Музыка ПББ тест сұрaқ-жaуaп 6-нұсқа

 Қорқыт 8-9 ғ. оғыз-қыпшақ тайп.ойшылы.қорқыт,аққу,әуіппай,башпай,

елім-ай,желмая,халқым ай, тарғыл тана,үшардың  ұлуы,сарын1,2,қоңыр,байлаулы киіктің зары күйлері.

Әл-Фараби,9-10 ғ.музыка зерттеуші,философ,энцик,ұлы  ғұл .ғалым.Музыканың ұлы кітабы,музыка туралы үлкен трактат,Музыка ырғақтарын жіктеу туралы кітап атты әлемдік муз үлес қосты.

Ы.Алтынсарин (1841-1889)Торғ обл. Балғожа би немересі далаға рояль әкелген,хор ұйым.Муз.байл.жұмбақ өлең жазған.

Асанқайғы 14-15ғас.Алтын орда ыдырай бастағанда өмір сүрген.Ел айрылған,зар,желмаяның жүрісі,асанқайғы күйлері бар.

Кетбұға-12-13ғас.белгілі күйші,жырау болған1150-1230 жыл ғұмыр кешкен.Ақсақ құлан,нарату күйлері бар.

Байжігіт 16-17 ғасАлтай өңірінде өмір сүрген.күйлері шығ қазақстанда,алтай,семей,шығ түркістанда сақталған. Азат,ақтабан,арман,әлдисұр,беласар,бөкен жарғақ,бұлғын сусар,былқылдақ,жетім тор,ерке атан,қаың сауған,қашқан қалмақ,қосбасқан,көкбалаө,көктөбе,к.ншуақ,сылаң торы,тоғыз тоты күйлері бар.

Боғда 19ғ.Жем сағыз өзендері бойында өмір сүрген.Ол-Соқыр Есжан,Абыл,еспай,кәуен,Арыстан күйшілердің дәс.жалғастырушы.Кербез ақжелең,күмбез ақжелең,қара жаяу,боғда,бозтөбе,сегіз лақ,жем суының тасқыны атты күйлері бар.

Естілу биіктіктері бойынша орналасқан муз.дыбыстар тізбегі дыбыс қатары деп аталады.жеті дыбыс негізгі дыбыстар деп,дыбыс қатарындағы  аттас  дыбыстар октава деп аталады.9 октавадан тұрады.

әр октаваальтерация белг.арқ.12 бөлшекке бөлінеді,әр бөлшек жарты тон деп аталады.

Сілкімелі аспап: асатаяқ,қоңырау,сақпан,тұяқтас,шартылдақ.

Соқпалы,ұрмалы:дабыл,даңғыра,кепшік,дауылпаз,шыңдауыл т.б.

Үрлемелі аспаптар: сыбызғы.сазсырнай,мүйіз сырнай,үскірік,ұран.т.б.

Негізгі тонға құрылған дыбыс қатары лад деп аталады.

Орта Азия халықтарының музыкасы

өзбек халық аспаптары:

ысқышпен ойналатын: гиджак,сато,сетор

Шертіп тартатын ішекті: дутар,танбур,уд,рубаб;

Ұрмалы ішекті:чанг

Үрлемелі:сибизик,буламан,сурнай,қошнай,

най,гаджир,карнай

Ұрмалы-дойра,нагора,сафаиль т.б.

фольклардың екі тармағы бар

макомдар,ән жанры терме,қошук,лапар,ялла,ашула

Түркімен муз. аспаптарына:

шертіп тартатын ішекті: дутар

ысқышпен ойналатын: гиджак

үрлемелі:тюйдук,дили-тюйдук,гопуз

Вокалды би жанры зикир

Халықтың белгілі би үлгісі  пулитдепме

қырғыз  муз аспаптары: қомыз(домбыра),қыл қияқ (қобыз),жығаш,ооз қомыз,темір қобыз,гоор(сыбызғыға ұқсас),сырнай,керней,добулпаз(дауылпаз) доол(дабыл)қырғ.халық аспаптары2-3 дауысты болып келеді,жеке орындаушылық кең өріс алған.хал.муз.насихаттаушылар:ақындар,

жыршы-термешілер,манасшылар.

Тәжік музыкалық аспаптары:

рубаб,танбур;шертіп тартатын ішекті:дутар,думбрак;үрмелі-най,карнай,сурнай,кушнай,чанг

әйелдер шертіп тартатын:чан

ұрмалы-таблак,нагара,дойра,кайрак;сылдырмақты-зонг,шертіп тартатын ішекті: сетор,пангар,бланзиком;ұрмалы-даф;

Кавказ халықтарының музыкасы

Әзірбайжан муз.асп.үрлемелі: -тутэк,баламан немесе балабан,зурна;шертіп тартатын ішекті: тар,саз түрлері уд,карнан;ысқышпен ойналатын-кеманча;ұрмалы-дәп(бубен тәрізді),нагара,гоша-нагара.т.б.

Муз.жанры-ән,би,ашугтар шығ,мугамдар.ұйымдасып билейтін:ялла,джанги билері.

грузин муз асп.сыбызғы тектес сүйектен жасалған үш тесікті саламурин ,бес ішекті –лира муз аспап пайда.Үрлемелі-6 ұңғылы саппари,нести,стивири;сыбызғы түрлері:авили,най;

труба түрлері: буки,квироствори;сингалдық мүйізсаквири,парахса,гудаствири,гиибони; шертпе ішекті-ганги(арфа тәрізді);лира тектес-киири,эбони; цимбал тектес-пандури,цинцили;ысқышпен ойналатын-чианури,гунири; 

ұрмалы-бобгани добдоби, доли, коси, табалки,цинцила,дойра,спилендзгури,диплинито.Мествирелер-қазақтың сал серілер тірізді.Грузин хорының ерекшелігі-көп дауысты дыбыстар үндестігінен  тұратындығы.

Армиян муз аспаптары.Ішекті-бамбир,пандир,вин,джутак(скрипка тәр),пиар,джиар,тавих;Үрлемелі-сринг,шепор,ехджерапог,авагиог;ұрмалы-тмбук,цинга.т.ыс. Аспаптық .анс.құрамында ойналатын-команга,коман;медиаторлық-уд,тар;шертпе-канон;балға ұрмалы-сантур;үрлемелі-дудук,зурна,шви,паракапзук;ұрмалы-доол,дапп,павал,нагаора . Ашугтар шертпе ішекті:саз,гунгур асп.пайд.

Солтүстік Азия мен Шығыс халықтарының музыкасы.

