2 га жыртылған жер, 15 га ауыл шаруашылығы жерінен келеді
18. Еліміздегі орман ресурстарының жалпы көлемі: 13 млн. га
19. Казақстанның ішкі су ресурстары: 115,3 млрд. м³
20. Қазақстанның орманының жартсынан астамын қандай ағаш құрайды: сексеуіл
21. Алтай, Тянь-Шань, Жоңғар Алатауында таралған: қылқан жапырақта ормандар

Қазақстанның халқы:

1. Қазақстан халқының саны: 16 млн. 402 мың адам (2009 жылғы мәлімет)
2. 1999 жылы өткізілген санақтың қорытындысы бойынша: 14 млн. 953 мың адам болған
3. Қазақстан халқының саны бойынша ТМД елдерінің ішінде: 4 орында (Ресей, Украина, Өзбекстан)
4. Елімізде аумақ бойынша халық әркелкі қоныстанған: 1 км² – 5,6 адам
5. Халық тығыз қоныстанған: оңтүстік, оңтүстік-шығысында, солтүстігінде
6. Қазақстанда тұрады: 130-дан астам ұлттар
7. Қазақтардың саны: 10 млн-ға жуық, бүкіл халықтың 67%-ын құрайды (2009 ж)
8. Қазақтардың бүкіл әлемдегі саны: 13,5 млн адам
9. Мемлекеттік тіліміз: қазақ тілі 
10. Алтай тілдіксемьясының қай тобына жатады: түркі тобына 
11. Қазақстанның мемлекеттік құрылымы: республика
12. Заң шығарушы орган: парламент
13. Әкімшілік-тернриториялық бөлінуі: 14 облыстан тұратын унитарлы мемлекет 
14. Қазақстан аумағы бөлінген: 5 экономикалық ауданға 
15. Қазақстан халқының еңбек етуге жарамды еңбек ресурстарын құрайды: 59,2% 
16. Ерлер еңбек ресурстарын құрайды: 16 жастан 63 жасқа дейінгі
17. Әйелдер еңбек ресурстарын қрайды: 16-дан 58 жасқа дейін
18. Қазақстан халқынаң: 48%-ын ерлер, 52%-ын әйелдер құрайды 
19. Қазақстанда: 86 қала, 200-ге жуық қала типтес елді мекен бар 
20. Қазақстандағы қала халқының үлесі: 57% (1999 жылғы санақ бойынша 56%) 2009 жылғы санақ бойынша (67%) 
21. Қазақстандағы халқының саны миллионнан асатын қалалар саны: 1, Алматы қаласы ( 1 млн 348 мың адам) 
22. Қазақстандағы ең ірі агломерация:  Қарағанды- Теміртау агломерациясы 
23. Қалпына келетін сарқылатын табиғат ресурстары: су, жер, биологиялық ресурстар
24. Қалпына келмейтін, сарқылатын табиғат ресурстары: минералды ресурстар (көмір, мұнай, газ, металдар)
25. Сарқылмайтын табиғат ресурстары: күн энергиясы, жел энергиясы, климаттық қор (жылу, ылғал), ядролық энергия 

Қазақстанның шаруашылығы

1. Қазақстанның өнеркәсібі 2 саладан тұрады: 1) ауыр өнеркәсіп, 2) жеңіл өнеркәсіп 
2. Өндіріс құрал-жабдықтарын шығаратын салаларды біріктіреді: ауыр өнеркәсіп 
3. Ауыр өнеркәсіп салалары «А» тобы: отын өнерсәібі, энергетика, түсті металлургия, қара металлургия, машина жасау, химия өнеркәсібі, құрылыс өнеркәсібі 
4. Халық тұтынатын тауарларды өндіретін жеңіл өнеркәсіп пен тамақ өнеркәсібінен тұрады: жеңіл өнеркәсіп
5. Жеңіл өнеркәсіп «Б» тобы: тоқыма, тігін, былғары, аяқ киім, полиграфия
6. Тамақ өнеркәсібі: ет, нан, ұн тарту, кондитерлік бұйымдар, балық, май айыру, қант
7. Ауыр өнеркәсіп, жеңіл және тамақ өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы, көлік және коммуникация, сауда, қоғамдық тамақтандыру жатады: өндірістік салаларға
8. Білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, ғылым, демалыс мекемелері, коммуналдық шаруашылық, тұрғын үй шаруашылығы жатады: өндірістік емес салаларға
9. Адамдардың күнделікті өміріне қажет тұрмыстық және рухани қажеттерін қамтамасыз етеді: өндірістік емес салалар
10. Қазақстанның өнеркәсібінде бүкіл өнеркәсіп өнімінің 70%-ын беретін: ауыр өнеркәсіп

Қазақстанның отын-энергетика кешені

1. Қазақстанның отын-энергетика кешені негізгі 2 саладан тұрады: отын өнеркәсібі, электр энергетикасы
2. Көмір, мұнай, газ өндіруден тұрады: отын өнеркәсібі
3. СЭС (су электр станцияларында), ЖЭС (жылу электр станцияларында), АЭС (атом электр станцияларында) электр энергиясын өндіруден тұрады: электр энергетикасы
4. Көмір, мұнай, газ, судың құлау күші, ядролық энергия көздері жатады: энергетикалық ресурстарға 

Мұнай өнеркәсібі

1. Қазақстанда ең алғашқы мұнай фонтаны атқылады: 1899 жылы
2. Елімізде мұнай кен орындары шоғырланған неше маңызды алап бар: 14
3. Доссор кен орны игеріле бастады: 1911 жылы
4. Мақат кен орны игеріле бастады: 1915 жылы
5. Каспий қайраңында шамамен: мұнайдың қоры  – 7 млрд. т, газ конденсаты – 1,6 млрд. т, табиғи газ – 5,9 трлн. м³
6. Каспий қайраңының ірі кен орындары: Қашаған, Құрманғазы, Ақтоты
7. Маңғыстаудың ірі кен орындары: Қаламқас, Қаржамбас (Бозащы түбегі)
8. Еліміздегі мұнай мен газдың негізгі қорлары: Маңғыстау, Атырау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Қызылорда облысында орналасқан 
9. Республикамызда ең алғаш салынған мұнай өңдеу зауыты қай қалада жұмыс істейді: Атырау
10. Елімізде 3 мұнай өңдеу зауыты жұмыс істейді, олар: Атырау, Шымкент, Павлодар мұнай өңдеу зауыттары
11. Шымкент және Павлодар мұнай өңдеу зауыттары шикі мұнайды Омбы-Павлодар-Шымкент мұнай құбыры арқылы келетін қандай кен орнымен жұмыс істейді: Батыс Сібір мен Қызылорда облысындағы Құмкөл мұнай кен орындарымен жұмыс істейді
12. Еліміздегі сапасы жөнінен жоғары бағаланатын мұнай: Ембі мұнайы (Себебі ондағы мұнайдың құрамында күкірт пен парфин аз)
13. Құрамында күкірт жоқ, қарамай аз, парфин мөлшері көбірек болып келеді: Маңғыстау алабының мұнайының 
14. Мұнай өңдеуден қалған қатты қалдық: гудрон
15. Мұнай өңдеуден қалған сұйық қалдық: мазут
16. Әлемдегі ірі мұнай кен орындарының бірі болып саналады: Атырау облысындағы Теңіз кен орны 
17. Теңіз кен орнын игеру мақсатында бірлескен қандай компания құрылды: «Теңізшевроил»

Газ өнеркәсібі

1. Қазақстандағы қоры мол газ орындары шоғырланған: Маңғыстау облысында (6 трлн. м³ )
2. Еліміздегі ірі газ кен орындары: Қарашығанақ, Батыс Прорва, Шынар, Тасболат, Жамбыл облысындағы Амангелді
3. Еліміздегі газ өңдеу зауыты: Жаңаөзен (Теңізде жұмыс істейді)
4. Батыс Қазақстан облысындағы Қарашығанақ газ-конденсаты игерілуде: 1980 жылдан бастап
5. Еліміздегі бүкіл газ қорының 70%-ын құрайды: Қарашығанақ газ-конденсаты

Көмір өнеркәсібі

1. Отын, химия өнеркәсібінде шикізат ретінде қолданылатын, кокс алуда пайдаланылатын маңызды энергетикалық ресурс: Көмір
2. Қазақстандағы барланған көмір қоры: 64 млрд. т
3. Еліміздегі көмірдің негізігі қоры шоғырланған: солтүстік және орталық бөліктерінде (Қарағанды, Павлодар, Қостанай облыстарында)
4. Қазақстандағы ең маңызды кен орны: Қарағанды алабы
5. Қарағанды көмірін ең алғаш тапқан: Апақ Байжанов (1831 ж.)
6. Сапасы өте жоғары, кокстеледі, көмір жабық, шахталық әдіспен өндіріледі: Карағанды көмірі
7. Ауаның қатысуынсыз алынатын, металлургия өнеркәсібіне қажет энергетикалық құнды отын: Кокс
8. Қарағандыда шоғырланған көмірдің геологиялық қоры: 51 млрд. т
9. Қарағандыда шоғырланған көмірдің тереңдігі: 50-300м
10. Қарағандыда шоғырланған көмірдің қалыңдығы: 1,5-15 м
11. Еліміздегі кокстелетін көмірдің 100%-ы өндіріледі: Қарағандыда
12. Республикамыздағы маңыздылығы жөнінен екінші орындағы көмір кен орны: Екібастұз алабы
13. Екібастұздағы көмір кен орнын ашқан: Қасым Пішенбаев (1876 ж)
14. Көмірі ашық әдіспен өндірілетін, көмірдің сапасы нашар, жаққанда күлі көп болғандықтан, құны арзан, оны Қазақстанның және Ресейдің ЖЭС-ы, МАЭС-ы пайдаланады: Екібастұз көмірі
15. Екібастұз алабында орналасқан әлемдегі ең ірі ашық кен орны: «Богатырь»
16. Екібастұз алабында орналасқан көмірдің геологиялық қоры: 12 млрд. т
17. Екібастұз алабында орналасқан көмір қабатының қалыңдығы: 100-120 м
18. Еліміздегі негізгі көмір кен орындары: Қарағанды, Екібастұз, Майкүбі, Қостанай облысындағы (Приозер, Обаған, Құсмұрын кен орындары), Торғай, Семейде (Қаражыра) т.б.

Электр энергетикасы

1. Электр энергиясы өндіріледі: ЖЭС, СЭС, АЭС
2. Қазақстанда өндірілетін электр энергиясының 80-90%-ын береді: ЖЭС-тар
3. ЖЭС-тарда пайдаланылатын отын түрлері: көмір, газ, мазут
4. Еліміздегі ең ірі ЖЭС-тар қай қалаларда жұмыс істеді: Екібастұз, Қарағанды, Павлодар, Ақтөбе, Алматы, Тараз
5. Қазақстандағы газбен жұмыс істейтін ең ірі ЖЭС қай қалада орналасқан: Тараз
6. Еліміздегі СЭС-тарда өндірілетін энергия үлесі: 8%
7. Энергияның құны арзан болады: СЭС-тарда өндірілетін
8. Еліміздегі су ресурстары шоғырланған: оңтүстік-шығыс пен шығыста 
9. Еліміздегі ең ірі СЭС-тар: Бұқтырма, Қапшағай, Шардара, Өскемен және т.б.
10. Бұқтырма, Шүлбі, Өскемен СЭС-і орналасқан: Ертіс өзенінде 
11.  Қапшағай СЭС-і орналасқан: Іле өзенінің бойында
12. Шардара СЭС-і орналасқан: Сырдария өзенінің бойында
13. Еліміздегі алғаш АЭС іске қосылды: 1973 жылы Ақтау қаласында
14. Бір мезгілде Каспийдің суын тұщыландырып, бір мезгілде электр энергиясын өндірді: АЭС
15. Қазақстан энергетикасының басты міндеті: бірыңғай энергетикалық желілер жүйесін құру  

Металлургия кешені

1. Металлургия өнеркәсібі қандай 2 саладан тұрады: түсті және қара металлургия
2. Ауыр өнеркәсіптің кен өндіру, байыту, және металл қорытумен айналысатын саласы: металлургия өнеркәсібі
3. Еліміздегі түсті металлургия дами бастады: Алтайда түсті металл кендері табылғаннан кейін
4. Еліміздегі түсті металлургияның ең алғашқы ірі кәсіпорындары: Риддер полиметалл комбинаты мен Қарсақбай мыс қорыту зауыты 
5. Түсті металдарға жатады: мыс, алюминий, қорғасын, мырыш, қалайы, плоиметалл, алтын, күміс, платина, т.б.
6. Қазақстандағы негізгі мыс кен орындары орналасқан: Қарағанды облысының аумағында (Жезқазған, Қоңырат, Бозшакөл, Саяқ, Жыланды. т.б.)
7. Ірі мыс комбинаттары: Жезқазған, Балқаш
8. Балқаш мыс комбинаты жұмыс істейді: Қоңырат және Саяқ кен орындарымен
9. Мыс зауытын орналастырудағы негізгі ескеретін жағдай: шикізат көзіне жақын орналастырады, өйткені 1 т таза мыс алу үшін 100 т шикізат өңдеу керек
10. Құрамында  бірнеше металл кездесетін кен: полиметалл кендері
11. Қорғасын мен мырыштың мол қоры шоғырланған: Шығыс Қазақстан мен Оңтүстік Қазақстанда
12. Қорғасын-мырыш комбинаттарын орналастыру принципі: шикізат көзіне жақын салу
13. Полиметалл кен орындары шоғырланған таулар: Кенді Алтай (Риддер, Зырян, кен орындары), Жоңғар Алатауы (Текелі), Қаратау (Мырғалымсай, Байжансай, Ащысай)
14. Алтайдағы полиметалл кенін пайдаланып, жұмыс істейді: Өскемендегі қорғасын-мырыш комбинаты
15. Полиметлл комбинаты жұмыс істейді: Риддерде
16. Титан-магний зауыттары жұмыс істейді: Өскеменде 
17. Еліміздегі ауасының түрлі-түсті металл қалдықтарымен ластануы жөнінен 1 орындағы қала: Риддер
18. Қазақстандағы ең ірі қорғасын зауыты: Шымкент қаласында
19. Қаратаудағы Мырғалымсай, Ащысай, Байжансай кен орындарымен жұмыс істейді: Шымкент қаласындағы қорғасын зауыты
20. Орталық Қазақстанда түсті металдар кен орындарының қоры мол болуына байланысты дамыған: түсті металлургия
21. Алюминий таза күйінде кездеспейтіндіктен, оның негізгі шикізаты болып табылады: боксит, алунит, нефелин
22. Бокситтің негізгі кен орындары: Ақмола және Торғай уезі (Арқалық бокситі)
23. Алюминий өнеркәсібін орналастыруда ескеретін жағдай: арзан электр энергиясын өндіретін аудандарға салу, өйткені 1 т алюминий алу үшін 18000 КВт сағат энергия керек
24. Еліміздегі алюминий зауыты орналасқан: Павлодар қаласында
25.  Сирек кездесетін металдардың қорының шоғырлануы бойынша көзге түседі: Орталық Қазақстан
26.  Сирек кездесетін металдарға жатады: вольфрам, молибден, уран, германий, сынап, висмут және т.б. 
27. 2007 жылғы мәлімет бойынша Қазақстан дүние жүзінде ураннан: 1 орын
28. 2007 жылғы мәлімет бойынша Қазақстан дүние жүзінде хром, марганец қоры жөнінен: 2 орын
29. 2007 жылғы мәлімет бойынша Қазақстан дүние жүзінде мырыш, молибден, қорғасын, мыс, вольфрам, және алтын қорынан: алғашқы бестікте
30. 2007 жылғы мәлімет бойынша Қазақстан дүние жүзінде мұнай, темір, қалайы қорынан :алғашқы ондықта
31. Жеңіл металдар тобына жатады: алюминий, магний, титан
32. Ауыр металдар тобына жатады: қорғасын, мырыш, мыс, никель, қалайы
33. Бағалы металдар тобына жатады: алтын, күміс, платина
34. Сирек кездесетін металдар тобына жатады: германий, уран, галий, сынап
35. Баяу балқитын металдар тобына жатады: вольфрам, молибден

Қара металлургия

1. Қазақстандағй қара металлургия өнеркәсібінің дамуы басталады: 1938 жылдан 
2. Қара металға жатады: темір, хром, марганец 
3. Қара металлургияның негізгі шикізаты: темір кені
4. Республикамыздағы темір кен орындарының 85%-ы шоғырланған: Солтүстік Қазақстанда
5. Негізгі темір кен орындары: Қостанай облысы (Қашар, Лисаков, Аят, Соколов-Сарыбай, т.б.), Орталық Қазақстандағы (Атасу, Қаражал)
6. Қара металлургия өнеркәсібіне қажетті хром мен никель кен орындары шоғырланған: Мұғалжар тауындағы Кемпірсай кен орнында
7. Темірдің сапасын, беріктігін арттыру үшін: оған хромды қосып, ферроқорытпа алады
8. Еліміздегі негізігі ферроқорытпа зауыттары: Ақтөбек, Ақсу қалаларында
9. Қара металлургия комбинаттарының өнімдері: темір кені, шойын, болат, прокат, ферроқорытпа
10. Қара металдың қасиеті, сапасы байланысты: оның құрамындағы көміртектің мөлшеріне
11. Темір қорытпасында 2-6%-ға дейін көміртек болса, ол аталады: шойын
12. Егер темір қорытпасында көміртек мөлшері 2%-ды құраса, ол аталады: болат
13. Еліміздегі бірден-бір толық циклді металлургия комбинаты орналасқан: Теміртау қаласында
14. Теміртау қаласында орналасқан толық циклді металлургия комбинатының өнімдері: шойын, болат, прокат
15. Қара металлургия өнеркәсібін орналастыру принципі: отын энергетика кешеніне және шикізат көзіне жақын орналастыру
16. Еліміздегі ірі марганец кен орындары: Атасу, Жезді (Орталық Қазақстан)

Машина жасау

1. Қазақстанда машина жасау өнеркәсібінің дамуына себеп болды: Ұлы Отан соғысы кезінде Мәскеу, Воронеж, Харьковтан машина зауыттарының көшірілуі
2. Ғылыми-техникалық прогресті тездетуде, бір елді мекен мен екінші елді байланыстыруда және жолаушы және жүк тасымалдауға қажетті көліктер жасауда маңызды орын алады: Машина жасау кәсіпорындары
3. Машина жасау өнеркәсібінде өндірісті ұйымдастырудың ерекше түрі: мамандандыру мен кооперативтендіру қолданылады
4. Павлодарда орналасқан: трактор зауыты, «ДТ-75 Қазақстан» маркасы
5. Астанада шығарылады: «Ақмола ауылмаш» кәсіпорны ауылшаруашылық машиналары 
6. Ақтөбеде орналасқан: Рентген аппаратуралар зауыты
7. Шымкентте орналасқан: Пресс-автомат зауыты, жоғары вольтты аппаратуралар зауыты
8. Қарағандыда орналасқан: шахталарға қажетті құрал-жабдықтар зауыты
9. Кентауда орналасқан: экскаватор зауыты
10. Атырау, Ақтөбеде орналасқан: Мұнай, газ өнеркәсібіне қажетті құрал-жабдықтар шығару зауыты
11. Петропавлда орналасқан: электр энергетикасына қажетті изоляциялық материалдар зауыты
12. Семейде орналасқан: кабель зауыты
13. Өскеменде орналасқан: конденсатор зауыты
14. Талдықорғанда орналасқан: аккумулятор зауыты
15. Көкшетауда орналасқан: өлшеуіш приборлар (таразы) зауыты
16. Алматыда орналасқан: АЗТМ (Алматы ауыр машина зауыты) қара және түсті металлургия өнеркәсібіне қажетті жабдықтар, тұрмысқа қажетті құрал-жабдықтар, төменгі вольтті аппаратуралар зауыты
17. Оралда орналасқан: Механикалық арматура зауыты
18. Электортехникалық  машина жасаудың негізгі орталықтары: Ақтөбе, Талдықорған
19. Ауылшаруашылық машина жасаудың негізгі орталықтары: Астана, Павлодар

Химия өнеркәсібі

1. Ауыр өнеркәсіптің ғылым мен техника жетістіктерін қажет ететін, ешқандай қалдық қалдырмайтын маңызды саласы: химия өнеркәсібі
2. Химия өнеркәсібі 3 саладан тұрады: кен химиясы, негізгі химия, полимер металдарын өндіру немесе органикалық синтез химиясы
3. Кен химиясы өндіреді: фосфор, калий тұздарын, ас тұзын
4. Негізгі химия өндіреді: минералдық тыңайтқыштар шығару, күкірт қышқылын
5. Полимер металдарын өндіру немесе органикалық синтез химиясы қамтиды: синтетикалық каучук, синтетикалық талшық, бояу, полиэтилен, пластмасса өндірісін
6. Шымкент химия комбинаты қандай өнімдер шығарады: дөңгелек, резина-техникалық бұйымдар, дәрі-дәрмек
7. Ақтөбе, Тараз, Шымкент өндіреді: минералды тыңайтқыштар
8.  Қостанай химия зауыты қандай өнімдер шығарады: синтетикалық талшық
9. Теміртауда өндіріледі:  синтетикалық каучук, кокстелген көмір қалдықтарынан амоний сульфаты өндіріледі
10. Павлодар мен Қызылордада өндіріледі: ас тұзы
11. Жезқазған, Өскемен, Балқашта өндіріледі: күкірт қышқылы
12. Түсті металлургия өнеркәсібінен қалған қалдықтардан алынады: күкірт қышқылы
13. Калий тұздары өндіріледі: Өскеменде
14. Еліміздегі ірі суперфосфат зауыттары қай қалаларда жұмыс істейді: Ақтөбе, Тараз
15. Пластмасса өндіретін зауыт орналасқан: Ақтау қаласында
16. Полиэтилен зауыты жұмыс істейді: Атырау қаласында
17. Химия өнеркәсібінде шикізат ретінде қолданылатын дәрілік өсімдіктер: дермене, эфедра, қыша 