түрік хал.әндері мен билері үрлемелі-балабан,зурна,флейта тектес кавал;ысқышты жіне шертпе ішекті-кеманча,саз;ұрмалы –давул,дэф,араб,дарбука сияқты асп .сүймелденеді.

Татар муз. аспаптары.сурнай,қурай,кубуз,гармонь Татар муз.негізінен вокалды бір дауысты әндермен қалыптасқан –пентатоника.

Башқұрт-татар музыкасына өте жақын. Негізгі хал.асп.қурай,кобыз кең тараған музыкалық жанрлары ұзақ және қысқа күйлер.

Монғолдың хал.муз.пентатоникадан құрылған.Ол үш негізгі түрге бөлінеді.әндерге,эпикалық дастандарға ,асп.музыкаға. Халық асп. үрлемелі: лимба,ысқышпен ойналатын-моринхур,хурчир;шертпелі-шанз ;ішекті ұрмалы-йочин.  

Қытай музыкасы-әлемдегі ең көне мәд.бірі.қытай ұлт.орк.100-ге тарта аспап бар.Шертіп ойнайтын-сә,цинь;ысқышпен ойналатын-эрху,сыху,баньху;Үрмелі аспаптар- сяо,пайсяо,ги,ди,сона,шэн;ұрмалы аспаптар-яогу,баньгу,богжун,бяньчжун.

Үнді музыкасы.хал. асп.300-ден асады.көне аспап -вина;шертпе-ситар;ысқышпен ойналатын-саранчи,үрлемелі:бансури,мурали,шанхаи,нагасварам;ұрмалы-лериданг,пахавадж,табала;металл тарелкалар:картал,манджира;вокалдық шығармалары-раг.ең жоғарғы деңгейде –би өнері дамыған.

Сегіз сері(Мұхаммедханафия)1818-1854

Сегіз сері(Баһрамұлы Шақшақов)Сол.қаз.обл.жамбыл ауд.Гүлтөбе Маманай ж.т.Әнші,ақын,күйші,балуан,саятшы,шебер.

Әндері ақбақай,Алқоңыр,Ақерке,Гауһар тас,Жылой,Еңілік ай классикалық үлгідегі шоқ.биік.Біржан сал Қожағұлұлы (1834-1897) Сол.Қаз .Көкшетау обл. д.к.Әндері:

Бурылтай.теміртас,жанбота,адасқақ,жонып алды,көкек,айтбай, біржан сал.

Ақан сері(ақжігіт)Қорамсаұлы.(1843-1913)Солт.қаз.обл.Айыртау ауд,қоскөл д.к.Оның әндері сырымбет,құлагер,маңмаңгер,майдақоңыр,

мақпал,балқажиша,көкжендет т.б.

Абай Құнанбаев (1845-1904)Шығ.қаз.обл. Сегіз аяқ,бойы бұлғаң,өзгеге көңілім тойарсың әндері . Май түні,Торжорға атты күйлері .Мұхит(Мұхамбеткерей) Мералыұлы (1841-1918)әнші-композитор,ақын,күйші.Бат.Қаз. обл.Қаратөбе ауд,Ақбақай ауыл д.к.Әндері:айдай,алуаш,зәуреш,паңкөйлек,

кербез қыз.Естай Беркімбайұлы(1874-1946) Павладар обл.Ақкөл ауд.д.к. Біржан сал мен Ақан серінің жанына еріп жүріп,көптеген әндерін үйреніп,орындау шеберлігін шыңдай түскен.Әндері:Қорлан,жай қоңыр,юран-ай,қоштасу,назқоңыр,бір мысқал,сандуғаш.

Жүсіпбек Елебеков(1904-1977)Қарағанды обл,Егіндібұлақ ауд,Қаратау ауыл д.к.Әнші,қаз.хал.артисі.5-6 жасынан әншілік өнерге ден қойған.Айман-шолпан,қыз жібек,еңілік-кебек операларында,ағаш аяқ,айтбай,жамбас сипар,жиырма бес,қанатталды әндерін бізге жеткізген  лирик әнші.

Ғарифолла Құрманғалиев(1909-1993) Батыс Қазақстан облысы ,Қаратөбе ауд.Ол-Қаз.халық артисі,әнші (тенор)Мұхиттың шәкірті шынтас пен шайқыдан тәл. алған.Әндері: Ақ жайық,Сүйген жар,Нұржамал,Жан еркем,Аққу,Сүйемін туған өлкемді,Мектеп-білім ұясы.әндерінің авторы.

Альтерациялық белгілер

диез(дыбысты жарты тон жоғарлатады)

бемоль(дыбысты жарты тон төмендетеді)

бекар(диез бен бемольдің кұшін жояды)

аппликатура(итальян тілінде басу,орналастыру)

Еуропа халықтарыныңмузыкасы.

орысмуз.аспаптары:гусли,балалайка,домра,барабан,бубен,рожок,свирель,жалейка,баян.Орыс халқында батырлар жыры,дьяктер хоры,көп дауысты хор әндері,аспаптық капелла болған.

Украин муз. аспаптары:

шертіп тартатын-кобза,бандура;

ысқышпен ойнайтын-скрипка,басоля;үрлемелі-сопилка,трембита,волынка;

ұрмалы-барабан,бубен,тулумбас;і

шекті-цимбал;шертіп ойналатын-дрымба,арфа,тарелка т.б.Биші скоморохтар музыкасы—өзінше бір жүйе.Билер:казачок,гопак,коломыйка,гуцулка,архан.т.б.

Белорус муз асп.ең көп тарағаны: цимбал,баян,гармоника.Үрлемелі: дудка,жалейка;

ұрмалы-бубен,шағын барабан;Бел.муз.мәд.орыс,украйн батыс ж\е оңтүстік слав.муз ұштасып жатады.

Поляктың ежелгі муз.асп:ысқышпен ойн-генсле,мазанка,марина;үрлемелі-лигава,лигавка,басуна,дуда;ұрмалы-ағаш шатырлақтар,үлкен ж\е кіші бубендер.Поляк музыкасы славян өнерінің негізі болып табылады.Билері: ходзон,мазурка,куявря,оберек,краковяк болып табылады.Неміс музыкасына себеп болған кезбе музыканттар-шпильмандар.Скрипка,фидель,доңғалақты лира,арфа,виола әр түрлі үрмелі,ұрмалы аспаптар.Әсіресе оңт.германдар,оның ішінде баварлық фольклар өзінше ерекше.