Құрылыс өнеркәсібі

1. Республикамыздағы ауыр өнеркәсіптің маңызды саласы: құрылыс материалдары өнеркәсібі
2. Құрылыс материалдары өнеркәсібі айналысады: құм, қиыршық тас, ұсақталған тас, гранит, цемент, бетон, темір-бетон конструкцияларын өндірумен
3. Елімізде 5 цемент өндіретін зауыт бар, олар: Қарағанды, Шымкент, Семей, Сазтөбе (ОҚО), Өскемен цемент зауыттары
4. Құрылыс өнеркәсібінің ең маңызды шикізаты, құрылыс материалдарын байланыстыратын қызмет атқарады: Цемент
5. Цемент құрамы: әктас, құм, мергель қоспаларынан тұрады
6. Шифер зауыты орналасқан: Таразда 
7. Жоғары сапалы аққұм зауыты орналасқан: Ақмолада
8.  Кварц құм зауыты орналасқан: Павлодар, Ақмола облыстарында
9. Шыны зауыты орналасқан: Атырау облысында

Агроөнеркәсіптік кешен

Қазақстанның ауыл шаруашылығы

1. Қазақстанның ауыл шаруашылығы 2 саладан тұрады: өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы 
2. Ауыл шаруашылық өнімдерінің 50,7%-ын беретін: өсімдік шаруашылығы 
3. Дәнді, техникалық, жемшөптік, бау-бақшалық дақылдарды өсірумен айналысады: өсімдік шаруашылығы
4. Дәнді дақылдарға жатады: бидай, тары, күріш, арпа, сұлы, т.б. жатады 
5. Елімізде өсірілетін бидай түрлері: жаздық және күздік
6. Еліміздің құнарлы қара топырақты ауданы болып есептелетін солтүстік аудандарда өсіріледі: жаздық бидай
7. Жаздық бидай өсіретін негізгі облыстар: Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақмола, Шығыс Қазақстан, Ақтөбе, Батыс Қазақстан
8. Оңтүстік аймақтарда өсіріледі: күздік бидай
9. Күріш өсірілетін аймақтар: Сырдария, Іле, Қаратал, Шардара өзендерінің бойында
10. Күріш өсіретін негізгі аймақ: Қызылорда облысы
11. Еліміздің солтүстік-батысында өсірілетін дәнді дақыл, әсіресе, Ақтөбе облысында көп өсіріледі: Тары
12. Қарақұмық көп өсіріледі: Өскеменде, Павлодарда
13. Тамақ және жеңіл өнеркәсіптің негізгі шикізаттары болып саналады: техникалық дақылдар
14. Техникалық дақылдарға жатады: мақта, күнбағыс, қант қызылшасы, темекі, зығыр
15. Оңтүстік аудандарда өсірілетін, жылу сүйгіш дақыл: мақта
16. Мақта егістік алқаптары таралған: Арыс, Келес өзендері аңғарларында
17. Қандай қалалар маңында мақта өсіріліп, одан май алатын кәсіпорындар жұмыс істейді: Түркістан, Шымкент
18. Қант қызылшасын өсіретін негізгі облыстар: Алматы, Жамбыл
19. Күнбағыс өсімдіктерінің көп бөлігі қай аумақтарды алып жатыр: Шығыс Қазақстан мен Павлодар
20. Күнбағыс өсірілетін өзен аңғары: Ертіс 
21. Қазақстанның ауыл шаруашылығының негізгі міндеттерінің бірі: топырақ құнарлығын арттыру 

Мал шаруашылығы

1. Қазақстандағы мал шаруашылығының дамыған негізгі салалары: қой, ешкі, ірі қара мүйізді мал, жылқы, түйе шарушалығы
2. Қазақстанда өсірілетін қойдың түрлері: биязы, жартылай биязы жүнді, арқар-меринос, еділбай, қаракөл
3. Қой шаруашылығымен айналысатын аймақтар: Оңтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан
4. Қазақстанда өсірілетін мүйізді ірі қара түрлері: асыл тұқымды алатау сиыры, сүтті-етті қырдың қызыл сиыры, талас сиыры, қазақтың етті-сүтті ақбас сиыры
5. Мүйізді ірі қара өсірумен айналысатын аймақтар: Шығыс Қазақстан, Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақмола, Солтүстік Қазақстан
6. Қазақстанда өсірілетін жылқы түрлері: Адай жылқысы, Қостанай жылқысы, Көшім жылқысы
7. Жылқы шаруашылығымен айналысатын аймақтар: Атырау, Маңғыстау, Қостанай, Ақтөбе, Алматы, Жамбыл
8. Түйе шаруашылығымен айналысатын аймақтар: Атырау, Маңғыстау, Қызылорда
9. Қазақстанда шошқаның қандай түрі өсіріледі: ақ шошқа 
10. Шошқа шаруашылығымен айналысатын негізгі аймақтар: Шығыс, Солтүстік Қазақстан облыстары
11. Марал шаруашылығымен айналысады: Шығыс Қазақстан
12. Жібек құртын өсірумен айналысады: Оңтүстік Қазақстан облысы 
13. Құс шаруашылығымен айналысатын аймақтар: Солтүстік, Оңтүстік, Орталық Қазақстан
14. Омарта шаруашылығымен (бал жинау) айналысады: Алтай Жетісу Алатауы Тянь-Шань тау бөктерлері 

Тамақ және жеңіл өнеркәсіп

1. Еліміздегі тамақ өнеркәсібінің басты дамыған салалары: ұн, нан, ет, қант, кондитер, балық, шарап жасау т.б. 
2. Тамақ өнеркәсібі салаларының дамуына әсер етуші негізгі факторлар: 1. Шикізат көздері 2. Тұтынушылар 
3. Шикізат көзіне жақын: қант, консерв, май шайқау, спирт
4. Тұтынушыға жақын: наубайхана, кондитер, макарон, сыра қайнату 
5. Шикізат көзіне де, тұтынушыға да жақын орналысатын салалар: ет, темекі, ұн тарту, шарап жасау 
6. Қазақстан өнеркәсібінің ең ірі саласы: ет өнеркәсібі 
7. Жан басына шаққанда әрбір Қазақстандық жылына неше кг ет тұтынады: 40,9 кг 
8. Қазақстандағы ірі ет комбинаттары: Семей, Алматы, Орал, Петропавл, Қызылорда 
9. Қазақстандағы ірі ет комбинаты орналасқан: Семей қаласында 
10. Негізгі ет өндіретін аудандар: Шығыс Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан, Солтүстік Қазақстан 
11. Тамақ өнеркәсібінің маңызды болып саналатын екінші саласы: ұн тарту
12. Ұн тарту зауыттары орналасқан: Солтүстік Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан 
13. Макарон зауыттары орналасқан: Алматы, Қарағанды, Семей, Шымкент, Петропавл 
14. Қант зауыттары қант қызылшасы өсірілетін аудандарға жақын орналасу себебі: қант шикізат көзіне жақын орналастын сала болғандықтан
15. Қант зауыттары орналасқан: Алматы, Жамбыл облыстары, Тараз, Боралдай (шақпақ қант), Шу, Мерке 
16. Тамақ өнеркәсібінің үшінші саласы: сүт өнеркәсібі 
17. Сүт зауыттарының ірілері орналасқан: Алматы, Қарағанды, Қостанай, Павлодар, Шымкент
18. Май шайқау, сыр қайнату зауыттары орналасқан: Солтүстік, Орталық, Оңтүстік Қазақстан
19. Балық өнеркәсібі дамыған аудандар: Атырау (Балықшы), Баутино, Зайсан, Балқаш
20. Балық консервлерін шғаратын зауыттар орналасқан: Атырау, Балқаш
21. Өсімдік майын шығаратын кәсіпорындар орналасқан: Шығыс Қазақстан, Павлодар облыстары, 
22. Мақта майы өндіріледі: Шымкентте 
23. Кондитерлік комбинаттар орналасқан: Алматы («Рахат»), Қостанай («Баян Сұлу»), Қарағанды 
24. Шай фабрикасы, ашытқы, маргарин, шарап жасау, темекі комбинаттары жұмыс істейді: Алматы 
25. Алматы темекі комбинатын басқарады: Американың «Филип Морис» фирмасы 

Жеңіл Өнеркәсіп

1.  Жеңіл өнеркәсіптің маңызды саласы, шаруашылықтың ежелден келе жатқан саласы: тоқыма өнеркәсібі 
2. Тоқыма өнеркәсібінің негізгі шикізаты болып саналады: мақта мен жүн 
3. Қазақстандағы мақта тазалау зауыттары орналасқан: Шымкент, Түркістан 
4. Жүн жуу зауыттары орналасқан: Семей, Тараз
5. Тоқыма өнеркәсібінің ең ірі кәсіпорны: Алматы мақта-мата комбинаты (АХБК)
6. Трикотаж бұйымдары шығарылады: Алматы, Қарағанды, Өскемен, Шымкент
7. Шұлық фабрикалары орналасқан: Семей, Қарағанды, Шымкент 
8. Жібек маталар комбинаты  жұмыс істейді: Өскеменде 
9. Жүн иіретін комбинат жұмыс істейді: Астанада 
10. Аяқ-киім өнеркәсібімен айналысады: Алматы, Семей, Тараз, Талдықорған, Қарағанды, Қостанай 
11. Фарфор-фаянс бұйымдарын шығарады: Қапшағай, Астана 

Қазақстанның көлігі

1. Қазақстанда дамыған көлік кешендерін құрайды: теміржол, автомобиль көлігі, әуә, су, құбыр көліктері, телекоммуникация 
2. Еліміздегі жетекші көлік түрі: темір жол 
3. Темір жолының жетекші қызмет атқару себебі: жүк айналымында тасымалдайтын жүктің басым бөлігі осы көлік түріне тиесілі 
4. Қазақстанның темір жолының ұзындығы құрайды: 15,1 км-ді 
5. Темір жолының ұзындығы бойынша ТМД елдері ішінде Қазақстан: 3 орында (Ресей, Украина)
6. Қазақстан жері арқылы солтүстіктен оңтүстікке қарай бойлық бағытта өтетін неше республикааралық магистральдар бар: 3
7. Батыстан шығысқан қарай ендік бағытты өтетін: 2 ірі теміржол магистральдары 

Солтүстіктен оңтүстікке қарай өтетін теміржол бағыттары

1. Орынбор-Ташкент теміржолы салынды: 1905-1907 ж
2. Орынбор-Ташкент теміржолы байланыстырады: батыс және оңтүстік аудандарды
3. Орынбор-Ташкент теміржолы Қазақстанды қандай елдермен байналыстыруда маңызы зор:  Ресей, Украина, Орта Азия елдерімен 
4. Түркістан-Сібір (Түркісіб) теміржолы салынды: 1930 жылдары 
5. Түркістан-Сібір (Түркісіб) теміржолы байланыстырады: еліміздің солтүстік-шығысы мен оңтүстік-батысын 
6. Түркістан-Сібір (Түркісіб) теміржолының бағыты: Семей-Алматы-Құлан-Тараз-Шымкент-Арыс 
7. Түркісіб деп аталған: Құлан мен Семей қалалары аралығындағы бөлігі 
8. Трансқазақстан магистралі байланыстырады: еліміздің солтүстік, орталық және оңтүстік аудандарын 
9. Трансқазақстан теміржолының бағыты: Петропавл-Астана-Қарағанды-Мойынты-Шу(Петропавл-Шу)
10. Трансқазақстан теміржолының Орталық Қазақстанның ішкі аудандарын байланыстыру үшін, түсті металлургия өнеркәсібін дамыту үшін тартылған тармақтары: Жезқазған-Жарық тармағы, Мойынты-Балқаш-Саяқ-Ақтоғай
11. Жезқазған-Қарсақпай өнеркәсіп торабын дамытуға әсер етті: Жезқазған-Жарық тармағы 

Батыстан-Шығысқа қарай өтетін теміржол бағыттары

1. Оңтүстік-Сібір магистралі байланыстырады: солтүстік, орталық аудандарды
2. Оңтүстік-Сібір магистралінің бағыты: Қарталы-Астана-Павлодар-Оңтүстік Сібір 
3. Павлодар-Екібастұз өндірістік кешенін дамытуға, Екібастұз көмірінің игерілуіне әсер етті: Оңтүстік-Сібір магистралі
4. Орта Сібір магистралінің бағыты: Комсомол-Қостанай-Көкшетау-Оңтүстік Сібір
5. Торғай үстіндегі тармағы Қостанай темір кен орындарын игеруге мүмкіндік берді: Оңтүстік-Сібір магистралі (Қостанай-Тобыл-Лисаковск)

Автомобиль көлігі

1. Қысқа қашықтыққа жүк және жолаушы тасымалдауда, жүкті «қақпадан – қақпаға» жеткізуде ыңғайлы көлік түрі болып саналады: автомобиль көлігі
2. Жүк тасымалдауда 1 орын: автомобиль көлігі 
3. Тасымалданған жүктің үлесі жөнінен: темір жолдан кейінгі 2 орын
4. Еліміздегі ең ірі автомагистраль: оңтүстік аудандар арқылы өтетін Алматы-Бішкек-Тараз-Шымкент-Ташкент автомобиль жолы (Алматы-Ташкент)
5. Халықаралық стандартқа сай қайтадан жөнделді: Алматы-Астана тас жолы
6. Көліктің жұмыс нәтижесін анықтайтын көрсеткіш: жүк айналымы
7. Маусымдық көлік түрі болып табылады: өзен көлігі 
8. Өзен көлігінде жетекші орынды алатын еліміздің ең суы мол және ең ұзын өзені: Ертіс өзені 
9. Еліміздегі ірі өзен порттары: Павлодар, Атырау, Орал, Өскемен 
10. Қазақстандағы ең ірі теңіз порты: Ақтау
11. Құбыр көлігі кеңінен таралған: еліміздің батыс бөлігінде 
12. Құбыр арқылы тасымалданады: мұнай, мұнай өнімдері, газ
13. Құбыр көлігінің ерекшелігі: кез-келген бағытта салуға болады, жылдың барлық мезгілінде жұмыс істейді, құны төмен 
14. Еліміздегі салынған ең алғашқы мұнай құбыры: Доссор-Ракуша
15. Павлодар, Шымкент зауыттарын мұнаймен қамтамасыз ететін құбыр: Омбы-Павлодар-Шымкент-Чарджоу
16. Қазақстанның оңтүстік аудандарын газбен жабдықтау мақсатында жұмыс істейтін газ құбыры: Мүбәрәк-Шымкент-Тараз-Бішкек-Алматы 

Қазақстанның экономикалық аудандары

1. Қазақстан аумағы неше экономикалық ауданға бөлінген: 5 
2. Қазақстан аумағын 5 экономикалық ауданға бөлген: Н.Н. Баранский
3. Белгілі бір шаруашылық түрін дамытып, аумақтық еңбек бөлінісі нәтижесінде сол шаруашылыққа мамандануы, дамуы жөнінен өзара айырмашылық жасайтын елдің бір бөлігі: экономикалық аудан
4. Ауданы жөнінен ең үлкен экономикалық аудан: Батыс Қазақстан экономикалық ауданы
5. Ауданы жөнінен ең кіші экономикалық аудан: Шығыс Қазақстан экономикалық ауданы 
6. Халықтың орналасу тығыздығы ең жоғары аудандар: Оңтүстік Қазақстан, Солтүстік Қазақстан экономикалық аудандары 

Орталық Қазақстан экономикалық ауданы

1. Орталық Қазақстан экономикалық ауданының жер көлемі: 428 мың шаршы шақырым 
2. Орталық Қазақстан экономикалық ауданының маманданған салалары: тас көмір, қара металлургия, мыс өндіру, химия-металлургия 
3. Орталық Қазақстандағы 100% кокстелетін көмірді беретін: Қарағанды
4. Орталық Қазақстанда түсті металдардың кен қоры мол болуына байланысты: түсті металлургия дамыған 
5. Орталық Қазақстандағы мыс комбинаттары: Жезқазған, Балқаш
6. Толық циклді қара металлургия комбинаты, синтетикалық каучук, аммоний сульфаты өндіріледі: Теміртауда 
7. Күкірт қышқылы өндіріледі: Балқашта 
8. Шахталарға қажетті құрал-жабдықтар, бұрғылау машиналары, кен қазатын комбайндар шығарылады: Қарағандыда 
9. Орталық Қазақстандағы мал шарушылығының басты саласы: қой шаруашылығы 
10. Орталық Қазақстанда техникалық дақылдардан егіледі: картоп, күнбағыс
11. Орталық Қазақстанның халқының саны: 1 млн 339,4 мың адам
12. Орталық Қазақстанда 1 шаршы шақырымға: 3,1 адамнан келеді
13. Орталық Қазақстанда темір мен марганецтің қанша кен орындары бар: 40-қа жуық
14. Ауданды сумен қамтамасыз ету мақсатында салынған: Ертіс-Қарағанды каналы
15. Аудандағы полиметалл кен орындары: Гүлшат, Қызылеспе т.б.
16. Аудандағы вольфрам кен орындары: Шығыс Қайрақты, Қоңырат, Қараоба
17. Орталық Қазақстанның экономикасын дамытуға үлес қосуда: Оңтүстік Кореяның «Самсунг» компаниясы 

Шығыс Қазақстан экономикалық ауданы

1. Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының жер көлемі: 283,2 мың км²
2. Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының маманданған салалары: арзан су электр энергиясы, түсті металлургия, полиметалл кендерін өндіру
3. Полиметаллдың негізгі құрамы: қорғасын, мырыш
4. Орман ресурсының 40%: Шығыс Қазақстанда 
5. Өскеменде жұмыс істейді: титан-магний, қорғасын-мырыш, жібек маталар комбинаты, конденсатор зауыты 
6. Полиметалл комбинаты орналасқан: Риддерде
7. Ертіс мыс қорыту зауыты орналасқан: Глубокое елді мекенінде 
8. Күкір қышқылын өндірумен айналысады: Өскемен, Риддер
9. Алтын өндіретін негізгі аудан: Шығыс Қазақстан
10. Шығыс Қазақстандағы жеңіл өнеркәсіптің басты орталығы: Семей қаласы
11. Семейде орналасқан: цемент зауыты, ет комбинаты, кабель зауыты
12. Шығыс Қазақстандағы ауыл шаруашылығының басты саласы: қой шаруашылығы 
13. Шығыс Қазақстанда дамыған: марал шаруашылығы
14. Техникалық дақылдардан өсіріледі: күнбағыс
15. Өнеркәсіп тораптары: Өскемен, Семей, Риддер, Зырян
16. Кенді Алтайдың аудан орталықтарын байланыстырады: «Шығыс шеңбері» 

Батыс Қазақстан экономикалық ауданы

1. Батыс Қазақстан экономикалық ауданының жер көлемі: 736 мын км²
2. Батыс Қазақстан экономикалық ауданының маманданған салалары: мұнай, газ, хром, никель, ферроқорытпа, минералды тыңайтқыштар, мұнай өнеркәсібіне қажетті құрал-жабдықтар
3. Ең алғашқы мұнай кәсіпшіліктері: Доссор, Мақат
4. Ірі мұнай кен орны орналасқан: Теңіз (Теңізшевройл)
5. Газ өңдеу зауыттары орналасқан: Жаңаөзен, Теңіз
6. Газ кен орындары орналасқан: Маңғыстау түбегі
7. Хром мен никель кен орындары орналасқан: Кемпірсай (Ақтөбе облысы, Мұғалжар тауы)
8. Рентген аппаратуралары шығарылады: Ақтөбеде
9. Оралда орналасқан: механикалық арматура, мия зауыты, тон фабрикасы
10. Полиэтилен, балық фабрикасы орналасқан: Атырауда
11. Пластмасса шығару, АЭС орналасқан: Ақтауда
12. Хром қосылыстары зауыты орналасқан: Ақтөбеде
13. Мұнай өнеркәсібіне қажетті құрал-жабдықтар зауыты орналасқан: Атырау, Ақтөбе
14. Батыс Қазақстан көршілес: Ресейдің Волга, Орал аудандарымен 
15. Халқының 70% Қазақтар тұратын қала: Атырау

Солтүстік Қазақстан экономикалық ауданы

1. Солтүстік Қазақстан экономикалық ауданының жер көлемі: 565 мың км²
2. Солтүстік Қазақстан экономикалық ауданы: егіншілікті, астықты аудан
3. Орыс, украин, неміс ұлттарының үлесі жоғары: Солтүстік Қазақстанда
4. Солтүстік Қазақстанда егістік жердің 78%-ына егіледі: жаздық бидай 
5. Жаздық бидай өсіріледі: Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақмола, Павлодар облыстарында
6. Солтүстік Қазақстанда техникалық дақылдардан өсіріледі: күнбағыс, зығыр
7. Солтүстік Қазақстанда мал шаруашылығының қандай бағыты дамыған: етті-сүтті 
8. Солтүстік Қазақстандағы ең ірі ет комбинаты: Петропавл
9. Жасанды талшық өндіреді: Қостанайда
10. Боксит өндіріледі: Аралықта
11. Павлодарда орналасқан: трактор зауыты, «ДТ-75 Қазақстан», алюминий зауыты, мұнай өңдеу зауыты 
12. Астанада шығарылады: ауыл шаруашылық машиналары, «Ақмолаауылмаш» 
13. Таразы, өлшеуіш приборлар зауыты орналасқан: Көкшетауда
14. Ферроқорытпа зауыты орналасқан: Ақсу
15. Бульдозер зауыты, Макинде-автомобильдер мен тракторларға бөлшектер жасау зауыты орналасқан: Қалқаманда
16. Павлодар-Екібастұз өндірістік-аумақтық кешенінің дамуына әсер еткен темір жол: Оңтүстік Сібір

Оңтүстік Қазақстан экономикалық ауданы

1. Суармалы егіншілікті аудан: Оңтүстік Қазақстан
2. Оңтүстік Қазақстан экономикалық ауданының жер көлемі: 711,6 мың км²
3. Оңтүстік Қазақстан экономикалық ауданының маманданған салалары: жеңіл, тамақ өнеркәсібі, түсті металлургия, химия 
4. Фосфор, полиметалл шығарады: Қаратауда 
5. Еңбек ресурстарына бай: Оңтүстік Қазақстан
6. Қорғасын зауыты, пресс-автомат, шина, дөңгелек, резинотехникалық бұйымдар, химия-фармацевтика, мұнай өңдеу зауыты, фосфор тұздары өндіріледі: Шымкентте
7. Қорғасын-мырыш өндіріледі: Жетісу Алатауындағы Текелі полиметтал комбинатында 
8. Суперфосфат зауыты орналасқан: Таразда
9. Шымкент мұнай өңдеу зауыты шикі мұнайды алады: Омск-Павлодар-Шымкент мұнай құбыры арқылы
10. Газ құбыры жүргізілген: Мүбәрәк-Ташкент-Тараз-Бішкек-Алматы

ДҮНИЕ ЖҮЗІНІҢ САЯСИ КАРТАСЫ

1. Дүние жүзі елдерінің әлемдегі орны, шекаралары, әкімшілік-аумақтық жіктелуі, астаналары, ірі қалалары бейнеленеді: Дүние жүзінің саяси картасында 
2. Саяси картадағы саяси-географиялық өзгерістер деп айтуға болады: егеменді мемлекеттердің құрылуы, мемлекет атауы мен астанасының өзгеруі, мемлекеттің аумағының өзгеруі және т.б. 