Француз муз.ертедегі кельт,галл жәнефранк тайпаларының фолькларынан бастау алады.Билері:жига,ригодон,бурре,паспье деп аталады.Ф.муз. мәдениетінің бір тармағы-шіркеулік музыка.Ән-билерін,әзіл-оспақтарын тамбурин,барабан,флейта аспап сүймелдеген.ХІ-ХІVғас-да трубадур мен трувер деп аталатын музыканттарөнерң өркен жайды.

Испан халқының алғашқы қайнар көзін иберлерелі тұрғындары.кельттердің дәстүрлерімен аралас.Пантомимикалық билерді сүймелдеуде кастаньеттерді пайдаланған.муз аспап қатарында арфа,флейта түрлері қосарлы трубалар,әр түрлі барабандар мен бубендер болған.онда андалусиялық  мектеп қалыптасты.вилула аспабының негізінде гитара аспабы қалыптасты.Италиян музыкасы Ежелгі Рим муз .бастау алады.Көп дауысты вокалдық музыкасы мадригал,качча,баллата тәрізді жанрлары пайда болды.Муз. аспаптары:лютин,арфа,фидель,флейта,гобой,труба,орган,скрипкалар жатады.

Норвегия ежелгі музыкасының пайда болуын айғақтайтын норвегия жеріндегі қазба жұмыстары.табылған муз. аспап. мыс мүйіз,ескі түрдегі арфа,лютин,скрипкалар, лура,крогара,лонгара,ланглейк,гигья,фидла. бақташылар пайдаланған-буккехора,прилархора,мюнхарпе,селье,егья,хардингфеле,хардангера.жіне шебер скрипкашыларымен белгілі.Дәстүрлі күйшілік өнер.Ең көне күй қорқыт күйлері көне күй қобыз аспабында жеткен.қобыз күйлері жыраулар өнерінен бастау алады.18ғ.Байжұма,Баламайсан,Есжан,Байжігіт,Ұзақ,Боғда,Махамбет атағы мәлім болған.Құрманғазы(1823-1896)Сарыарқа,серпер көптеген күйлері бар.

Дәулеткерей Шығайұлы(1820-1887) төре тұқымынан.Соқыресжан,Байжұма,Мүсірәлі өнерін өнеге тұтып өзіндік мекткп қалыптастырды.Күйлері:байжұма,тартыс,бұлбұл,желдірме,жігер,көрұғлы,көркем ханым,қосалқа,құдаша,топан,қыз ақжелең -т.б. Тәттімбет Қазанғапұлы(1815-1862)шертпе күй өңіріндегі ең ірі күйші.Шоқтығы биік күйлері:бес төре,былқылдақ,қосбасар,қоянды,көкей кесті,майда сары,сары қамыс, сары өзен,саржайлау, сары атан,сылқылдақ,тепеңкөк,терісқақпай т.б.

Абыл Тарақұлы (1820-1892)Маңғыстау түбегінің Оймауыт,желтау дег жерде дүниеге келген.Хиуа,қарақалпақ,түрікмен өңірінің күйшілік дәстүрін меңгерген. 62-тармақты Ақжелеңді барынша дамытқан.Құлшар,боғда сынды күйшілермен балапан ақынмен жақын араласқан. Оның Абыл,Ақжелең,Ақсақ құлан,кеңес,нарату атты күйлері бар.

Ықылыс Дүкенұлы (1845-1916)

Ашай,Әйкен,Сүгір сынды шәкірттері арқылы жалғасын тапты.Күйлері:Айрауық,аққу,асанқайғы,ерден,бозторғай,қасқыр,саржан төре,шақыру т.б.

Қазанғап Тілепбергенұлы (1854-1927)Төреш,Орынбай,Құрманияз,Үсен төре мектебінен өткен. Күйлері: Ақжелең,кербез ақжелең,домалатпай,қаратас,бөгелек,18жасар балжан қыз,балжан әйел, күй басы,құс қайтару,шырылдатпа,көкіл т.б.

Дина Нұрпейісова1861-1955 )Орал обл,Жаңақала ауд.дүниеге келген.домбырашы қыз атанған әйгілі күйші.Күйлері: әсем қоңыр,бұлбұл,домалатпай,науысқы,16 жыл,8 март,сауыншы,тойбастар т.б.

Сүгір Әлиұлы(1882-1961) Мымкент обл.созақ ауд.шертпе күй дәстүрін жалғастырған,күй өнерінің лирикалық жаңа үлгісін жасаған.Күйлері: тел қоңыр,майда қоңыр,жолаушының жолды қоңыры,назтолғау,кертолғау, қосбасар,аққу,бес жорға, шалқыма,т.б.шәкірті Т.Момбеков.

Төлеген Момбеков(1919-1997) Шымкент обл,Сызған ауд.40-тан астам күй шығарған. Ол-Тәттімбет,тоқа,ықылас,сүгір мектебінің өкілі,дамытушы. Мешін,Ел жаңа,өрлеу,салтангат,боз інгеннің бүлкілі,қосба сар,,қаратау шертпелері күйлері бар.Африка халықтарының музыкасына құрлықтың орталық,батыс және оңтүстік бөліктерінде тұратын халықтардың музыкалық өнері жатады.Әнді әуелі жеке әнші бастап,оған хор жалғасады.кейдеәйелдер хорымен ерлер хоры кезек-кезек айтылады.кейде аралас хор шырқалады.қайталанбас өзіне тән ырғағымен ерекшеленеді.ұрмалы аспаптары бамбуктан,ағаш қабығынан,саздан жасалады.піл сүйегінен,асқабақтан,мүйізден жде жасалады.Ішекті аспаптары:китембе,ингараба,цитра,чизезе атты гитара,африкалық скрипка.Солтүстік африка халықтарының музыкасы:ұлттық музыкасының қалыптасуы ХVІІ ғасырдың аяғынан басталды. Ағылшын мен Африка фольклорының байланысы АҚШ негірлерінің музыкасын қалыптастырады,олардың өздеріне ғана тән спирингуэл,блюз,джаз жанрлары пайда болды.Муз аспаптары гитьара,крар,бэгэна,замбура,банджо еуропа,азия,африка  аспаптары секілді.

Латын Америкасы халықтарының музыкасы- Оңтүстік Америка мен Сол.Американың оңтүстік бөлігінде орналасқан елдердің музыка өнері.Ол үндістік,еуропалық және африкалық  болып келетін үш негізден тұрады. Оның ең көнесі ацитек,майя,кечуа,аймара музыкасы. Кейіннен Испания,Партугалия,Африка муз.қосылған.