Соңғы уақыттарда болған саяси картадағы өзгерістер

1. 1993 жылы бейбіт жолмен бөлінген қандай республикалар құрылды: Чехия мен Словакия 
2. 1990 жылы ГДР мен ФРГ бірігуінен пайда болды: Герман Федеративті Республикасы
3. 1991 жылы КСРО-ның ыдырауынан неше ел тәуелсіздігін алды: 15 
4. Югославия Федеративтік Республикалар Одағының ыдырауынан пайда болды: Хорватия, Словения, Македония, Босния, Герцоговина, Сербия, Черногория Республикалары 
5. Эритрея тәуелсіздігін жариялады: 1993 жылы 
6. Аралдық мемлекет Палау Республикасы құрылды: 1994 жылы 
7. Камбоджа саяси мәртебесін өзгертті: конституциялық монархияға 
8. 1993 жылы Бельгияда енгізілді: федеративтік әкімшілік-аумақтық құрылыс
9. 1997 жылы Заир Республикасы атын өзгертті: Конго Демократиялық Республикасы 
10. Ұлыбританияның отары болған Сянган (Гонконг) 1997 жылы қай елдің құрамына өтті: Қытайдың 
11. 1999 жылы Португал отары болып келген Аомынь (Макао) қосылды: Қытайға 
12. Дүние жүзінің саяси картасында: 250-ден аса ел мен аумақ бар 
13. Халықаралық деңгейде танылған тәуелсіз мемлекеттер саны: 193

Жер көлемі бойынша ерекшеленетін елдер

1. Микромемлекеттер: Ватикан, Андорра, Лихтенштейн, Монако, Сан-Марино т.б. 
2. Халықтың саны бойынша көзге түсетін елдер (халқы 100 млн-нан асады): Қытай, Үндістан, АҚШ, Ресей, Индонезия, Бразилия, Пәкстан 

Географиялық орнының ерекшеліктеріне байланысты

1. Аралдық елдер: Исландия, Шри-Ланка
2. Топаралдық елдер: Жапония, Филиппин, Индонезия 
3. Түбекте орналасқан елдер: Үндістан, Грекия, Италия, Испания 
4. Теңіз жағалаулық елдер: Ұлыбритания, Аустралия, Норвегия
5. Теңізге шыға алмайтын елдер: Монғолия, Чад, Қырғызстан, Словакия (40 ел)

Ұлттық құрамы бойынша

1. Бірұлтты елдер: Жапония, Корея, Швеция
2. Көпұлтты елдер: Үндістан, Ресей
3. Дүние жузі елдерін басқарудың негізгі 2 түрі таралған: Республикалық, монархиялық
4. Заң шығаратын ең жоғарғы өкімет билігі сайланатын өкілетті орган парламенттің, атқарушы билік – үкіметтің қолында болатын басқару: Республикалық басқару 
5. Мемлекет басында король, император, принц, герцог, князь, сұлтан, т.б. басшылық ететін басқару түрі: монархиялық басқару 
6. Президенттік Республикада: президент өте үлкен басымдылыққа ие бола отырып, үкіметті өзі басқарады
7. Президенттік Республикалар: АҚШ, Аргентина, Франция 
8. Парламенттік Республикада: басты тұлға президент емес, үкімет басшысы болып табылады
9. Парламенттік Республикалар: ГФР,Италия, Үндістан, Израиль 
10. Дүние жүзіндегі монархиялы елдер: 29 (Еуропада – 12, Азияда – 13, Африкада – 3, Мұхиттық аралда – 1 )
11. Теократиялық (теос – грекше құдай) монархия: мемлекет басшысы діни жетекші болып келетін басқару түрі
12. Теократиялық монархия: Ватикан, Сауд Арабиясы, Бруней 
13. Конституциялық монархияда: заң шығару билігі – тек парламенттің қолында, ал атқарушы билікті тек өкімет жүргізеді. Монарх мемлекет символы ретінде патшалық етеді, бірақ басқармайды 
14. Конституциялы монархиялы елдер: Ұлыбритания, Нидерланды, Бельгия, Дания, Норвегия, Швеция, Испания, Жапония, т.б. 
15. Дүние жүзіндегі ең көне конституциялы монархиялы ел: Ұлыбритания 
16. Абсолюттік монархияда: монархтың билігіне мүлде шек қойылмайды. Монарх заң шығарушы және атқарушы өкімет билігін өзі жүргізеді, ол қорғаныс министрі, жоғарғы сот және діни басшысы болып келеді 
17. Абсолютті монархиялы елдер: Бахрейн, Катар, Кувейт, Оман, БАӘ 
18. Дүние жүзі елдері әкімшілік-аумақтық құрылысына қарай 2-ге бөлінеді: унитарлы, федерациялы 
19. Парламенттің шығарған заңы бүкіл аумаққа бірдей таралып, әкімшілік-аумақтық бірліктер (облыстар) тікелей үкіметке бағынып, ортақ заң жүзеге асырылады: унитарлы мемлекетте 
20. Дүние жүзі елдерінің көпшілігі: унитарлы мемлекет 
21. Унитарлы мемлекеттер: Қазақстан, Франция, Қытай, Туркия, Египет, Колумбия, Украина, Венгрия, Италия
22. Бірыңғай (федералдық) заңдарымен және өкімет органдарымен қатар, өздерінің заң шығарушы, атқарушы және сот органдары болатын жекелеген аумақтық құрылымдары (республикалар, провинциялар, автономиялар, штаттар, т.с.с) бар әкімшілік-аумақтық құрылыс: Федерациялы мемлекет 
23. Дүние жүзінде әкімшілік-аумақтық құрылыс федерация болып табылатын неше мемлекет бар: 20-дан астам 
24. Федерациялы мемлекеттер: Ресей, АҚШ, Малайзия, Үндістан, Нигерия, Эфиопия, ОАР, Аустралия, Канада және т.б. 
25. АҚШ тұрады: 50 штат пен Колумбия федералды округінен 
26. Ресей Федерациясы тұрады: 21 республика, 49 облыс, 6 өлке, 10 автономиялық округ,11 автономиляқ облыс, 2 федералды қаладан (Мәскеу, Санкт-Петербург) 

Халықаралық ұйымдар

1. Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) құрылған жыл: 1945 жылы 
2. Біріккен Ұлттар Ұйымының штаб-пәтері: Нью-Йорк  
3. Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше елдер: 192 ел 
4. Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаты мен міндеттері: соғысты болдырмау, отаршылдықпен күрес, адам құқығын таптаудың алдын алу, халықаралық даулы мәселелердің алдын алу, шиеленістерді реттеу
5. БҰҰ-ның білім беру, ғылым және мәдениет жөніндегі арнайы ұйымы: ЮНЕСКО 
6. ЮНЕСКО құрылды: 1946 жылы 
7. ЮНЕСКО-ның штаб-пәтері: Париж
8. ЮНЕСКО-ға мүше елдер: 192 ел 
9. ЮНЕСКО-ның мақсаты мен міндеттері: білім беру, ғылым және мәдениет саласындағы халықаралық байланыстар мен ынтымақтастықты қолдау 
10. Еуропалық одақ (ЕО) құрылған жыл: 1957 жылы
11. Еуропалық одақтың штаб-пәтері: Брюссель 
12. Еуропалық одаққа мүше елдер: 27 ел (Австрия, Бельгия, Ұлыбритания, Германия, Греция, Дания, Ирландия, т.б.) 
13. Еуропалық одақтың мақсаты мен міндеттері: товар айналымы, капиталдың, елдер арасындағы жұмысшы күшінің еркін айналымына жағдай жасауға бағытталған ортақ экономикалық одақ құру 
14. Оңтүстік-шығыс Азия елдерінің ассоциациясы (АСЕАН) құрылған жыл: 1967 жылы 
15. АСЕАН-ның штаб-пәтері: Джакарта 
16. АСЕАН-ға мүше елдер: Индонезия, Малайзия, Сингапур, Тайланд, Филиппин, Вьетнам, Бруней, Лаос, Мьянма, Камбоджа 
17. АСЕАН-ның мақсаты мен міндеттері: аймақ елдері арасындағы әлеуметтік-экономикалық, мәдени қатынастарды дамыту 
18. Мұнай экспорттаушы елдер ұйымы (ОПЕК) құрылған жыл: 1960 жылы 
19. ОПЕК-тың штаб-пәтері: Вена 
20. ОПЕК-қа мүше елдер: Сауд Арабиясы, Иран, Ирак, Ливия, Алжир, БАӘ, Венесуэла, Катар, Кувейт, Нигерия, Ангола 
21. ОПЕК-тың мақсаты мен міндеттері: мұнай өнімдерін өндіру және сатылуына бақылау жаса ужәне әлемдік нарықтағы бағасын белгілеу 
22. Атом энергетикасы жөніндегі халықаралық агенттік (МАГАТЭ) құрылған жыл: 1987 жылы
23. МАГАТЭ-ның штаб-пәтері: Вена 
24. МАГАТЭ-ның құрамындағы елдер саны: 130 ел
25. МАГАТЭ-ның мақсаты мен міндеттері: атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану және ядролық қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, неғұрлым көп пайдалануға талпыныс жасау 
26. Солтүстік Атланттық келісім ұйымы (НАТО) құрылған жыл: 1949 жыл
27. НАТО-ның штаб-пәтері: Брюссель
28. НАТО-ның құрамындағы елдер саны: 26 ел (АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Италия, Бельгия, Дания, Канада, Люксембург, Исландия және т.б.) 
29. НАТО-ның мақсаты мен міндеттері: әскери-саяси одаққа мүше елдердің бостандығы мен қауіпсіздігі, Еуропадағы бейбітшілікті қамтамасыз ету 