Қазақтың ұлттық билері ХІХ ғас.белгілі өнер иесі ағашаяқ атанған Рақымберді шөктірілген тоғыз түйенің үстінде секіріп билеген.Биді «Қалды-ау,қалды-ау,қыз қалдау» халық әніне билеген. ХХ ғас.бас кезінде диуана атанған белгілі өнерпаз Зәрубай «қоянды»жәрменкесінде күлкілі қоян биін орындаған.кеселер арасынан ептіліккпен шебер билеген. театр артисі рақым Асылбекұлы  қаражорға,қазақ биі,ортеке билерін асқан шеберлікпен орындаған.Ұтыс-би жарысы.Ш.Жиенқұлова-Қыз жібек,жалбыр,Ер Тарғын сияқты алғашқы қазақ операларына биледі. Интервалдар.латынша қашықтық деген мағына береді. көлемі октавадан аспайтын инт. –жай интервал,ал көлемі октавадан асатындары құрамдас интервалдар деп аталады.екі дыбысбір уақытта қатар басып алынған инт.гармониялық деп, екі дыбысбірінен соң бірі кезектеліп ойналатын инт .мелодиалық инт деп аталады.гармониялық сапасына қарай екіге бөлінеді.консонанстар-үйлесімді,жағымды ,жұмсақ естілетін интервалдар.Кансонанысқа прима,октава,квинта,кварта,терция,секста инт.жатады.Диссонанстар-өте жағымсыз,үйлесімсіз,ащы өткір естілетін инт. секунда,септима,тритон.

АхметБайтұрсынов (1873-1937)

Қазтуған жырау (ХVғас)

Бұхар жырау(1668-1781)

Ақтамберді(1675-1768)

Махамбет (1804-1846)

Нұрпейіс Байғанин(1860-1945)16-17 жасында «бала жыршы»,есейе келе «жаяу жыршы» атанған Ақкенже,Нарқыз поэмасы бар.Еңбек туралы жыр .

Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931)Шын сырым,Ажалсыз әскер,Жастық ,кетермін ,артымда сөз,әнім қалар.әндері бар.

                           6класс

Вибрация –дыбысқа толықтық,жылылық беретін тербеліс әдісі.Қазақ кәсіби муз.мәдениеті даму халық музыкасы-ән күйлері негізінде 1920жыдардан қалыптасқан.1917ж. М.Әуезовтың өзі Еңілік-Кебек пьесасын қойған,ол театр әлеміне алғашқы қадам.1919ж.Верный қаласында халық таланттарыныі слеті өтті.Оған 40-тан астам өнерпаздар қатынасты.1922ж.Қарқаралы жәрменкесінде халыө арасында әншілер конурсы өтті.1930ж.қазақтың жазба кәсіби музыка өнерін дамытуға Затаевич,И.Коцык,Д,Мацуцин,А.Жұбанов Е.Брусиловский белсене кірісті.Қазақтың кәсіби муз.мәдениетінің қалыптасуына драма тет .ықпалы зор болды ,оның тарихы 1925 жылдан басталды.Сол жылы астана Орынбордан Қызылордаға ауысты.Халық дарындары Халықтық білім институтының үйірмесі деп аталған театр үйірмесін құрды.1926ж.  Мемлекеттік ұлттық театрдың шымылдығы алғашқы ашылды. 1927ж.атақты әншілер мен актерлер Мәскеуде болды.Соның ішінен өз шеберлігімен көзге т,скен Әміре Қашаубаев Парижде дүниежүзілік көрмеде ж\е этнографиялық топ құрамындаБерлинда өнер көрсетті.Тетрдың алғашқы репертуарлары ұлттық драматургиядан құрылды.Еңілік-Кебек,Бәйбіше-тоқал,Қарагөз;С.Сейфуллин «Қызыл сұңқарлар»1929 жылы Қазақстан астанасы Қызылордадан Алматыға көшірілді. 1930жылдардың басында театр репертуары Б.Майлиннің «Майдан»,М.Ә «Түнгі сарын»,І.Жансүгіров «Түрксіб»,Н.Погодин «Менің досым»,Н.Гогльдің «Үйлену»,Д.Фурманов «Бүліншілік»жаңа туындылармен толықты.1933жылы қазақ драма театр жанынан музыкалық студия ашылды.Мұхтар Әуезов (1897-1961)

Ол театр өнерінің іргетасын қаласқан дана суреткер.Жұмат Шанин (1892-1938)қазақтын  ұлттық драма театрның ең алғашқы көркемдік жетекшісі,әрі директоры тұңғыш кәсіби режиссер әрі «Арқалық батыр» трагедиялық пьесаның авторы. Шәкен Айманов (1914-1970)қазақстанның халық артисі,актер,режиссер,білікті ұстаз.Қобланды,Исатай,Алдаркөсе рөлдерінде ойнаған.Ол режиссерлік еткен «Дала қызы», «Алдаркөсе», «Атаманның ақыры»т.б.қазақфильм киностудиясы Ш.Айманов есімімен аталады.

Күләш Байсейітова (1912-1957)аса дарынды артист, «қазақтың бұлбұлы» атанған әнші.24 жасында Кеңес Одағындағы алғашқылардың бірі КСРО халық артисі.Өзінің қысқа ғұмырында опера жанрында,актерлік,әншілік –орындаушылық өнерде өзіндік дәстүр қалыптастырған. Шара Жиенқұлова (1921-1991) халық артисі,кәсіби биші,дарынды актер.Ш.Жиенқұлова «Тәттімбет», «Айжан қыз», «Қара жорға», «Қара қыз» сияқты билерді дүниеге әкелді.1932 жылы Алматыда Музыка-драма техникумы ашылды.Алғашқы студенттері:Ришат Мүсілім Абдулиндер,Ш.Бейсекова,дирижер Ғазиз Дуғашев,трубаша А.Спирин,муз.зерттеуші Г.Шомбалова.ұстаздар жетіспегендіктен 1933жылы Лененградтан А.Жұбановты шақыртты. Техникумға болашақ оқушылар дайындау үшін Орал және Алматы қалалаынан муз.мектептер ашылды.Техникум жанынан  халық муз.зерттеу мен аспаптарды жетілдіру шеберханалары ашылды.1934 ж. халық дарындарының бүкіл қазақстандық слеті өтті.техникум жанынан құрылған ансамбль өнер көрсетті құрамында 11 ,кейіннен 17 адам болды.осылайша 1934жылы әйгілі А.Жұбановтың ұйымдастыруымен құрманғазы  атындағы мемлкеттік академиялық апаптар орк. іргетасы қаланды. Басынада ол Казатком атындағы ұлттық орк . болды.А.Жұбанов 20 жылға жуық көркемдік жет.ж\е бас дирижері болды. Шет ел композиторлары Гайдн,Моцарт,Бетховен, Глинка,Чайковский,Россини шығ.орындады.1930-40 жылдары жаңа өнер ұжымдары,1939 жылы хор капелласы,1944ж консерватория,1958 жылы симфониялық оркестр құрылды.

Рапсодия-халық әуеніне еркін формада жазылған аспаптық шығарма.Скерцо-17ғас. итальяндық аспаптық музыкада пайда болған ойнақы,жеңід,әзіл-қалжын музыкасы Л.Бетховен симфониясының,квартеттің,

сонатының бір бөліміне еңгізілген.

Ахмет Жұбанов(1906-1968) «Ғасырлар пернесі», «Замана бұлбұлдары», «Ән-күй сапары»кітаптары Жамбыл атындағы мемлекттік филармонияны ашып,консерватория мен Ұлттық Ғылым академиясының негізін салушылардың бірі.Қарлығаш,Ақкөгершін әндерін,Л.Хамидимен бірігіп «Абай», «Төлеген Тоқтаров» операларын, «Ария», «Көктем», «Абай»сютасы,он тәжік биі,сегіз қазақ биі,қобызға арнаған бес пьесасы сынды туындыларын жазды.

Г.Потанин: «Маған бүкіл қазақ даласы әндетіп тұрғандай».

Аспаптық-камералық шығармалар:

Е.Брусиловский фортепианоға арнап «Экспромт»,он бес «пьесасы»,бес «виртоздық пьесалары», «Хореграфиялық пьесалары», скрипка мен фортепианоларға арналған «Бозайғыр»атты сютасы бар.

Л.Хамиди қобызға арнап- «Романс»,сым ішекті домбыраға-концерт,домбыраға «Юмереска», «Балаларға арналған фортепианалық пьесалар», «Фортепианоға арналған сюита» т.б.В.Великановтың ішекті квартет,скрипка мен фортепианоға арналған «Әуен», «Поэма», «Би»т.б.шығармалары бар.М.Төлебаевтың скрипка мен фортепианоға арналған «Толғауы»және скрипкаға,оркестрге арналған «Поэмасы»-композитордың аспаптық музыкадағы үлкен жетістігі.1970 жылдардан бастап аспаптық-камералық музыка жаңа бір сатыға көтерілді.Соната-бір немесе екі аспапқа арналған сонаталық формадағы камералық шығарма.Концерт- жалғыз аспап пен оркестрге арнайы жазылған шығарма.Веналық классик композиторлар бұл жанрды шебер дамытты. Н.Меңдіғалиев «Домбыра туралы аңыз».Түрлі аспаптардың домбырамен үндестігі.

Х.Тастанов: Әуен;Фантазия.

М.Әубәкіров:Жас екпін,Фантазия,Ой толқыны.С.Мұхамеджанов:Домбыра мен оркестрге арналған концерт.Н.Тілендиев:Аққу,Әлқисса,Темірбектің төкпесі,Ақсақ құлан атты күйлері.А.Жайымов:Шалқыма,Домбыра мен оркестрге арналғанконцерттік күй,Балдәурен,Домбыра мен фортепианоға арналған концерт.Е.Үсенов:Майра,Домбыра мен оркестрге арналған фантазия,Жігер,Домбыра мен фортепианоға арналған пьеса .

Қазақстан композиторларының қобызға арналған шығармалары

А.Жұбанов:Көктем

Х.Тастанов: Алтай аясында

А.Жайымов:Толғау

А.Толғанбаев:Бозжорға

Қ.Шілдебаев:Қаракемер

Е.Құсайынов:Қиғаш жер шалғай күйлері.

Қазақстан композиторларының оркестрге арналған шығармалары.

Қаз. комп-ы1940 жылдан бастап оркестрге арнап шығармалар жаза бастады.

А.Жұбанов: Абай,Қазақ сюиталары,Төлеген Тоқтаров увертюра-фантазиясы.