Дүние жүзінің табиғат ресурстары

1. Адамзаттың өзіне қажетті материалдық және рухани игіліктерімен қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын табиғат байлықтары: табиғат ресурстары 
2. Табиғат ресурстары: агроклиматтық, минералдық, су ресурстары, жер ресурстары, рекреациялық, биологиялық 
3. Отын-энергетикалық ресурстар (көмір, мұнай, газ), кенді пайдалы қазбалар (металдар), кенсіз пайдалы қазбалар (тұз, фосфор, асбест), құрылыс материалдары (құм, саз, қиыршық тас, мәрмәр, т.б.)  жатады: минералдық ресурстарға 
4. Сарқылатын, қалпына келмейтін ресурстарға жатады: минералдық ресурстар 
5. Жылу, ылғал жатады: агроклиматтық ресурсқа 
6. Сарқылмайтын табиғат ресурстары: климаттық ресурстар 
7. Жерасты сулар, мұхиттар, теңіздер, өзендер, көлдер, мұздықтар, т.б. жатады: су ресурстарына 
8. Сарқылатын, қалпына келетін ресурс: су ресурстары 
9. Жердің су қабатында тұщы судың мөлшері: 2,5%
10. Тұщы судың басым бөлігі жинақталған: Антарктида, Гренландия, Арктика мұздарында 
11. Егістік, бау-бақша, шабындық, жайылым, ормандар мен бұталар, елді мекендер, өнеркәсіптік және қалалық жерлер, пайдалануға жарамсыз жерлер (мұздар, батпақ, шөлдер, т.б.) жатады: жер ресурстарына 
12. Сарқылатын, қалпына келетін ресурс: жер ресурстары 
13. Жер қоры аз, халқы тығыз қоныстанған кейбір елдер: теңіз жағалаулары есебінен жер қорларын толықтыруда (Жапония, Нидерланды) 
14. Өсімдіктер мен жануарлар, сарқылатын, қалпына келетін ресурс: Биологиялық ресурстар 
15. Дүние жүзіндегі 2 орман белдеуі бар, олар: солтүстік орман белдеуі, оңтүстік орман белдеуі 
16. Қоңыржай және субтропиктік белдеуде орналасқан және қылқан жапырақты ормандар басым (АҚШ, Ресей, Финляндия, Швеция, Канада): солтүстік орман белдеуі 
17. Экваторлық және тропиктік белдеулерде орналасқан, белдеуде мәңгі жасыл тропиктік ормандар басым, бірақ олардың ауданы күннен күнге кемуде (Латын Америка, Азия, Африка): Оңтүстік орман белдеуі 
18. Африка өзінің орман ресурстарының неше пайызын жоғалтты: 50%
19. Латын Америкасы мен Азия өздерінің орман ресурстарының неше пайызын жоғалтты: 40%
20. Демалыс пен туризмге қажетті ресурстар болып есептеледі: рекреациялық ресурстар (рекреация – қалпына келтіру) 
21. Теңіз жағалаулары, көрікті жерлер, таулы туризм аудандары, мәдени-тарихи орындар, табиғат ескерткіштері, емдік саз балшықтар жатады: рекреациялық ресурстарға 
22. Дүниежүзілік мұхит ресурстарына кіреді: минералды, биологиялық, су-энергетикалық ресурстар
23. Онда барлық химиялық элементтер болғандықтан, мұхиттың минералды сулары деп бірінші кезекте атауға болады: мұхит суын
24. Мұнай мен газдың біршама қоры шоғырланған: Мұхиттың қайраңдық бөліктерінде 
25. Дүниежүзілік мұхиттың су-энергетикалық ресурстары ретінде пайдаланады: мұхит суының толысу және қайтуы энергиясы
26. Біршама толысу энергиясы ресурстарына ие елдер: Ресей, Франция, Канада, Ұлыбритания, Аустралия, Аргентина, АҚШ
27. Мұхиттар мен теңіздерде тіршілік ететін өсімдіктер мен жануарлар: мұхиттың биологиялық ресурстары 
28. Адам тұтынатын теңіздік өнімдердің 85%-ын құрайды: балық 
29. Ғалымдардың есептеуінше мұхиттың биологиялық ресурстары қанша адамды асырауға жетеді: 20 млрд. 
30. Күн мен жел энергиясы, геотермальды ресурс (гейзерлер), су-энергетикалық ресурс жатады: энергетикалық ресурстарға
31. Сарқылмайтын табиғат ресурстары: энергетикалық ресурстар
32. Жер бетіне жететін Күн энергиясын пайдаланудың тиімділігі зор: тропиктік белдеудегі шөлді елдерде 
33. Адамдар ежелден пайдаланып келе жатқан қоңыржай ендіктердегі жел энергиясының басты кемшілігі: тұрақсыздығы 

Дүние жүзінің халқы

1. Қоғамның негізгі өндіргіш күші және сонымен қатар жасалған барлық материалдық игіліктердің басты тұтынушысы: халық
2. Алғашқы адамзаттың шыққан жері: Шығыс Африкадағы Ұлы жырақтар маңы 
3. Алғашқы адамдар палеолиттің соңында тараған: Африкадан Еуропа мен Азиға, Азиядан Америка мен Аустралияға, кейін мұхит аралдарына 
4. Алғашқы халық санақтары жүргізілді: б.з.д. ІІІ мың жылдықта Ежелге Қытай, Египет жерлерінде 
5. БҰҰ қаржы қоры жеткілікті елдерде халық санағын өткізіп тұруды ұсынды: 10 жылда 1 рет 
6. Тәуелсіз Қазақстандағы бірінші халық санағы өтті: 1999 жылы 
7. 1930 жылы дүние жүзінің халқының саны: 2 млрд адам
8. 1962 жылы дүние жүзінің халқының саны: 3 млрд адам
9. 1976 жылы дүние жүзінің халқының саны: 4 млрд адам
10. 1987 жылы дүние жүзінің халқының саны: 5 млрд адам
11. 1999 жылы дүние жүзінің халқының саны: 6 млрд адам
12. Халық санының ХХ ғ. ІІ-жартсынан бастап күрт өсуі аталды: демографиялық жарылыс 
13. Адам ұрпағының үздіксіз жаңарып, ауысып отыруын қамтамасыз ететін биологиялық (туу, өлу, табиғи өсу) процестер жиынтығы: халықтың өсуі 

Халықтың ұдайы өсуінің типтері

1. Халықтың ұдайы өсуінің типтері: дәстүрлі, өтпелі, қазіргі  
2. Дәстүрлі типі: туу – өте жоғары, өлу – өте жоғары, табиғи өсу – өте жоғары
3. Халықтың ұдайы өсуінің дәстүрлі типі тән аймақтарға жатады: Африка мен Азияның артта қалған елдері 
4. Халықтың әлеуметтік жағдайының төмендігі, жұқпалы аурулардың кең таралуы, санитарлық тазалықтың сақталмауы  және халық санының табиғат апаттар мен аштық салдарынан кемуінен болады: өлім көрсеткіштерінің жоғары болуы (Африка мен Азияның артта қалған елдері)
5. Өтпелі типі: туу – жоғары, өлу – төмен, табиғи өсу – жоғары 
6. Халықтың ұдайы өсуінің өтпелі типі тән аймақтарға жатады: Латын Америкасы, Азия, Мұхит аралдары 
7. Халықтың тұрмыстық жағдайының жақсаруына байланысты өлім көрсеткіштері азайған, ал туу көрсеткіштері жоғары деңгейде қалып отыр: Латын Америкасы, Азия, Мұхит аралдары елдерінде 
8. Қазіргі типі: туу – өте төмен, өлу – төмен, табиғи өсу – өте төмен 
9. Ұдайы өсудің қазіргі типі тән аймақтар: Еуропа елдері, Канада, АҚШ, Аустралия 
10. Мемлекет тарапынан жүргізілетін, халық санын реттеуге бағытталған шаралар жиынтығы: демографиялық саясат 
11. Мемлекеттік деңгейде ең алғаш отбасын жоспарлау саясатын жүргізуді бастаған ел: Үндістан 
12. Мемлекет тарапынан халықтың санын шектеуге бағытталған саясат жүргізіледі: Қытай, Үндістан, Бангладеш
13. Халық санын өсіруге бағытталған шаралар жүргізіледі: Франция, ГФР, Италия
14. Халықтың ұдайы өсуінің заңдылықтары туралы ғылым, халық санын, табиғи өсуі, жасы мен жыныстық құрамын т.с.с зерттейді: демография ( грекше demos –  халық және grapho – жазамын) 
15. Халықтардың шығуын, мәдени тұрмыс ерекшеліктерін және олардың тарихи өзара қарым-қатынастарынзерттейтін ғылым: этнография ( грекше etnos – тайпа, халық)
16. Ұдайы өсудің кемуі нәтижесінде, санының азаюы: депопуляция (французша depopulation – кему)

Халықтың жастық-жыныстық құрамы

1. ХХ ғасырдың ортасында 0-14 жастағылар құрады: халықтың 34%-ын
2. ХХ ғасырдың ортасында 15-59 жастағылар құрады: халықтың 58%-ын
3. ХХ ғасырдың ортасында 60 жастан асқандар құрады: халықтың 8%-ын
4.  Қазіргі кезде 0-14 жастағылар құрады: халықтың 30%-ын
5. Қазіргі кезде 15-59 жастағылар құрады: халықтың 60%-ын
6. Қазіргі кезде 60 жастан асқандар құрады: халықтың 10%-ын
7. 2004 жылы 0-14 жастағылар құрады: қазақ халқының 25%-ын
8. 2004 жылы15-59 жастағылар құрады: қазақ халқының  64%-ын
9. 2004 жылы 60 жастан асқандар құрады: қазақ халқының 11%-ын
10. Қазіргі кезде ер адамдардың саны әйелдерден көп: 51 млн адамға 
11. Ер адамдардың үлесі жоғары елдерге жатады: Қытай, Үндістан, Бангладеш, Пәкістан 
12. Қоғамның басты өндіргіш күші: еңбек ресурстары 
13.  Адамдардың еңбекке жарамды жасы: 15 жас пен 65 жас аралығы 
14. Еңбек ресурстары дүние жүзі халқының нешесін құрайды: 61,2%
15. Еңбек ресурстарының маңызды көрсеткіштерінің бірі: экономикалық белсенді халық 
16. Дүние жүзіндегі экономикалық белсенді халық: 45%, яғни 2,8-3 млрд адам 
17. Дамыған елдерде экономикалық белсенді халық: 49%-ын құрайды
18. Дамушы елдерде экономикалық белсенді халық: 38%-ын құрайды
19.  Қазақстанда экономикалық белсенді халық: 52%-ын құрайды