Е.Брусиловский: «Сарыарқа» сим.сютасы, «Жалғыз қайың»симф. поэмасы,оркестр үшін «Думанда», «Румын әуендері», «Желдірме» поэмалары №5симфониясы;В.Великановтың «Амангелді» симф.поэмасы, «Қазақ» симфониясы, «Бейбітшілік үшін» поэмасы;Төлебаевтың «Қазақ»фантазиясы, «Қазақ», «Қазақстан» увертюрасы, «Той» атты муз.суреттері .Сюита –бірнеше бөлімнен тұратын шығарма.Симфониялық поэма-терең мағналыәбеби бағдарлама негізінде жазылған бір бөлімді симфониялық шығарма.Бұл жанрда алғаш рет Ф.Лист жазған.Қапан Мусин (1921-1970) атақты «Жайлауда» симф.поэмасы, «Халық бақыты үшін», «Мереке»поэмасы жазды.Ол-тұңғыш симф. ірі шығарма жазған ұлттық композитор. Симфониялық оркестрге арналған шығармалар.  С.Мұхамеджанов халық аспаптар оркесті үшін «Балқадиша»(вариациялар), «Қыз қуу»(суреттеме),  «Домбыра туралы баллада» поэмасы, «Шаттық Отан» поэмасы, «Қазақ увертюрасы», «Мерекелікк увертюрасы», «Дархан дала» симф.күй; «Ежелгі түркістан»сюитасы, «Дауыл», «Бейбітшілікті қорғайық» атты №2,3,4 симфониясын жазды.1950 жылдары Б.Байқадамов «Жарқын жастық» симф.поэма; «Жаңа күйін» орк. арн. шығ.Қ.Қожамияров  «Ризвангүл», «Достық жолымен» симф. поэма; бес симф. симф. суреттер.Ғ.Жұбанова : «Ақсақ құлан», «Жігер»,үш симф. көптеген симф. поэмалары мен увертюралары бар.Е.Рахмадиев: «Толғау», «Қазақстан» симф.поэмасы, «Құдаша», «Дайрабай»симф.күйлері алтын қорға қосылған. Халық аспаптар оркестріне арналған шығармалар.Н.Тілендиев: «Ата толғау», «Мұрагер», «Қайрат» увертюрасы, «Алтын дән»поэмасы, «Еңбек қуанышы»т.б.М.Қойшыбаев алғаш рет   хал. аспаптар оркестріне арнап симф. шығарма жазды. «Қазақстан»Әлем халықтарының кәсіби музыка өнері Тыңдауға лайықты музыка алғаш рет Грекияда муыканттар сайысында орындалды.Еуропа елдерінде әуесқойлық,фолькларлық және кәсіби музыканың басын біріктіріп музыка мәдениетінің жаңа түрі-феодалдық музыка қалыптасты.Францияда трубадорлар, Германияда  миннезингерлер өнері қанат жайды.Эпикалық әндер, ронда, баллада, канциона,виреле атты музыкалық жанрлар өрбіді.Шығыс елдерінде виола,лютня аспаптары пайда болды.VI-VII ғасырлардан бастап.Батыс Еуропада жалғыз дауысты шіркеулік музыка өрістеді.Ол григордық ән айту деп аталады.Көп дауысты музыка дамыды.Жаңа вокалды және вокалды аспаптық музыка дами бастады Месса,органум,кондукт жанрлары дамыды.ХІІ ғасырда Францияның Париж соборында алғашқы композиторлық мектеп ашылды.Византия,Балгария,Киевтік Русьте салтанатты мадақ әндері(гимн,тропири) дамып,өзгеше ноталық жүйе(крюки) қолданылды.Францияда муз.театрларға арналған лирикалық трагедия,опера-балет,комедия балет сияқты ерекше жанрлар пайда болды. Ронда мен варияцияларды қалыптастырған клавесинші Ф.Куперон,Ж.Рамолардың атағы жер жарды. Англияда ораториямен операны Г.Гендель ,Германияда органдық музыканы Д.Букстехуде,И.Пахельбельдер дамытты.С.Бах еуропалық көп дауысты музыканы биік шыңға көтерді.Виола аспабы скрипк,вилончель аспаптарына ауысты А.Н.Амати,Дж.Гварнети,А.Страдивари(Италия) сияқы шеберлер әлемге әйгілі болды. 1709жылы Италияда ең алғаш фортепиано жасалды.Консерватория ашылып,муз.ғылым дами түсті.Аспап пен хорға арналған барокко,классицизм(италия,француз опералары!және рококо(француз аспаптық музыкасы) сияқты стильдер жедел дамыды.Иогани Себастьян Бах(1685-1750)неміс хал.компазиторы.Ол «Матфейге іңкәрлік», «Иоанға іңкәрлік», «Құдіретті месса» сынды ірі вокалдық аспаптық шығарма жазды. діни тақырып,философиялық толғанысқа арқау болды. Орк.арн. «Бренденбург концерттері» деп аталатын 6 концерт,орк.сюиталар,органға арн.шығармалар,партиталары бар.Прелюдия –әрбір хор айтар алдында ойналатын оркестірлік шығарма.Месса-діни ән.Георг Фридрих Гендель(1685-1759) неміс халқының ұлы композиторы.Ол опера мен оратория жанрына шығарма жазған.Ол- «Алмира», «Нерон», «Ринальдо» опералары, «Мессия», «Иуда Манккавей», «Самсон», «Евангелия туралы Ионнаның сезімі» ораториясы.Гендель оратория жанрын барынша дамытты.Веналық классик композиторлар Йозев Гайдн(1732-1809)австрияның композиторы.Ол-104 симфония,83-ішекті аспаптар квартеті,фортепианоға арналған 52 соната,30-дан астам опера,3 оратория т.б.Гайднды «Симфония мен квартеттің атасы»Вольфганг Амадей Моцарт(1756-1791) австрияның ұлы композиторы.Ол 50 симфония,19опера,соната,квартет,квинтет,реквим түрлі жанрда көптеген шығ.жазған. Оның «Фигароның үйлену тойы», «Дон Жуан», «Сиқырлы сыбызғы» опералары және аспаптық шығ. мен симф.бар.Экспромт-еркін жазылған шағын шығарма.Дивертисмент-ХVIII ғасырдағы шағын оркестрге арналған жанр.Көбінесе би ырғақты болып келеді.

Мадригал-көп дауысты итальян әніЛюдвиг ван Бетховен(1770-1827) неміс халқының ұлы компзиторы.Ол 12 жасынан музыкалық шығарма жаза бастады.Л.Бетховен-9 симфонияның, «Эгмонт», «Эленора», «Кориолан»сынды 11увертфраның,32 соната ,көптеген ән-романстардың және «Фиделило»  атты операның авторы.Опера буффа-Италия-Д.Чимароза,күлдіргі опера франция-Ж.Руссо,П.Монсиньи,А.Гретти,Ресей-В.Пашкевич,Е.Фомин;зингшпиль Австрия-Гайдн,Моцарт.Италияда биге арналған муз.жазылып,өз алдына кәсіби өнер ретінде қалыптасты. Францияда 1661 жылы Корольдық би академиясы ашылды..1738 Петерборда,Мәскеуде балет мектебі ашылды.Ең алғашқы кәсіби балет музыкасы «Королеваның күлкі балеті» деп аталады.,авторы-Б.БалтазаринК.Глюктің «Дон Жуан», «Қытай жетімі» балеттік спектаклінен бастау алады. П.Чайковский :Аққу көлі,Ұйқыдағы ару,Щелкунчик; А.Глазуновтың «Раймонда»;А.Хачатуриян «Спартак», «Гаянэ»;М.Равелдің « Дафнис және Флоя», «Флорина түсі» атты туындылар жоғары деңгейге көтерілді.Балаларға арналған балет И.Марозов «Доктор Айболит»,А.Хачатурян «Чиполина» балеттері.Ең алғаш увертюраны 1607 жылы итальян композиторы К.Монтверди өзінің «Орфей» атты операсын жазды.Қазақстан Композиторларының вокалдық музыкасы

Романс –Испан ақсүйек қауымының поэтикалық –лирикалық әні.Латиф Абдулхайұлы Хамиди (1906-1983)Ол Б.Ғизатовпен бірлесіп «Домбыра үйрену мектебі» атты кітап жазды.Л.Хамиди- «Қазақ вальсі», «Бұлбұл»әндерімен қатар ,Отан,Аққу,Алтын бидай, Романс,Алматы,Бейбітшілік туы берік қолда,Лаула,кастер,Жайлауым-бақша жайнаған сынды ән романстар жазған. Вальс –жанрының негізін салушы.Нұрғиса Тілендиев (1925-1998)   Ол-Алатау,Құстар қайтып барады,Әже туралы ін,Саржайлау,Кел еркем ,Алатауыма,Куә бол,Абайдың сөзіне Жасымда ғылымбар деп ескермедім ән-романстарын,Ата толғау,Көш керуен күйлерін, оркестрге арнап Махамбет, Арнау,Жеңіс салтанаты поэмаларын жазды.Бақытжан Байқадамов (1917-1977) Хор өнерінің негізін салушы,