Халықтың нәсілдік және ұлттық құрамы

1. Адамдардың шығу тегі ортақ  болғанмен, сыртқы ерешеліктері бар тарихи қалыптасқан тобы: Нәсіл
2. Жер шары халқы негізгі 3 нәсілге жатады: еуропалық, негроид, монғол тектес 
3. Терісінің түсі ақ, мұрны қырлы, шашы толқынды немесе жатақ болып келеді: Еуропалық (ақ) нәсіл өкілдері 
4. Еуропалық нәсілдер тараған: Еуропада, Солтүстік Америкада, Оңтүстік батыс Азияда, Солтүстік Африкада 
5. Еуропалық нәсілге жатады: орыстар, ағылшын, немістер, француз, беларусь, украиндар, т.б. 
6. Терісі қара, мұрны жалпақ,  ерні қалың, шашы бұйра болып келеді:  негроид (қара) нәсіл 
7. Негроидтық нәсіл негізінен таралған: Африка мен Аустралияда 
8. Терісі сары, беті жалпақ, көзі қысық, жақ сүйегі шығыңқы болып келеді: монголоид (сары) нәсіл
9. Монголоид нәсіл өкілдері көп таралған: Азияда 
10. Монголоид нәсіл өкілдері: қытайлар, монғолдар, корейлер, якуттар т.б. 
11. Еуропалықтардың негрлермен некелесуінен туған ұрпақтар: мулаттар 
12.  Латын Америкасындағы азиялық нәсіл өкілдері болып табылатын жергілікті үндістердің қоныс аударған еуропалықтармен араласуынан қалыптасқан: метистер 
13. Қара нәсіл өкілдерінің үндістермен араласуынан қалыптасқан ұрпақ: самболар 
14. Аралас нәсіл топтарына жатқызуға болады: эфиоптарды, малагасийлерді, полинезиялықтарды, меланезиялықтарды т.б. 
15. Еуропалықтар мен негр тектестердің араласуынан шыққан өтпелі нәсіл: эфиоптар 
16. Мадагаскар аралында тұратын қара нәсіл өкілдерінің монғолдармен араласуынан пайда болады: малагасийлер (мальгаш)
17.  ОАР-да орын алған нәсілдік кемсітушіліктің шектен шыққан түрі: апартеид
18. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы нәсілдік кемсітушілікті жою жөнінде қарар қабылдады: 1965 жылы 
19. Адамдардың тарихи қалыптасқан қауымдастығы: этнос 
20. Дүние жүзіндегі этностардың саны: 3-4 мыңдай 
21. Дүние жүзі тұрғындарының 43%-ын құрайды: ірі деп есептелетін 10 этнос құрайды 
22. Әлемдегі ең ірі этностар: қытайлар, үндістер, америкалықтар, бенгалдықтар, орыстар, бразилиялықтар, жапондықтар, пенджабтар, бихарлар, мексикалықтар 
23. Бір ұлтты елдер: Жапония (99% жапондықтар), Дания, Швеция, Корея, т.б. 
24. Көп ұлтты елдер: Үндістан, Нигерия, Индонезия, Ресей, АҚШ, т.б. 
25. Үндістанда тұрады: 1000-нан аса ұл өкілдері 
26.  Ұлттардың пайда болуынан бастап жойылған уақытына дейін қалыптасқан даму процесі: этногенез 
27. Этногенез ілімін дамытуда еңбегі ерекше: Л.Н. Гумилевтің 
28. Астанадағы Еуразия ұлттық университетіне кімнің аты берілген: Л.Н. Гумилевтің 
29. Этностар пайда болып, қалыптасқан кезеңнен бастап әр түрлі күрделі өзгерістерге ұшырайды: этностардың тұтасуы, этностардың ажырауы, этностардың араласуы 
30.  Неміс, итальян, француз және ретромандықтардың (ежелгі римдіктердің ұрпақтары) бірігуінен қалыптасты: Швейцариялықтар деп аталатын ұлт
31.  Британ Үндістаны ыдырағаннан кейін, осыған дейін біртұтас ұлт болып келген бенгал халқының Бангладеште қалған бөлігі: бангладештіктер деп аталатын жаңа ұлт ретінде бөлініп шықты (этностардың жіктелуі) 
32. Халқының құрамында сырттан көшіп келгендердің үлесі жоғары болып келетін елдерде байқалады: этностардың араласуы (Бразилиялықтар, АҚШ) 
33. Саны жағынан үлкен этникалық топтың аз санды топты өзіне қосып алуы: Консолидация 

Халықтардың тілдік құрамы

1.  Кез келген ұлттың негізгі белгілерінің бірі: тіл
2. Дүние жүзіндегі тілдерді топтастырады:  20 тілдік семьяға, 45-тен астам тіл тобына 
3. Ең көп таралған тілдік семья: үнді-еуропалық тіл семьясы 
4. Әлем халқының басым бөлігі қандай тіл семьяларының тіл топтарында сөйлейді: үнді еуропалық (40%), қытай-тибет (20%), нигер-кордофан (8%), афроазиялық (7%)
5. Дүние жүзіндегі кең таралған тілдерге жатады: қытай тілі, испан тілі, ағылшын тілі, бенгал тілі, хинди тілі, араб тілі, португал тілі, орыс тілі, жапон тілі, неміс тілі 
6. Халық ең көп сөйлейтін тіл: қытай тілі (1 млрд 223 млн адам) 
7. БҰҰ-ның жұмыс тілдері, кең тараған 6 тіл: ағылшын, француз, орыс,  испан, араб, қытай 
8. Әлемде ешқандай тілдік семьяға, тілдік топқа жатпайтын оқшау тілдер: жапон, корей тілдері 
9. Мемлекетте басқа ірі этностар саны басым болған жағдайда қос тілдік орын алады, оны атайды: билингвизмм (Мысалы, Канада – ағылшын, француз) 
10. Африканың бұрынғы отарлардан қалған мемлекеттік тіл дәрежесіне ие болған тілдері: 21 елінде француз, 19 елінде ағылшын тілі, 5 елінде португал тілі 
11. Этнолингвистердің айтуынша бүгінгі күні бір-бір адамнан сөйлейтін өкіл ғана қалған: 20 тілде 
12. Эскимос тіл тобына жататын эяк тілінде сөйлейді: апалы-сіңілі екі адам 

Тілдік семьялары

Дүниежүзілік діндер

1. Дін өзінің кең таралуы мен маңызына қарай бөлінеді: әлемдік дін және ұлттық дін 
2. Дүние жүзі халқы ұстанатын әлемдік 3 дін: Ислам діні, Христиан діні, Буддизм 

Христиан діні

1. Христиан діні пайда болды: 2 мың жыл бұрын қазіргі Израиль жерінде 
2. Христиан дінінің 3 тармағы бар: католик, протестант, православие 
3. Христиан дінін Ұстанушылардың жартысынан астамы: католиктер 
4. Католиктер көп таралған: Еуропаның оңтүстігінде, Орталық және Оңтүстік Америкада, Филиппинде 
5. Католиктік шіркеулердің басшысы: рим папасы 
6. Дүние жүзі католиктерінің жиналатын жері: Ватикан 
7. XVІ ғасырда Еуропада Рим папасының басшылығынан бас тартқан – діни ағымның жаңа өкілдері: протестанттар 
8. Көптеген шіркеулер мен ағымдардан, секталардан тұратын протестантизм таралған аймақтар: Солтүстік Еуропа, Ұлыбритания, Германия және Солтүстік Америка 
9. Христиандардың 1/10-і: православие тармағының өкілдері 
10. Бір-біріне тәуелсіз жеке шіркеулерге қарайды және әр шіркеуді өзінің патриархы басқарады: православиялық шіркеулерде
11.  Православие тармағын ұстанушылар кең таралған: Шығыс және Оңтүстік Еуропа елдерінде Ресейде  
12. Дүние жүзі бойынша әлемдік діндер ішінде христиан дінін ұстанушылар саны бойынша: біріншілікке ие

Ислам діні

1. Ислам діні пайда болды: 610 жылы Арабия түбегінде 
2. Ислам дінін ұстанушылар екі тармаққа бөлінеді: суниттер, шииттер 
3. Ислам дінінің шиит тармағы басым таралған: Иранда, Оңтүстік Ирак пен Солтүстік Йеменде 
4. Ислам дінінің суннит тармағы таралған: басқа мұсылман елдерінде 
5. Мұсылмандар үшін қасиетті жер болып саналады: Сауд Арабисындағы Мекке (Мұхаммед пайғамбардың туған жері), Медине (Мұхаммед пайғамбардың жерленген жері) 
6. Мұсылмандар негізінен шоғырланған: Азияда 
7. Соңғы уақыттарда мұсылмандардың саны біршама көбейді: Африка және Еуропа елдерінде 
8. Мұсылмандардың саны жөнінен көзге түсетін елдер: Индонезия (160 млн адам), Пәкістан (126 млн адам), Үндістан (100 млн адам) 
9. Мұсылман дінін ұстаушылар саны жөнінен алады: 2 орынды

Буддизм

1. Әлемдік діндердің ең ежелгісі: Буддизм
2. Буддизмнің негізін қалаған: б.з.д. VІ ғ. Үндістанда тұрған принц Сидхартха Гаутама 
3. Буддизм таралған аймақтар: Қытай, Жапония, Корея, Шри-Ланка, Тибет, Тайланд, Монғолия, Бутан, Вьетнам, Камбоджа, Лаос, Мьянма 
4. Буддизм дінінің қауымдастықтары бар: Оңтүстік және Оңтүстік Шығыс Азияның елдерінде 

Ұлттық діндер

1. Аса ірі ұлттық діндерге жатады: индуизм, иудаизм, конфуцийлік, синтоизм 
2. Белгілі бір ұлт өкілдерін қамтитындықтан, таралу ауқымы дүние жүзілік діндерге қарағанда тар: ұлттық діндер 
3. Индуизм пайда болды: б.з.д. VI ғ. Үнді өзенінің орта ағысында 
4. Индуизм діні басым: Үндістан, Непал, Шри-Ланка 
5. Иудаизм пайда болды: б.з.д. VIІ ғ. Қазіргі Палестина жерінде 
6. Иудаизм дінін ұстанады: тек еврей ұлтының өкілдері 
7. Иудаизм дінінің қасиетті кітабы: Тора 
8. Дүние жүзі бойынша еврейлердің саны: 13 млн адам 
9. Иудаизм діні таралған аймақ: Израиль мемлекеті мен еврейлер қауымдастығы бар жерлер 
10. Дүние жүзі бойынша еврейлердің жартысына жуығы тұрады: Солтүстік Америкада 
11. Конфуцийлік пайда болды: б.з.д. VI ғ. Қытай жерінде 
12. Конфуцийлік діннің негізін қалаған: философ, қоғам қайраткері – Конфуций (Кун-Цзы)
13. Конфуцийлік діннен гөрі ұқсайды: философиялық ілімге 
14. Конфуцизм негізделген: моральдік кодексті, жанұяны құрметтеу және ата-бабалардан қалған мәдени мұраны сақтау
15. Синтоизм дінінің негізі қаланды: VI-VIII ғғ. Жапония жерінде 
16. Жапон тілінен аударғанда «Құдайлар жолы» деген ұғымды білдіреді: синтоизм
17. Синтоизм дінінің қалыптасуына әсер етті: буддизм, конфуцийлік, даосизмнің 
18. Табиғаттың тылсым күшіне және ата-бабаларынан қалған мәдени құндылықтарға және тұрмыс-салтқа байланысты дәсүрлерге мәне беру табыну: Синтоизмнің негізі

Халықтың тығыздығы

1. Дүние жүзі бойынша әр шаршы шақырымға: 49 адамнан келеді
2. Әлем бойынша халықтың 61%-ға жуығы тұрады: Азияда 
3. Әр шаршы шақырымға 100 адамнан артық келетін халық мейлінше тығыз орналасқан аймақтарға жатады: Еуропа, Азияның кейбір аудандары (Унді-Ганг ойпаты, Шығыс Қытай, Жапон аралдары, Ява аралы, т.б.)
4. Халық өте сирек қоныстанған аудандарға жатады: Аустралияның шөлдері мен шөлейтті аудандары, Канаданың климаты қатал аудандары, Намибия, Суринам, Ливия елдері, Еуропаның солтүстік бөлігі, Амазонияның батпақты жерлері 
5. Дүние жүзі бойынша халық өте тығыз орналасқан мемлекет: Бангладеш (1 км² – 1000-нан аса адам) 
6. Еуропаның «Ергежейлі елдерінің» ішіндегі ең тығыз қоныстанған мемлекет: Монако (1 км²-16,4 мың адам) 
7. Халық өте сирек қоныстанған қоныстанған мемлекет: Монғолия (1 км²-1 адам), Аустралия (1 км²-2 адам) 
8. Әлемде халық өте тығыз қоныстанған 5 аймақ: Шығыс Азия (1,5 млрд адам), Оңтүстік Азия (1 млрд адам), Оңтүстік-Шығыс Азия (500 млн адам), Батыс Еуропа (500 млн адам), Солтүстік Американың Ұлы көлдері мен Атлант мұхиты жағалауы (200 млн адам) 
9. Тұрғылықты халқы жоқ материк: Антарктида 
10. Халық территория бойынша біркелкі орналаспаған елдерге жатады: Аустралия, Канада 
11. Аустралияды халықтың көпшілігі қоныстанған: оңтүстік-шығысында 
12. Канадада халықтың көпшілігі қоныстанған: АҚШ-пен шекаралас оңтүстік аудандарда 
13. Құрлықтың табиғат жағдайлары қатал немесеғ адамның өмір сүруіне қолайсыз болып келетін жері: 10%