көркемөнерпаздар  өнеріне өз үлесін қосқан. «Біз бейбітшілікті қолдаймыз», «Біз Отанды сүйеміз » атты хор сюитасы , Шопан ойы,Қалындық арманы, Айтыс атты хор поэмалары ,Ахау ,Семей, 16 қыз, Елік-ай сияқты халық әндерін хорға лайықтап жазды.Хор,Кантата,Оратория жанрлары Контилена-өте сазды әуен

«Советтік Қазақстан Б.Байқадамов, «Жастық шақ» М.Төлебаев Сыдық Мұхамеджанов (1924) музыканың әр жанрына қалам тартқан.Ол қазақтың тұңғыш комедиялық «Айсұлу», «Жұмбақ қыз», «Ақан сері-Ақтоқты»  операларын, симфония, оратория,кантата вокалды симфониялық шығармалар жазды. Ғасырлар үні ораториясы «Дауыл», «Шаттық Отаны», «Қыз қуу» сияқты поэмалардың авторы. Шәмші Қалдаяқов (1930-1992) Қазақ вальсінің королі атанған.ХІХ ғасырдағы кәсіби музыка

Әр елдің композиторлық мектептері өзіндік ерекшеліктеріменен даралана бастады. орыс мектебі-М.Глинка,поляк мектебі-Ф.Шопен,СМонюшко;чех мектебі- Ф.Эркель;норвег мектебі –Э.Григ;испан мектебі- И.Альбинс «Үлкен топ» одағы құрылды ресейде оған М.Балакиров, А.Бородин,М.Мусоргский, Н.Римский-Корсаков,П.Чайковский сынды атақты композиторлар мүше болды.ХІХ ғасырда Батыс Еуропада оперетта жанры дамиды.негізін қалаушы француз композиторы Ж.Офенбах (1819-1880)Ол –Тозақтағы Орфей, Елена сұлу, Көк сақал, Париж өмірі, Перикола,Басқыншылар оперетталарын жазды. -Ф.Лист Г.Берлиоз, Н.Поганин.Ф.Шопен,М.Глинка сияқты ірі жұлдыздармен замандас болған.Ол Гетенің «Фаустына» Дантенің «Құдіретті камедиясына» симфония ,30 симфония, концерт,венгер халқының әндеріне фантазиялар,транскрипциялар жазған. ол симфониялық поэманы өмірге әкелді. асқан орындаушылық шеберлігімен фортепиано аспабын барынша дамытты. Эдвард Григ (1843-1907) норвег   классикалық музыкасының негізін салушы. Сольвейг әні, Г.Ибсеннің драмасына жазған «Пер Гюнт» музыкасы әлемдік даңқ әкелді.Фридерик Шопен (1810-1849)-поляк халқының даңқты ұлы ,әлемдегі ең ірі композитор. 8 жасынан концерт берген.19 жасында шет елдерге концерттік сапарларға шыққан,содан Отанына қайта орала алмай қалған. Мазурка,полонез жанрларын барынша дамытып,аспаптық музыкада алғаш рет баллада жанрын қолданды .Оның фантазия,скерцо,сонатолары мағынасы мен мазмұн байлығы жағынан үлкен симфонияға пара-пар.Орыстың классикалық музыкасының негізін қалаушы М.Глинка.М.И.Глинка(1804-1857) өзіндік симфониялық,опералық мектептің негізін қалаушы Ол- «Иван Сусанин», «Руслан мен Людмила» атты опералардың,испания сапарынан туған «Арагонская хота» , «Мадрид түні» увертюрасы, Пушкиннің сөзіне жазылған 80-нен астам романстардың ,атақты «Вальс-фантазия», «Камаринская» сияқты симфониялық фантазиялардың авторы.Глинка шығармашылығы- орыс кәсіби музыкасының бастау көзі.Петр Ильич Чайковский (1840-1893) орыс халқының дарынды композиторы.Ол- 6 симфония,4 контата,5сюита көптеген симфониялық увертюра(оның ішінде  «Ромео мен Джульетта», «Франческа да Римини бар) және   «Манфред »атты бағдарламалы симфонияның авторы.Оның «Итальяндық каприччио» дүние жүзіне әйгілі.Чайковскийдің «Евгений Онегин», «Қарғаның мәткесі», «Мазеппа», «Иоланта», сияқты 11 операсы «Аққу көлі», «»Ұйқыдағы ару, «Щелкунчик» атты балеттері концерт,пеьсса,романстар жазып қалдырды. Сергей Васильевич Рахманинов(1873-1943) композитор-дирижер,Чайковскийдің ізін жалғастырушы фортепиано аспабында орындаушылардың ең үздіктерінің бірі.Ол фортепианоға арнап 24 прелюдия,6 музыкалық момент,15 этюд-сурет,4 концетр жазды. 80-нен атам романстарында және «Франческа да Римини» операсында терең сезім,ұшқыр қиялмен ерекшеленеді. «Өлілер аралында» симфониялық поэмасы трагедиялық, «Погани тақырыбына рапсодия», «Симфониялық билер» оркестрлік шығармасын шетелде жүріп жазған.Сергей Сергеевич Прокофьев(1891-1953)-9 жасында «Великан» операсын жаған аса дарынды композитор,дирижер. Ол- Игрок,Семен Котко, Соғыс және Бейбітшілік операларын, Ромео мен Джульетта,Золушка, Тас гүл туралы аңыз балеттерін жазып қалдырды.Оның Александр Невский,Иван Грозный кинофильмеріне муз. жазған. «Бейбітшілік күзетінде»ороториясы,7-симфониясы орыс кәсби музыка өнерінің алтын қорына қосылған ірі туынды.Дмитрий Дмитриевич Шостокович(1906-1975)музыка қайраткері, композитор. Ол- 15 симфония, 30 квартет, екі опера,үш балетоннан астам киноға музыка,драмалық қойылымдарға музыка,фортепианоға арналған кантаталар,симфониялық сюиталар, фортепиано,скрипка,вильончелге арнап концерттер қалдырды.Д.Шостакович Мәскеу,С-Петербург консерваторияларында діріс берді. Шәкірттері Г:Сверидов, К.Караев,Р.Гаджиев,Б.Чайковскийлерді ерекше атауға болады.Георгий Васильевич Свиридов (1915-1998) орыстың кәсіби музыка өнеріне зор үлес қосты.1935-1940жылдары А.Пушкиннің сөзіне жазылған вокалды циклі,Есенинге атты поэмасы,

революцияға арналған «Патетикалық ораториясы» үлкен құнды шығармаға айналды.Е.Пастернактың сөзіне жазылған «Қар жауғанда» және «Курск әндері» деген кантаталары,Р.Бренстің сөзіне жазылған әндері,С.Есениннің сөзіне жазылған вокалды циклдері –кәсіби музыка қорына қосылды. Арам Ильич Хачатурян(

1903-1978)-ХХғасырдығ ірі муз. қайраткері.Фортепиано мен скрипкаға арналған үлкен концерттер, армян халық әуеніне жазылған симфониялық поэма,М.Лермонтов драмасы желісінде «Маскара музыкасын жазды. Оның «Гаянэ, «Спартак» балеттері мен жеке аспаптарға жазылған концерт-рапсодиясы бар.Хачатурян –қызуқанды,сезімге бай,көркемдігі жоғары,классикалық үлгідегі асыл туындылар.Узеир Гаджибеков (1885-1948) әзірбайжан ұлттық кәсіби музыка өнерінің негізін қалаушы.Оның «Аршин мал алан»комедиясы, «Көрұғылы» операсы-муз. мәдениетіне қосылған құнды дүниелер. әзірбайжан- алғашқы ұлттық концерваторияның ашылуына мұрындық болды. «Әзірбайжан халық музыкасы негіздері» атты ғылыми еңбек жазды.Мухтар Ашрафи(1912-1975)-өзбек халқының кәсіби композиторы.Өзбек  халық әуендерінен тұратын «Боран», «Ұлы канал»(С.Василенкомен бірге) операларын,алғашқы өзбек симфониясын жазды. Оның «Бақыт туралы ән» кантатасы, «Сұрапыл жылдар» вокалды поэмасы бойынша жазылған «Дилором» операсы, «Ақын жүрегі», «Махаббат тұмары» балеттері-өзбек кәсіби музыкасының қайталанбас туындылары. М.Әуезовтың «Айман-Шолпан», «Қыз Жібек» драмалық спектакльдері операға барар алғашқы қадам.Халық музыкасы негізінде жазылған Е.Брусиловскийдің «Жалбыр», «Қыз Жібек», «Ер тарғын» опералары болды. Халықтар достығына арнап  «Дудар ай»М.Төлебаевпен бірігіп «Амангелді» операларын жазды.

Евгений Григорьевич Брусиловский(1905-1981) халық музыкасы негізінде жазылған алғашқы қазақ операларының авторы.Ұлттық композиторлық мектеп құруға атсалысты.ХХ ғасырдың ІІ жартысындағы қазақ опера өнері А.Жұбанов пен Л.Хамидимен бірігіп жазған «Абай», «Төлеген Тоқтаров», «Гвардия,алға!» опералары М.Төлебаевтың әйгілі «Біржан Сара»,Е.Брусиловский «Амангелді», «Абай», « Біржан-Сара» операсы   әлемдік классикалық шығармалармен   бой теңестірді, Қ.Қожамияров «Назугум» махаббат пен әлеуметтік жағдай суреттеледі. С.Мұхамеджанов «Айсұлу» комедиялық, «Жұмбақ қыз», «Ақан сері» опералары,Ғ.Жұбанова «Еңілік-Кебек» А.Жұбановпен бірігіп «Құрманғазы»  операсы. Мұқан Төлебаев(1913-1960) «Қазақстан» симфониялық поэма, «Коммунизм оттары» кантатасы, «Отан даңқы» хоры мен «Кестелі орамалы», «Тос мені,тос » атты романстары.Еркеғали Рахмадиев(1932) Қамар сұлу,Алпамыс,Абылай хан, опералры,Дайрабай,Толғау,Құдаша-думан симфониялық поэма ,Сәлем саған Аястана,Мерекелік контата,Конституция туралы поэма атты контаталары,вокалды –хореграфиялық композициялардың авторы Маң самалы,Туған ел,Өз елім ән-романстары бар.Базарбай Жұманиязов(1936) Оның  Еңбек даңқы,Жер,Отан салтанаты, Достық, Кең байтақ Отаным менің атты контаталары, мен Халқым туралы ән,Кек әні симфониялық поэмасы ақын сағи Жиенбаев либреттосына Махамбет операсын жазды. Әбілахат Еспаев (1925-1980) негізіне вокалдық жанрда еңбек етті. Ең алғашқы туындысы Туған ел әні.Ақ сәуле,Ұстазым,Сағыныш екен бала кез,Қайдасыңдар достарым,Маржан қыз,Шафер әні,Одағым-бақыт ордасы,Әлі есімде әндері бар.Қазақстандағы балет өнері.Қазақтың ең алғашқы балеті М.Әуезов либеттасына жазылған 1938ж,жазылған В.Велинаовтың Қалқаман-Мамыр,1940ж.Ә.Тәжібаев либреттосы М.Надиров Көктем;1950ж.Н.Баймұхамедов пен Г.Градовтар либреттасына В.Великанов Қамбар-Назым,Е.Брусиловский Қозы көрпеш Баян сұлу,Қ.Қожамияров Чинтөмүр Н.Тілендиев Л.Степановпен бірігіп Достық жолымен балетіМ.Сағатов Әлия балетін жазды.Құддыс Қожамияров-ұйғыр халқының кәсіби композиторы. (1918-1994) Ол-Назугум, Алтын таулар,Садыр палуан операларын,Чинтөмүр балетін,көптеген симфония,поэма,ән-романстар жазған. Ғазиза Жұбанова (1927-1993)  Ол-Еңілік-Кебек,Жиырма сегіз,Құрманғазы операсы,мен Аққұс туралы аңыз,Хиросима,Қарагөз балеттерін, Ақсақ құлан,Мерекелік күй атты симфониялық поэмаларын ән,романс,кантата,хорлардың авторы. Қазақстандағы ең алғашқы көркем фильм-1935 жылы шыққан Амангелді киносы музыкасын А.Жұбанов пен М.Гнесин бірлесіп жазған Одан кейін Райхан фильмі түсіріліп музыкасын В.Великанов жазған.Хамит Ерғалиев «Құрманғазы» поэмасы,Ілияс Жансүгіров «Құлагер »поэмасы,Бәкір Тәжібаев  Қазанғап күйлеріне «Торы аттыңкекіл қақпайы» толғауы,Қадір Мырзалиев Үлкен айдай әніне Мұхит атты жыр жолдарын арнаған,  Әбділда Тәжібаев Абыл атты поэмасы