Халықтың көші-қоны

1. Көші-қонның негізгі 2 түрі: ішкі көші-қон, сыртқы көші-қон
2. Көші-қонның негізгі себептері: экономикалық, әлеуметтік, экологиялық, саяси, ұлттық әскери, діни 
3. Мемлекет ішінде болатын көші-қон: ішкі көші-қон
4. Мемлекеттер арасында болатын көші-қон: сыртқы көші-қон
5.  Елге басқа мемлекет азаматының келіп, тұрақтап қалуы: Иммиграция 
6. Адамдардың өзінің тарихи отанынан басқа елге тұрақты тұруға немесе саяси, экономикалық себептерге байланысты ұзақ мерзімге қоныс аударуы: эмиграция 
7. Қазіргі кезде иммигранттарды қабылдайтын басты аймақтар болып саналады: Еуропа мен Америка 
8. Еліміздегі көші-қонның негізгі бағыты: ауылдан ірі өнеркәсіпті қалаларға қоныс аудару 

Қоныстанудың негізгі түрлері

Қала және ауыл халқа

Кенттену (урбандалу) түсінігі

1. Елді мекендердің негізгі екі түрі: Ауылдар мен қалалар
2. Қала аталуға көп әсер ететін белгі: халық саны 
3. Жапонияда елді-мекеннің қала атануы үшін: халық саны 30 мыңнан асуы керек 
4. Ресейде елді-мекеннің қала атану үшін халық саны: 12 мыңнан асу керек 
5. Қытайда елді-мекеннің қала атану үшін халық саны: 100 мыңнан асу керек 
6.  АҚШ-та елді-мекеннің қала атану үшін халық саны: 2,5 мыңнан асу керек 
7. Кенттену (урбандалу) дегеніміз: қалалардың саны мен қала халқының санының өсуін айтады 
8. Субурбандалу (рербандалу) дегеніміз: қала халқының әр түрлі себептерге байланысты қала маңындағы елді-мекендерге қоныс аударуы
9. Урбандалудың дүние жүзі елдеріне тәне 3 белгісі бар: 1. Қала халқы санының жылдам өсуі, 2. Өндіріс орындарының көпшілігінің қалаларда шоғырлануы, 3. Қала маңындағы елді мекендердің қосылуынан қалалық агломерациялардың түзілуі 
10. Агломерация дегеніміз: ірі қалалар маңына орта және ұсақ елді мекендердің шоғырлануы 
11. Дүние жүзіндегі ірі қалалық агломерация: Токио (27,9 млн адам), Мехико (18,1 млн адам), Бомбей (18 млн адам ), Сан-Паулу (17,7 млн адам ), Нью-Йорк ( 16,6 млн адам)
12. Қазақстандағы ең ірі агломерация болып саналады: Қарағанды-Теміртау агломерациясы 
13. Көршілес агломерациялардың бір-бірімен бірігіп, қосылуынан қалалардың орасан шоғыры қалыптасады: мегаполистер 
14. Урбандалу құбылысының ең жоғарғы сатысы: мегаполистер 
15. Әлемдегі ірі мегаполистер: Үлкен Мехико, АҚШ-тың «Босваш» (Бостон қаласынан Вашингтонға дейін)   40 млн адамды қамтиды, Жапон мегаполисін (Токайдо) 60 млн адамды қамтиды 
16. Жер шары халқының қала тұратыны: 49%
17. 1999 жылғы санақ бойынша Қазақстандағы урбандалу деңгейі: 56%
18. 2005 жылғы санақ бойынша Қазақстандағы урбандалу деңгейі: 57%
19. Ауылдардың 90%-дан астамы: дамушы елдерде 
20. Ауыл халқының саны мен ауылдардың саны жөнінен 1 орында: Азия аймағы 
21. Дүние жүзі бойынша ауыл халқанаң үлесі: 51%
22. Ауыл  халқының саны жөнінен: 1 орында – Қытай (838 млн адам), 2 орында – Үндістан (720 млн адам), 3 орында – Индонезия (127 млн адам)

Дүниежүзілік шаруашылық

1. Әлемдегі әр елдің тарихи ұзақ уақыт аралығында қалыптасып, дамыған ұлттық шаруашылықтарының жиынтығы: Дүниежүзілік шаруашылық 
2. Дүниежүзілік шаруашылықтың түбегейлі қалыптасқан уақыты: ХІХ ғ. аяғы мен ХХғ. басы 
3. Еуропа және Солтүстік Америка елдерінде, Жапонияда бірінші өнеркәсіптік төңкеріс болды: ХІХ ғасырда 
4. Бірінші өнеркәсіптік төңкеріске жатқызуға болады: тас көмір, болат өндірісі, теміржолдардың дамуы 
5. Дүниежүзілік алғашқы ірі өнеркәсіптік аудандар қалыптасты: Рур (ГФР), Лотарингия (Франция), Пенсильвания (АҚШ), Ланкашир (Ұлыбритания) , т.б.
6.  Екінші өнеркәсіптік төңкеріс болды: ХІХ ғ. Соңы мен ХХ ғасырдың басында 
7. Екінші өнеркәсіптік төңкеріске жатқызуға болады: машина жасау, электр энергетикасының дамуы, химия өнеркәсібінің дамуын 
8. Ең алғашқы СЭС-тар  ГФР-дегі Неккар өзенінде, Солтүстік Америкадағы Ниагара өзенінде салынды: ХІХ ғ. соңында 
9. Адамзат тарихындағы ең алғашқы метро пайдалануға берілді: 1863 жылы Лондон қаласында 
10. Ең алғашқы каналдар іске қосылды: Суэц каналы 1869 жылы, Панама каналы 1914 жылы  

Халықаралық географиялық еңбек бөлінісі

1. Жекелеген елдердің өнімінің белгілі бір түрін өндіруге және қызмет көрсетудің белгілі бір түріне мамандануын атайды: халықаралық географиялық еңбек бөлінісі 
2. Жапонияның халықаралық маманданған саласы: автомобиль жасау 
3. Канаданың халықаралық маманданған саласы: астық шаруашылығы 

Ғылыми-техникалық революция

1. Ғылыми-техникалық революция басталды: ХХ ғ. ІІ жартысында
2. Ғылыми-техникалық революция (ҒТР) дегеніміз: қысқа уақыт аралығында ғылым мен техниканың даму нәтижесінде қоғамның дамудың жаңа сатысына көтерілуіне себепші болған төңкеріс
3. ҒТР-дың ХІХ ғ. жетістігі: бу машиналары 
4. ХХғ. 50 жылдарындағы ҒТР-дың символы: электронды есептеуші машина, ғарыш кемесі, атом бомбасы, теледидар 
5. Дамыған елдерде ҒТР-дың қазіргі тармағы дүниеге келді: ХХғ. 80-90 жылдарында 
6. ҒТР-дың 4 құрамдас бөлігі: техника мен технология, өндіріс, басқару, ғылым 
7. Ғылыми қызметкерлер мен ғылыми-зерттеу институтының саны жөнінен көзге түстетін елдер: АҚШ, Жапония, ГФР 
8. Ғылымды көп қажет ететін өнімдерді сыртқа шығарудан басымдылыққа ие елдер: АҚШ, Жапония, Ресей, Болгария, Франция, т.б. 
9. ҒТР-дың негізгі белгілері: 1. Мамандардың біліктілігіне қойылатын талаптардың жоғарлығы, 2. Өндірістің техникалық базасының түбегейлі өзгеруі

Дүние жүзі елдерін даму деңгейі бойынша топтастыру

1. Әлем елдерін даму деңгейіне қарап топтастырған кезде қолданылады: әр елдің жиынтық өнімі деп аталатын экономикалық көрсеткіш 
2. Жиынтық өнімінің негізгі 2 түрі бар: Жиынтық ішкі өнім (ЖІӨ),  Жиынтық ұлттық өнім (ЖҰӨ)
3. Бір жыл ішінде белгілі бір елде өндірілген тауарлардың көлемі және көрсетілген қызметтің жалпы құнын көрсетеді: ЖІӨ (жалпы ішкі өнім) 
4. Жыл бойына өндірілген тауарлар мен қызмет көрсетудің жалпы құны есептелгенде шетелдік компаниялардың үлесі есепке алынбайды: ЖҰӨ (жиынтық ұлттық өнім) 
5. ЖІӨ көлемін анықтауда қолданылатын бірлік: АҚШ доллары
6. ЖІӨ-нің көлемі жөнінене 1 орында: АҚШ 

Экономикалық дамыған елдер тобы

1. 1997 жылы Ресейдің қосылуына байланысты «Үлкен сегіздік» елдері: АҚШ, Жапония, ГФР, Франция, Италия, Ұлыбритания, Канада, Ресей 
2. «Қоныс аударған капитализм» елдері (Ұлыбританияның бұрынғы отары болған елдер): Канада, Аустралия, Израиль, ОАР, Жаңа Зеландия 
3. Батыс Еуропаның шағын капиталистік елдері: Бельгия, Австрия, Швейцария, Ирландия, Нидерланд, Люксембург 

Өтпелі экономика тән елдер

(орталықтан бағындырылатын жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өту іске асуда)

1. Өтпелі экономика тән КСРО құрамында болған елдер: Қазақстан, Ресей, Украина, Өзбекстан, Беларусь, Қырғызстан, Түрікменстан, т.б. 
2. Өтпелі экономика тән  шығыс Еуропа елдері: Чехия, Словакия, Болгария, Венгрия, Румыния, т.б. 

Дамушы елдер

1. Дамушы елдердің көшбасшылары: Қытай, Үндістан, Бразилия, Аргентина, Мексика 
2. Сыртқа мұнай шығарушы елдер: Сауд Арабиясы, Кувейт, Иран, Ирак, Катар, Ливия, Венесуэла, Алжир, Габон, Индонезия, т.б. 
3.  Даму деңгейі жөнінен артта қалған мемлекеттер: Африка, Азияда, Мұхиттық аралдарда орналасқан 48 ел 
4. Социалистік ел: Қытай, Куба, Лаос, Вьетнам

Дүниежүзілік өнеркәсіп

Отын-энергетикалық кешен

1. Отын өнеркәсібіне кіреді: көмір, мұнай, шымтезек, уран өндіру
2. Мұнай шамамен өндіріледі: 80 елде 
3. Мұнай өнеркәсібінің географиясын анықтайды: «Алғашқы ондыққа» кіретін елдер 
4. Мұнай қорының 4/6-сы және мұнай өндірудің 1/2 –сі тиесілі: дамушы елдерге (негізгі сыртқа шығарушы ел әсіресе ОПЕК елдері) 
5. Мұнайдың негізгі экспорттық жүк тасымалындағы аймақтар: Парсы шығанағы      Жапония

                                                                                                           Парсы шығанағы       Батыс Еуропа

                                                                                                          Оңтүстік-Шығыс Азия    Жапония 

                                                                                                           Кариб теңізі алабы     АҚШ

                                                                                                          Солтүстік Африка     Батыс Еуропа